علت انتخاب این عنوان این بود که در ایام کرونا ی امسال همان طور که مستحضر هستید استفتاهای زیادی از مراجع عظام شد راجع به اینکه شعائر حسینی جلسات و عزاداری ها به چه شکل باشد اگر در بین گفتمانهای مختلفی که در تشیع وجود دارد ،مطالعه کنیم می توانیم دو گفتمان را از هم تمیز بدهیم که این دو گفتمان عبارت است از گفتمان نظارت و گفتمان ولایت. هر چند گفتما نهای دیگری هم وجود دارد. گفتمان نظارت مقصود آن چیزی است که در اندیشه سیاسی آیت الله سیستانی به شکل خاص وجود دارد و به این دلیل اسمش را گفتمان نظارت گذاشتیم که بر اساس عقیده ایشان فقها و مراجع نوعی نظارت بر سیاست و حکومت دارند در مقابل این گفتمانی وجود دارد به نام گفتمان ولایت یعنی نظریه ولایت فقیه که به شکل خاص در اندیشه سیاسی امام خمینی متبلور شده و در این گفتمان اعتقاد بر این است که ولی فقیه از سوی امام معصوم  واز سوی خداوند نصب شده است برای حکومت و بنابراین صرفا نظارت نمی کند بلکه دارای ولایت است. شکل  گیری بحث به این صورت است که آیا شعائر حسینی بین این دو گفتمان یعنی گفتمان نظارت و گفتمان ولایت در شرایط خاص کورونایی که امسال درگیر آن هستیم با هم تفاوت دارد یا نه؟ برای ورود به بحث ابتدا کلمه ی شعائر را معنا می کنم و توضیح دهیم که مقصود ما از شعائر در اینجا چیست؟ شعائر جمع شعاره یا شعیره است، شعاره یعنی نشانها، مثلا در حج وقتی حاجی ها می روند برای رمی جمرات یا مسیر مشعر را طی می کنند، نشانه هایی در راه آنها قرار داده می شود به این می گویند شعاره یا شعیره مثلا شعاره الحج یعنی معالم الحج یعنی آن علامت هایی که در بین راه حجاج قرار داده شده یا شعائر الله یعنی چیزهایی که شعار هست و برای نزدیک شدن به خداوند تعبیر شده مثل عبادات و قربانی ها مثلا قربانی کردن برای خداوند جزو شعائر الهی است. ویادر آیه قرآن داریم ان الصفا والمروه من شعائره الله و من ......که صفا و مروه از شعائر الهی است کلمه شعائر با کلمه ی شعار در زبان عربی نسبت دارد، شعار در واقع جمع اشعره  یا شعر یعنی لباس زیر یعنی آن لباس عرق گیر یا چیزی که روی اسب می اندازند جل اسب. خب چرا به این می گویند شعار برای اینکه پوسته است برای اینکه در نگاه اول آن دیده می شود ،مثلا وقتی می خواهیم جایی برویم حج برویم اول آن دیده می شود.پس بنابراین شعار هم، هم خانواده است با شعائر و کلمه شعار هم از لحاظ معنایی با شعائر ارتباط دارد .باز همانطور که داشتیم شعائر الحج شعار الحج یعنی علامات حج مناسک حج. به طور کلی مناسک و شریعت پوسته ی دین هستند و مناسک حج یا مناسک دین یعنی پوسته یعنی آن چیزی که شعار هست ،آن چیزی که مثل لباس انسان مثل جلی که روی اسب هست، در نگاه اول آنها دیده می شوند.مثلا فرض کنید در کارزار هایی که در زمان قدیم بوده وقتی وارد کارزار می شدند شعارهایی میدادند که من که هستم ؟از قبیله که هستم؟ و شجاعت خودشان را به رخ دشمن می کشیدند این نشان می دهد که شعار در جنگ معنایش این است که نشان بدهیم اعتقادمان چه هست، شجاعت مان چیست یا مثلا در انقلاب اسلامی شعارهایی که داده شده در کتاب هایی ضبط شده به صورت صوتی وجود دارد کسی اگر بخواهد انقلاب اسلامی را تحلیل کند می تواند از ناحیه ی شعارهای انقلاب اسلامی آن را تحلیل کند، یعنی ببیند جایگاه حکومت اسلامی و رهبری امام خمینی چه بوده است ،این شعارها گویای محتوا هستند جمله ای است که منسوب است به امام حسین (ع) «إن کانَ دین مُحَمَّداً لَمْ یَستَقِم الَّا بِقَتلی فَیاسُیُوف خُذینی» اگر دین پیامبر جز با قتل من استوارنمی ماند پس ای شمشیرها مرا دریابید. این جمله مشهور است ولی گزارش های تاریخی و حدیثی نشان می دهد این جمله امام حسین نیست و در برخی از اشعار آمده ولی به هر حال یک شعار است که امام حسین (ع) فرموده اند: که اگر دین پیامبر جز با قتل من نمی ماند پس ای شمشیرها مرا دریابید. حالا سوال این است که آیا سوال که پوسته هست و نشانه هست آیا اهمیت دارد یا نه؟ یعنی اگر دین را تقسیم کنیم به دو بخش پوسته و هسته آیا پوسته دین اهمیت دارد یا نه؟ چون هسته ی دین مفروض این است که از پوسته ی دین اهمیتش بیشتر است، هسته ی دین محبت است، عشق است، ولایت است، ولی پوسته دین چیست ؟آن شعارها، مناسک است مثل مناسکی که در دین الهی است. سوال این است که آیا شعار و شعائر و مناسک و پوسته دین اهمیت دارد یا نه پاسخ این است که بله پوسته ی دین اهمیت دارد، به اندازه ای که از مغز دین حمایت می کند، پس اینطور نیست که تحقیر بخش شعائر باشد ،اینطوری نیست که چون بخش پوسته دین است و مناسک است اهمیت ندارد نه  آن هم به اندازه خودش اهمیت دارد،اگر بخواهیم تشبیه کنیم یک گردو آیا پوسته اش اهمیت دارد یا مغزگردو مغز گردو اهمیتش بیشتر است چون ما مغز گردو را می خوریم و برای ما خاصیت دارد.

ولی آیا پوسته گردو هیچ اهمیتی ندارد؟ چرا برای حفظ مغز گردو اهمیت دارد ،پس پوسته دین به اندازه هسته آن اهمیت دارد. مغز دین و لب دین اهمیت دارد چیزی که در دو گفتمان نظارت و ولایت یعنی آن دو گفتمانی که در اینجا انتخاب شده اند اهمیت دارد و در هر دو مشترک است این است که هر دو به شعائر دین اهمیت می دهند پس از این جهت اختلافی بین گفتمان ولایت و نظارت وجود ندارد.

آیه قرآن می گوید ذلِكَ وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ

آگاه باشید این است هر کس که بزرگ شمارد علامات الهی را به تحقیق که از پرهیزکاری است یعنی هر کس شعائر دین را بزرگ بدارد این نشانه این است که تقوا دارد.با این فرض که شعائر الهی بین دو گفتمان نظارت و ولایت مشترک هستند و این دو گفتمان تاکید بر هر دو دارند ،قبل از اینکه وارد بحث دو گفتمان نظارت و ولایت بشویم این نکته را نیز  عرض کنم که گفتمان های زیادی در اندیشه سیاسی اسلامی و اندیشه ی دینی وجود دارد، ولی در این بحث ما فقط این دو گفتمان را برجسته می کنیم بنابراین نفی گفتمان های دیگر نیست ما متمرکز بر این دو گفتمان می شویم.

