به ياد زنده ياد استاد دکتر عباس پاشايي اول پدر دانش خاک شناسي کشور استاد دانشگاه هاي ايران (اهواز-تهران- گرگان)


یادداشت |

هادي آمر

 

استاد بزرگ و انديشمند فرزانه، فخر دانش ايران، دکتر عباس پاشايي اول زاده 1310 در خراسان، مشهد مقدس، از تبار بزرگان آذربايجان، پدرش علي اصغرخان پاشايي اول و والده گرامي ايشان بي بي آغا بيگم از خانواده اي منتسب به خاندان حاکم هرات در دوران قاجار بودند. مرتبه استاد تمامي دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي گرگان از سال 1347، محقق، انديشمند و صاحب سبک در زمينه دانش کوير شناسي و  علوم خاک شناسي. اين استاد فرهيخته تمامي کويرهاي کشور را به تنهايي و با هزينه شخصي پيموده و ميراثي گرانقدر از دانش کوير شناسي و خاک شناسي از خود يادگار گذاشته است. او خود گفته است:

چه گويم که عباس شد نام من              

 ز فر شهي نام اجداد من

به مشهد شدم من در اين ديار         

 که داند کجا بود فرجام من

بديدم همه رنج جنگ جهان

  به شهريور بيست تا اين زمان

به ميدان جنگ گشت چوشير ژيان  

 به روز نبرد آن سيه تيرگان

دگر بار گشتم به ميدان رزم         

امرداد سال سه ده بيست آن

بگشم اسير سوي زندان شدم                                   جنوب اندر برخاک ايران شدم

سپس من به تحصيل آلمان شدم                               بربرترينهاي سامان شدم

دبيران مرا نيک پنداشتند            

  بخدمت گرفتند و سر داشتند

سپس من خرامان به ايران شدم                                    دبير سر افراز سامان شدم

که استاد گشتم خود در اين ديار                                         بسال هزار وسه وپنج وچهار

نخستين استاد بودم در اين ديار                                          به خاک و به آبش در اين ديار

چو شد انقلاب وسپس جنگ ننگ                                          همه در بدر همچو تير از خدنگ

بديدم دگر بار در تيرگان                                                          نگون گشتن تخت شاهنشهان

صداي چکا چک خروش مغان                                                         جوانان خونين وتخت روان

شنيدم شود باز طغيان خلق                                                         زسوي جنوب وفرا سوي غرب

که گويند ما خود همه سر وريم                                                         تونا ودانا و خود با وريم

نشايد يکي چند پيران جنگ                                                     بتازند بر ما و ما زير سنگ

ببايد رها گشت از اين خدنگ                                                بشادي شدن باز رقصان چو چنگ

خدايا چنان کن که خواهان آن                                                شوند شاد وداناو بر تر بر آن

کتب انتشار يافته ايشان که با حمايت همسر مهربان بانوي نيکوکار سرکار خانم باربارا وهنر، در پانزده جلد وآنهم پس از بازنشستگي توسط سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح و دانشگاه تهران بچاپ رسيده اند:

 

بخش اول: که بيشتر ترجمه مي باشند.

1- کويرهاي ايران اثر دانيل کرينسلي

2- جغرافياي خاکها وکويرهاي جهان. اثر برنهارد ايتل

3- سيماي جنگلهاي طبيعي ودرختزار هاي ايران اثر هانس بوبک

بخش  دوم : شامل تاليفات:

1- عصر چهارم زمين شناسي در سواحل جنوبي درياچه خزر. چاپ دانشگاه تهران

2- عصر چهارم زمين شناسي در دامنه هاي جنوبي البرز .چاپ دانشگاه تهران

3- کوير هاي ايران. (جلد دوم) چاپ سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح.

4- استان خوزستان ومسائل آن . جلد اول سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلج.

5- استان خوزستان ومسائل آن .جلد دوم- چاپ سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح .

6- استان گلستان ومسائل آن جلد اول . سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح.

7- استان گلستان ومسائل آن جلد دوم . سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح .

8- استان گلستان ومسائل آن جلد سوم-

9- زندگي نامه.شامل خاطرات ايشان از کودکي تا به امروز که آماده چاپ ميباشد.

 

سري سوم: نشريات اينجانب در دانشگاه جندي شاپور اهواز شامل:

10- زمين شناسي براي دانشجويان رشته کشاورزي.

11- ديناميک اب ونمک در خاکهاي خوزستان.

12- بررسي هيدرو لوزيکي و طبقه بندي ابهاي زير زميني در حد مياني دشت خوزستان.

13- بررسي آبخيزهاي سد کارون و مسائل ان.

14- بررسي اثرات نيشکر کاري بر روي خاکهاي خوزستان بکمک مقاطع ميکروسکوپي.

15- چگونگي اثر شوري خاک بر روي در صد قند وتناز چغندر در خوزستان .

16- بررسي عمق بحراني ابهاي زير زميني به کمک   Grondwater-Llyzimeters

 استاد فرهيخته دکتر پاشايي اول ضمن تحقيقات گسترده و موفق در زمينه تثبيت تپه هاي ماسه اي خوزستان و تبديل بخشي از آن به جنگل، راه اندازي گروه خاک شناسي براي اولين بار در دانشگاه هاي کشور و اختراع دستگاه هاي پيشرفته علمي، مفتخر به دريافت چندين لوح سپاس از روساي کشور و وزارت علوم و دانشگاه ها گرديده در ضمن نشان افتخار 60سالگي دانشگاه و نشان طلايي افتخار دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبيعي گرگان از سوي رياست دانشگاه به ايشان اهدا گرديده است. آخرين اثر ارزشمند ايشان کتابي با عنوان خاک هاي خشک و نيمه خشک مي باشد که در شرف چاپ است. دکتر عباس پاشايي عاشق ايران بود و به ايراني بودن خويش افتخار مي کرد، او با وجود پيشنهاد تدريس و تحقيق در دانشگاه هاي معتبر اروپايي و آمريکايي به کشور خويش مراجعت نموده و بيش از 70 سال است که در مسير تعالي دانش به سبک بزرگان دانش کشور همت مضاعف ورزيد.

اين فرهيخته فرزانه از دوران کودکي شعر مي سرود و مجموعه اي گرانقدر از اشعار نفيس در خصوص دوران زندگي و دانش اندوزي و استادي خويش به قلم نگارش درآورده، اين مجموعه ياداور بخشي از تاريخ ايران عزيز مي باشد. تحقيقات در زمينه تاريخ دوران قاجار و پهلوي از جمله آثار ارزشمند ايشان است. سرانجام اين اختر تابناک سپهر ايران در 23 مرداد 1403 و در سن 93 سالگي با کوله باري از تجربه و دانش و افتخار دنيايش تغيير کرد و به ديار باقي شتافت. پيکر اين استاد فرزانه با پيگيري مديريت محترم دانشگاه، مساعدت وزير محترم علوم تحقيقات و فناوري و رئيس محترم شوراي اسلامي شهر تهران با افتخار در باغ نام آوران بهشت زهرا(س) در جوار بزرگان فرهنگ، دانش و ادب ايران عزيز بخاک سپرده شد. از دکتر پاشايي 4فرزند فرهيخته بيادگار مانده است. روح اين عزيز سفرکرده قرين آرامش و رحمت واسعه الهي.