■ حسینعلی آریان فر

کشور امارات تا چندی پیش  90 درصد محصولات کشاورزی و مواد غذایی مورد نیازش را وارد می کرد  و برای واردات مواد غذایی و حمل و نقل هزینه های بسیاری می پرداخت اما امروز به کمک روش های پایا در کشاورزی به خودکفایی نزدیک شده و دور نیست که به صادرکننده مواد غذایی بدل شود. کشت پایا از شاخه‌های متعددی مانند طراحی اکولوژیک، مهندسی اکولوژیک، طراحی مبتنی بر محیط زیست، ساخت و مدیریت منابع چند گانه آب تشکیل شده‌است. در روش کشاورزی پایا بیشترین تمرکز بر روی تولید محصولات کشاورزی با بالاترین راندمان تولید و جلوگیری از دور ریزی مواد غذایی و کاهش هزینه وانتقال مواد غذایی از سرزمین تا سر سفره است. در این روش کشاورزی مدرن با تولید محصولات با کیفیت کشاورزی از دور ریز شدن محصول جلوگیری می شود از فواید مهم روش کشاورزی پایا، کاهش مصرف مواد غذایی  وسالم  ماندن محیط زیست با صرف انرژی کمتر و آسیب کمتر است. امروزه مزارع جدید  به روش کشت پایا در بیابان ها ی خشک  و بی آب و علف شهر دُبی با جدیدترین فناوری های روز دنیا  راه اندازی شده است. در این مزارع تمام محصولاتی که به سر میز مصرف کننده ها می آید دارای کی یو آر کد است  که شما با اسکن آن می توانید از زمان کاشت محصول و برداشت آن مطلع شوید. همچنین می توانید بدانید که میزان انرژی که برای تولید هر کیلو محصول کشاورزی مصرف شده تا این محصول به دست شما برسد چقدر است. اینکه بدانیم  محصولی که مصرف می کنیم از کجا آمده و چگونه تهیه و تولید شده و چه روش های بر روی آن انجام گرفته و از چه نوع کود و سمی برای کنترل آفات استفاده شده بسیار مهم است. استفاده از کود و سموم دفع آفات علاوه بر آلوده کردن خاک و منابع آب های سطحی و زیرزمینی، باعث فرسایش ژنتیکی و انقراض گونه های جانوری و گیاهی نیز می شود. این فرایندها، تعادل های زیست محیطی و بومی را به تدریج بر هم می زند و پیامدهای خطرناکی را در پی دارد. از نظر سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد  (فائو) توسعه  ی پایدار کشاورزی، الگویی از توسعه است که از زمین، آب و منابع ژنتیکی گیاهی و جانوری حفاظت می کند این روش از لحاظ زیست محیطی بدون تخریب، از نظر فنی مناسب و بجا، از نظر اقتصادی معقول و معتبر و از نظر اجتماعی مقبول است. فائو معتقد است مهم ترین معیارهای توسعه  ی پایدار کشاورزی عبارت است از: تأمین نیازهای غذایی اساسی نسل حاضر و آینده از نظر کمّی و کیفی و در عین حال تأمین تولیدات کشاورزی وایجاد مشاغل دائمی، درآمد کافی و شرایط مناسب زندگی و کار برای کسانی که در فرآیند تولیدات کشاورزی اشتغال دارند همچنین حفظ و ارتقای ظرفیت تولیدی منابع طبیعی پایه و منابع تجدیدشونده و کاهش آسیب پذیری بخش کشاورزی نسبت به عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی. به صورت کلی تلاش برای دستیابی به  کشاورزی و توسعه پایداربرای کسب امنیت غذایی، ایجاد اشتغال و درآمد در مناطق روستایی به منظور ریشه کن کردن فقر و حفظ منابع طبیعی و محیط زیست است. رشد فزاینده جمعیت و بحران کمبود غذا، موجب شده از منابع طبیعی بیش از اندازه بهره برداری شود  و در نتیجه توازن بیولوژیکی به هم بخورد. مصرف بی‌رویه مواد شیمیائی نیز در کشاورزی، سبب بروز مشکلات زیست ‌محیطی بسیاری شده است. بنابراین امروز حرکت به سوی  کشاورزی پایدار (Sustainable Agriculture)و مدیریت صحیح منابع کشاورزی دیگر یک انتخاب نیست بلکه ضرورت است. تلاش در جهت کشاورزی پایدار، منابع طبیعی و محیط زیست را حفظ کرده و حتی بهبود  می بخشد.  می توان گفت کشاورزی پایدار سودمند و متکی بر حفظ منابع طبیعی است. این شیوه کشاورزی، اقتصادی‌ترین و در عین حال سودمندترین نحوه استفاده از انرژی و تبدیل آن به محصولات کشاورزی است. اهمیت بخش کشاورزی در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... در کشورمان موجب می شود که به منابع پایه در این بخش، برای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی توجه بیشتری داشته باشیم.در روش توسعه پایدار کشاورزی  از شیوه های غیرکارای سنتی و غیر اقتصادی اجتناب شده و بر استفاده از دانش و شیوه های مدرن کشاورزی تکیه دارد که با استفاده از این شیوه و مد نظر قرار دادن مسائل زیست محیطی به اقتصادی بودن و بازده بیشترتولید نیزتوجه کافی دارد. در زمینه توسعه ی  پایدار کشاورزی و روستایی، مهم ترین مسئله یافتن راه حل هایی است که بتواند زندگی روستاییان را ارتقا ببخشد . برای این کار، اصلاحات عمده ای در سیاست های کشاورزی و زیست محیطی ضروری است . در برنامه توسعه پایدار، باید به روستاها توجه ویژه ای شود؛ چرا که روستاها  قطب اصلی تولید مواد غذایی اند . بر این اساس مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری باید در برنامه ها به طور خاص مورد توجه قرار گیرند. کوتاه سخن اینکه کشاورزی یکی از بخش های مهم در اقتصاد کشور است که از ظرفیت های بالفعل و بالقوه آن  به خوبی استفاده نشده است. تغییرات در سالهای اخیر در این بخش اگر چه موجب افزایش تولید محصولات مختلف کشاورزی شده است، اما روند رشد عوامل تخریب کننده منابع پایه روز به روز فزونی یافته و این موجب نگرانی است. یقین بدانیم که توجه به احیاء، توسعه، حفاظت و بهره برداری صحیح و اصولی از منابع طبیعی موجب رشد و پیشرفت بخش کشاورزی خواهد شد، و به همان نسبت، تخریب و عدم حفاظت از آن نابودی بخش کشاورزی را به دنبال دارد.