به مناسبت هجدهمین سالگرد

 وفات شاعر و روزنامه نگار

 ترکمن نازمحمد پقه  

■  لطیف ایزدی

نازمحمد پقه شاعر و روزنامه نگار شهیر ترکمن ۲۴ شهریور ماه سال ۱۳۸۱  در حالیکه آرزوهای بلند و اندیشه های ناب بر سر داشت چشم از این جهان فرو بست. او در این محنتکده ۴۳ سال بیشتر نزیست ولی با سرودن اشعار زیبا و پرمعنا و نوشتن گزارش ها، یادداشت ها و مقالات پر بار در نشریات و جراید نامی نیک بیادگار گذاشت. به بهانه ی هجدهمین سالگرد وفات این شخصیت فرهنگی ادبی اجتماعی رسانه ای ترکمن صحرا یادی  می کنیم از وی و  نگاهی می اندازیم به تنها اثر ادبی اش.  نازمحمد پقه نام کتابش را "سویجوک بولسانگ " گذاشت و معنایش را هم در جلد کتاب چنین نوشت: " دوستم می داری اگر ..."در واقع نام کتاب برگرفته از این رباعی است:

"جان سنینگ کی اوز ارکیمه قوی منی

گرگ بولسا بازارا سال یوی منی

ها یاغشی من، ها یامان من، عزیزیم

سویجک بولسانگ شو دور شوما سوی منی"

شاعر در مقدمه کوتاهش که به زبان ترکمنی عباراتی زیبا بر بر کلام می راند که ترجمه آن چنین است :" می خواهم  شما را با خودم به جای جای شهر دلم ببرم. بر شهری که هنوز کسی در آن قدم  نگذاشته است شما را بعنوان میهمانی گرانقدر دعوت نموده و اعتماد می کنم. این کتاب یکی از بهترین کتاب های شعر معاصر ترکمنی است که تاکنون دیدم. چندین بار آن را مطالعه نموده ام.  چاپ آن مطلوب و کیفیتش بالاست. تصویر روی جلد عکس زیبای شاعر نقش بسته که توسط عکاس حرفه ای مهرداد اسکویی گرفته شده است. این کتاب ارزشمند و خواندنی در بهار ۱۳۷۸ یعنی سه سال قبل از مرگ شاعر در تهران در سه هزار تیراژ منتشر شده است. ویراستاری آن را شاعر و هنرمند آق قلایی و نقاد زبان و ادبیات ترکمنی رحمانقلی توماج  انجام داده است و استاد محمود عطاگزلی محقق و نویسنده پرتلاش نیز آنها را  تایپ کرده است. در مقدمه کتاب دیدگاه های جمعی از چهره های شاخص ادبی زبان و  ادبیات ترکمنی ایران و ترکمنستان؛ ستار سوقی - سید محمد خدیروف - رحمانقلی توماج - قاسم نوربادوف - عید محمد اونق - عبدالرحمن دیه جی و امان قلیچ شادمهر درج شده است. این اثر کم حجم ولی پرمحتوا در کل ۵۶ صفحه دارد که ۵۰ صفحه آن شامل رباعیات است. در  هر صفحه دو رباعی دیده می شود و مجموعا از  یکصد رباعی تشکیل می شود. شاعر در مقدمه کتاب از یاران صدیقش؛ ناصر گرکز، امانقلیچ شادمهر، محمودعطاگزلی و علی طعنه به جهت کمک و همکاری در چاپ کتابش تشکر کرده است.پشت جلد کتاب یکی از رباعیات شاعر را مشاهده می کنیم:

" تقدیم به فراغی بزرگ

اترگینگ دنگیندن سنی آغتاردیم

قوشغی لانگ هنگیندن سنی آغتاریدیم

چین دیر منگلی قیزا عاشق بولانیم

منگلی مینگ منگیندن سنی آغتاردیم"

ترجمه شاعر نیز آمده است :

آری حقیقتی است

شیفتگی ام به " منگلی "

به جستجوی تو بودم

در کناره های رود اترک

به وقت زمزمه های گاه و بیگاه تنهایی

و آنگاه در خال دلکش " منگلی " .

آری حقیقتی است.

نازمحمد پقه بر هر یک از رباعیاتش عنوانی زیبا انتخاب کرده است که شاه کلید فهم آن رباعی است. در واقع به واسطه حرفه ژورنالیستی تیترهای بدیع  برای رباعیاتش برگزیده که عصاره آن رباعی است و فهم شعر را برای مخاطبان تسهیل می بخشد. فی المثال به شعر زیر توجه کنید که تیتر ( غافل ) را بر آن گذاشته است:

" یاز گلیپ گچیپ دیر دویماندیرین من

ساز چالیپ گچیپ دیر دویماندیرین من

گویز ایچینده یاشاپ یوران ماحالیم

یار گولیپ گچیپ دیر دویماندیرین من برخی از تیترهای زیبای کتاب به قرار ذیل است:

 نشان

ییل لار کرونی

گچلگه

هایت !

سویگی دیمک

شاحیر

گول لی تیکن

انه سویگی سی

آرزولارینگ مازاری

پریاد

کاشکی

سویجک بولسانگ

سونگقی سوز "

 کتاب مذکور سرشار از رباعیات دلکش ، ظریف ، لطیف و پرمایه است که یادآور رباعیات کریم قربان نفس می باشد.

بر سنگ‌ مزار شاعر در آرامگاه قره بولاغ این رباعی سوزناک نقش بسته است:

 بیر چووال درد بردی، درمان قویمادی

ارکیمه گزره فرمان قویمادی

گلنیم گیدنیم قارنیما بولدی

خوش دوویر سورجک دیم، دوران قویمادی

■  عضو هیئت موسس

 انجمن ادبی جیحون