■  طیبه  بیکی

ارتقای سطح زندگی و همچنین برآوردن نیازهای اساسی انسان‌ها، مستلزم اهتمام همزمان به دو مسئله توسعه محیط زیست جهت حفاظت و اداره بهینه چرخه زیستی جهانیان برای آینده‌ای بی‌دغدغه، بدون خطر و با سعادت است. توسعه به معنی تحولات رو به رشد اقتصادی و اجتماعی است. توسعه یعنی مداومت و استمرار تجدید و تولید منابع و چیزهای مصرف شدنی برای نسل‌های فعلی و آتی بدون وارد آوردن خسارت به محیط زیست. بایستی توجه داشت که مفهوم پایداری ریشه در یک اصل اکولوژیکی دارد، بر اساس این اصل اگر در هر محیطی به اندازه توان طبیعی، فرآوری محیط زیست، بهره‌برداری یا بهره‌وری انجام شود، اصل سرمایه به طور پایدار باقی می‌ماند و استفاده ما از محیط به اندازه آن توان تولیدی، همیشه پایدار است . مبحث توسعه شهری که توسط مدیران به اجرا در می‌آید نیازمند بررسی‌های گسترده‌ای است. زیرا مسئولیت و وظیفه اصلی مدیران شهری همواره با توجه به سلیقه و عقاید اشخاص مختلف، متفاوت بوده و معنای کلی برای فهم و درک واژگان متعدد وجود ندارد، در حالی که وجود معنی واحد و فرآیندهای استاندارد برای هر کدام از واژگان بالا می‌تواند در اداره و تصمیم‌گیری‌ها و ارزیابی‌های صحیح در مورد شهرها بسیار مفید باشد . بر این اساس هر مدیر با استفاده از خط‌مشی‌های درستی که از مدیریت شهری به دست می‌آورد، می‌تواند پروژه‌ها را اثربخش‌تر انجام داده و خدمات عمومی بهتر و محیط زیست سالم‌تر، اهداف واقعی‌تر و قابل دست یافتن و در نتیجه شهری زیباتر و اقتصادی‌تر برای شهروندان بسازد. لذا پدیده توسعه، بدون تشریک مساعی و اهتمام جهانی تمام کشورها در راستای توسعه پایدار و محلی نمودن دستورالعمل‌های جهانی آن محقق نخواهد شد. توسعه پایدار، فرآیند پیشرفتی است که بدون کاهش توانایی نسل‌های آینده در برآوردن احتیاجاتشان، نیازهای نسل کنونی را تأمین می‌نماید. به دیگر سخن زیستن در حد ظرفیت محیط زیست و فرآهم آوردن فرصت زندگی برای همه و برای همیشه بر روی کره زمین هدف اصلی توسعه پایدار است . هدف توسعه پایدار ممانعت از فراگرد توسعه و یا حتی کند ساختن روند آن نیست بلکه به معنی توسعه‌ای پویا، هدفمند و آینده‌نگرانه است با تأکید بر اینکه ما برای ادامه حیات و نیز پیشبرد اهداف توسعه به محیط زیست نیاز داریم. راهبرد اصلی توسعه پایدار این است که رشد اقتصادی را با عدالت اجتماعی و حفاظت محیط زیست همراه گرداند. تعریف دیگر توسعه پایدار، رابطه متقابل انسان‌ها و طبیعت در سراسر جهان است. البته بانک جهانی تعریف نگران‌کننده‌ای از توسه پایدار به این مضمون ارائه داده؛ توسعه‌ای که دوام یابد. از نظر بانک جهانی با وجود فقر نمی‌توان محیط طبیعی سالم و پایداری داشت و همچنین نبودن عدالت اجتماعی تداوم توسعه را دچار مشکل می‌نماید. البته تحقق توسعه پایدار بدون توجه به مباحث اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی امکان‌پذیر نیست و در واقع با یکدیگر تنیده شده‌اند. نگرش توسعه پایدار بر این اندیشه است که تکنولوژی نمی‌تواند هرگونه کاهش منابع طبیعی را جبران سازد و سرمایه طبیعی، مکمل سرمایه انسان ساخت است و در این راستا، سازمان ملل از مبانی و دیدگاه مفهومی توسعه پایدار حمایت می‌کند و راه دستیابی به توسعه پایدار را وجود بسترهای فرهنگی مناسب می‌داند که با آموزش و آگاهی دادن به مردم می‌توان به آن دست یافت.

■  دانشجوی دکترای تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خوارزمی