■ لطیف ایزدی

اولکامیز- اخیرا قربان حاجی مخمی همکار پیشکسوت خبرنگارم نشریه مجلد شده گل صحرا ( مدیر مسئول عبدالحمید آخوندی ) را که از شماره یک تا شماره سی و شش صحافی کرده بود جهت مطالعه برایم به امانت آورد. این مجلد مطالب متنوع ، جالب و وزینی داشت که یکی از آنها در باره ی اولین مدرسه ی شهرستان آق قلا بود که لازم دیدم برای آگاهی بخشی و اطلاع رسانی بیشتر به مخاطبان در فضای مجازی منتشر کنم. مرحوم نعمت الله( کاکا ) آرمیده ، محقق،  نویسنده و تاریخدان اهل بندرترکمن که خدایش بیامرزاد و نور بر قبرش ببارد در شماره ۱۳ ماهنامه گل صحرا،  مورخه ی یک مهر ۹۴، در صفحه ۷ نشریه در ستون ویژه تاریخ ترکمن ها در باره اولین مدرسه شهرستان آق قلا چنین نوشته بود: "در مهر ماه ۱۳۰۵ شمسی اولین دبستان ابتدایی به سبک نوین در منطقه ی آق قلا با نام دبستان بیژن در روستای دوگونچی به تعداد شش کلاس دایر گردید. مدیر این مدرسه آقای صیامی بود و دو یا سه نفر آموزگار و حدود ۴۰ - ۳۰ تفر دانش آموز که از روستاهای اطراف می آمدند. افراد زیر از آن جمله بودند: قره ایشان میرزاعلی و عاشورقلی امینیان از روستای میرزاعلی یلقی، عاشور سلاق و اسماعیل سلاق از روستای سلاق یلقی، جعفرقلی یلقی از سقر یلقی، دریاقلی مهرانی، جبار صحنه، دوردی سوقی، تایدیم سوقی، تاج محمد بهزاد از روستای صحنه، بایرام گلدی طعنه و سالار علی الدوله از روستای طعنه، احمد توکلی و قول گلدی از روستای دوگونچی، کریم گرکز و تاشجان حسن قاسمی و نفس از روستای محمد آلق. دبستان بیژن در روستای دوگونچی تا سال ۱۳۰۸ شمسی در ساختمان دو طبقه یکی از اهالی به نام آق محمد کسلخه به فعالیت خود ادامه داد و در سال مذکور این دبستان به ساختمان چهار اطاقه متعلق به یک ارمنی در روستای طعنه نقل مکان می کند که خدمتگزار آن غلامعلی کردبچه بوده است‌. در سال ۱۳۰۹ شمسی ساختمان دبستان بیژن به آق قلا منتقل می شود. در واقع دبستانی که از روستای دوگونچی به روستای طعنه متتقل شده بود در این سال به ساختمان جدید در آق قلا انتقال می یابد. دبستان بیژن بعد از طی چند مرحله نقل و انتقال از دوگونچی به طعنه و از طعنه به آق قلا به طور کلی اولین مدرسه نوین دولتی آق قلا محسوب می شد. در این سالها نایب خلیل خان پرچم حاکم آق قلا بود. به دستور او دانش اموزان ترک تحصیل روستاهای دوگونچی و سایر اطفال لازم التعلیم را به اجبار به مدرسه بیژن فرا می خواندند . . ‌ . ." البته قبل از وی، اسدالله معطوفی  مورخ نام آشنای گرگانی نیز در کتاب تاریخچه چهار شهر ترکمن نشین به این واقعیت تاریخی اشاره کرده بود: "در اواخر سال ۱۳۰۴ خورشیدی یک سال بعد در روستاهای آرخ بزرگ، دوگونچی، خواجه نفس و سپس گنبد قابوس نیز چندین باب مدرسه احداث گردید. مدرسه پسرانه روستای دوگونچی بیژن نام داشت که پس از ۴ سال فعالیت آن را  به روستای طعنه و یک سال بعد ( ۱۳۰۹ ) به آق قلا انتقال دادند. آنگاه دو سال بعد در روستای چینسبلی آق قلا هم دبستان دارا را بنیان گذاردند."

■ مدیر سایت اولکامیز