گفتمان نظارت

چرا نظارت به خاطر اینکه کسانی که معتقد به این گفتمان هستند معتقدند که در راس حکومت اسلامی ولی فقیه وجود ندارد، فقها قرار ندارند، بلکه فقها و مراجع شان نظارتی دارند به شکل خاص ما می دانیم که ایت الله سیستانی که از شاگردان آیت الله خویی بودند به این گفتمان تعلق دارند، همین طور می دانیم که آیت الله منتظری در پایان عمر خود به نظریه ای متمایل شدند که ما آن نظریه را نظریه نظارت می دانیم. آیت الله منتظری ابتدا به نظریه ولایت انتصابی قایل بودند بعد به نظریه ولایت انتخابی متمایل شدند و نهایتا در پایان عمر به نظریه نظارت  که این نظریه شش تفاوت با نظریه ولایت انتخابی دارد، این گفتمان اول را  می گوییم اسلام غیر سیاسی دقت کنید این نکته بسیار ظریف است و تاکید بر آن وجود دارد که اسلام غیر سیاسی مقصود این نیست که کسی معتقد به رابطه اسلام و سیاست نباشد، آیت الله منتظری متاخر و آیت الله سیستانی معتقد به رابطه اسلام و سیاست بودند، بنابراین ،این ارتباط را قبول داشتند، ولی گفتمان اسلام غیر سیاسی تعریفش این است "گفتمانی که معتقد به ضرورت تشکیل حکومت با ولایت فقها و مراجع نیست" یعنی می گوید ضرورت ندارد ما حکومت تشکیل بدهیم و در راس آن یک فقیه یا مرجع قرار بگیرد، پس اسلام غیر سیاسی به رابطه اسلام و سیاست باور دارد ولی به ضرورت ولایت یعنی تشکیل حکومت براساس شریعت و در راس آن مرجع یا فقیه ،باور ندارد در مباحثی که اخیرا از آیت الله سیستانی منتشر شده در قالب استفتا ایشان فرمودند که مشروعیت کاملا مردمی است. کاملا مشخص است که مشروعیت سیاسی از جانب خدا و از جانب نص الهی نیست ،مشروعیت کاملا مردمی است اگر ما یک گفتمانی را تصور کنیم که یک دال مرکزی دارد و اطراف این گفتمان دال های دیگری وجود دارد تا یک گفتمان را بسازد، دال اصلی در نظریه ی نظارت تشکیل حکومت بر اساس شریعت نیست، شریعت هست، دین هست، اسلام هست، تشیع هست ولی ضرورت تشکیل حکومت براساس شریعت نیست. حالا اینجا دال های دیگری وجود دارد که در نتیجه در نهایت گفتمانی به نام گفتمان نظارت را تشکیل می دهد،  پس حکومت دست مردم است ،ولی فقها و مراجع چون با سیاست و حکومت ارتباط دارند بر آن نظارت دارند  ، تصور کنید که آیت الله سیستانی هیچ وقت معتقد به این نبوده و نیستند که دین از سیاست جدا باشد یعنی سکولار نیستند ، اما چه نسبتی بین مرجعیت آیت الله سیستانی و سیاست و حکومت وجود دارد ؟شان نظارتی. در این گفتمان اگر تصور بکنیم که شعائری وجود دارد مثل شعائر عاشورا و محرم این شعائر آیا پاس داشته می شود؟ گفتیم بله مفروض این است که هر دو گفتمان این شعائر اهمیت دارند، اما مهم این است که ضرورتا در این گفتمان نهاده هایی برای تعظیم و بزرگداشت شعائر تاسیس  نمی شود، یعنی ضرورتا سازمانی نهادی یا گروهی نباید متکفل شعائر محرم و عاشورا باشند، ضرورتا اینطور نیست حالا اگر به شکل خودجوش بوسیله مردم انجام شد ، اشکالی نداردولی ضرورتا این نهادها نباید تاسیس شوند ،اگر اینطور باشد در شرایط کورونایی که بسیاری از شعائر محرم و عاشورا امکان تشکیلش نیست، به خاطر ضرری که برای مسلمانان دارد، باید ببینیم این گفتمان و شخص آیت الله سیستانی چه پاسخی به این مساله دارند ؟پس مساله این است که براساس گفتمان نظارت در زمانی که امکان برگزاری مراسم عاشورا به شکل بزرگ یا سینه زنی ها نیست و شرایط کورونایی است باید چه کار کنیم؟ این گفتمان چون دال مرکزی اش حکومت براساس شریعت نیست و چون ضرورتا نهادهایی در درون آن تاسیس نشده اند که متکفل برگزاری شعائر محرم و عاشورا باشند، پاسخ این است بروید مثلا روضه های خانگی برگزار بکنید، حب امام حسین در قلب شماست، چه فرقی می کند که سینه زنی کنید  وبروید در مراسم بزرگی شرکت کنید یا اینکه در خانه بنشینید؟ سه نفره چهارنفره ،پنج نفره، روضه های خانگی داشته باشید.دغدغه اینکه شعائر به صورت جمعی بوسیله نهادهای خاص انجام شود ،وجود ندارد. از آیت الله سیستانی استفتا شد که در شرایط کورونایی عزاداری باید چگونه باشد با توجه به اینکه احتمال خطر از راههای مختلف وجود دارد؟ پاسخ ایشان این است :راههای زیادی هست، یک افزایش قابل توجه و پخش مستقیم مجالس اباعبدالله الحسین از طریق شبکه های تلویزیونی و فضاهای اینترنتی. امروزه فضاهای مجازی رشد کرده اند، بروید از آن فضاهای مجازی استفاده کنید دوم برگزاری مجالس خانگی، چهار نفر، پنج نفر بنشینید دور هم روضه بخوانید سوم پخش و توزیع پردامنه نمادهای عاشورایی برافراشتن پرچم قطعات سیاه رنگ در کوچه و خیابان و مانند اینها بعد ایشان فرمودند رعایت اصول بهداشتی نسبت به خود شخص در صورتی که خوف ابتلا به ویروس وجود داشته باشد و احتمال جدی بدهد که در فرض ابتلا منجر به مرگ یا آسیب جدی یا شدید شوند، حتما لازم است که مراعات شود و چنانچه رعایت نکند آنچه را احتمال می داده محقق شود شرعا معذور نخواهد بود، یعنی کسی اگر رفت در مراسمی و احتمال زیاد می دهد که درگیر کورونا می شود و فوت می کند یا بیماری سختی از کورونا می گیرد نمی تواند بگوید برای امام حسین  رفتم خودم را شهید کردم ،اجر هم بخواهد نه، اصلا مسوول است در برابر خداوند در هرجایی که به منظور جلوگیری از انتشار بیماری یاد شده این گونه تجمعات برگزار شود ممنوع خواهد بود ،یعنی از نظر شرعی ممنوع است اگر مراسمی باشد که احتمال خطر بدهیم.ممنوع است یعنی شرعا حرام است و اگر کسی برود خودش را مبتلا به کورونا کند کار حرام انجام داده قرآن هم می فرماید: خودتان را به هلاک نیندازید خوب این را مقایسه کنید با برخی از منبری ها،که گفتنه اند جان شماست و همانطور که جان خودتان را در سوریه و جبهه های جنگ دادید جانتان را می توانید فدای امام حسین بکنید و می توانید بروید در مراسم کورونایی شرکت کنید اگر هم کشته شدید شهید راه امام حسین هستید اینها تصور بکنید آن سخن از یک منبری بدون پشتوانه فقهی این سخن از یک مرجعی که براساس مبانی فقهی نظر می دهد. پس نتیجه در گفتمان نظارت  این است :هر چند شعائر حسینی اهمیت دارد اما ضرورتا نهادهایی برای این شعائر تاسیس نشده و ارتباط هم بین این نهادها و اصل حکومت وجود ندارد .اصل حکومت، دال مرکزی گفتمان نیست و این نهادها هم ضروری نیستند بنابراین همانطور که عرض کردم در این گفتمان شما راحت هستید بنشینید پای تلویزیون و روضه های خانگی داشته باشید و امثال اینها.

گفتمان ولایت

ما گفتمان ولایت را به شکل خاص منتسب به امام خمینی (ره) می کنیم چون امام خمینی گفتمانی را در انداخته اند به نام گفتمان ولایت سیاسی به این عنوان که ولی فقیه دارای ولایتی است همانند ولایت معصومین و دارای قدرتی مانند معصومین(س) است و بر این اساس ضرورت دارد تشکیل حکومت بر اساس شریعت که عرض کردیم این تعریف اسلام سیاسی است ضرورت تشکیل حکومت براساس شریعت. امام خمینی معتقد به ضرورت تشکیل حکومت براساس شریعت و حضور ولایت فقیه در راس آن هستند. به طور کلی ما می دانیم که فقه بر ظاهر شریعت حکم می کند وظیفه فقه چیست کشف مراد شارع در احکام وضعیه و تکلیفیه خمسه یعنی آن پنج حکم یعنی  حکمی که وجوه و حرمت و کراهت واستحباب و جواز. فقه مجموعا می خواهد بگوید این کارها بشود و این کارها نشود در مقابل رویکرد فقهی رویکرد عرفانی قرار دارد که عمدتا بر هسته ی دین تاکید دارد یعنی بر محبت و تاکید کمتری بر ظواهر شریعت دارد ولی به هر حال یک مفروض در بحث ما این است که فقه بر ظاهر شریعت حکم می کند و ظاهر شریعت هم از اهمیت خاصی برخوردار است .در مقایل گفتمان نظارت که توضیح دادیم در اینجا یعنی گفتمان ولایت نهادهایی تاسیس می شوند برای تکریم و بزرگداشت شعائر حسینی و محرم. مثل سازمان تبلیغات جامعه ی مداحان و مانند اینها نهادهایی تاسیس می شوند و این نهادها وظایفی دارند از جمله اینکه شعائر حسینی را بزرگ بدارند و خود این نهادها تعظیم کنند ،در یک زمانی بوجد می آیند قدرت می گیرند به اوج می رسند و شاید بعد افول کنند مثل نهاد جامعه مداحان. وقتی نهادی تاسیس شد و ارتباط با آن دال مرکزی گفتمان پیدا کرد، خودش هم قدرت پیدا می کند گفتمان ولایت یک دال مرکزی دارد که حکومت است نهادهایی مانند نهاد مداحان با نهاد حکومت ارتباط برقرار می کنند یعنی با دال مرکزی و خودش هم قدرت پیدا می کند، قدرتی که اینجا ازآن صحبت می کنیم الزاما قدرت سیاسی نیست، یعنی قدرت مویرگی است یعنی قدرت فرهنگی هم می تواند باشد یعنی ارتباط هر دو نفر یعنی قدرت با فشار و نیرو ممکن است نباشد و قدرت نرمالیزه شده و عادی باشد یعنی وقتی یک مداح دارد مداحی می کند و من پای مداحی او نشسته ام و  دارم گریه می کنم ناخودآگاه او بر من یک قدرتی را اعمال می کند ،ما از این قدرت صحبت می کنیم که بحث سیاسی هم نیست، البته یک شکلش می تواند قدرت سیاسی باشد مثلا برخی از مداحان سیاسی  خصوصا در دولت نهم و دهم از جناح سیاسی خاصی حمایت کردند .این شکل خاصی از حمایت سیاسی  هم هست یکبار دیگر مرور کنیم گفتمانی وجود دارد به نام گفتمان ولایت ،یک دال مرکزی دارد که حکومت است نهادهایی تاسیس شدند برای  تعظیم  و بزرگداشت شعائر حسینی که با دال مرکزی ارتباط- یعنی حکومت- ارتباط  برقرار می کنند سوال این است؟ در وضعیت کورونایی باید چه کار کنیم؟ شعائر  حسینی را باید برگزار کنیم یا نه؟ بیان برخی از مراجعی که در این گفتمان قرار دارند به جای آن طرف قضیه که می توانید در خانه بنشینید و از تلویزیون نگاه کنید یا از شبکه های مجازی  ؟ برعکسش را گفتند،  اینکه سعی کنید در شعائر حسینی شرکت کنید اما فاصله گذاری اجتماعی باشد از ماسک استفاده کنید  نباید تعطیل کنید .چون شعائر حسینی یک رکن در این گفتمان است و نباید این رکن تعطیل شود  به بیان دیگر یک نوع دغدغه ای در این گفتمان وجود دارد، برای محرم و عاشورا و صفر، این دو ماه  حتی در پیروزی انقلاب اسلامی هم تاثیر زیادی داشته  است ،یعنی دو ماهی  که در سال پیروزی انقلاب اسلامی محرم و صفر اوج راهپیمایی ها بود  و به این دلیل بود که امام خمینی فرمودند این محرم وصفر است که انقلاب را زنده نگه داشته  است ،چون موضوعیت داشته  است ، حالا انقلاب اسلامی پیروز شده  است، حالا در جمهوری اسلامی در  سال چهل و یکم با وضعیت کورونایی برخورد کرده ا یم که این شعائر را برگزار کنیم یا نه؟ پاسخ اساسا این است سعی کنید برگزار کنید، ما دغدغه داریم نسبت به این شعائر ولی سعی کنید که مشکل کورونا رودر نظر داشته باشید. تاکید بر برگزاری است چرا ؟چون نهادی مانند نهاد مداحان وظیفه دارد منتظر است در این دو ماه شان و وظیفه خودش را ایفا کند و وظیفه آن  چیست اینکه مردم را به امام حسین علاقمند کند، مردم را بگریاند و وظیفه خودش را انجام دهد البته ممکن است در این بین قدرت وجود داشته باشد قدرت سیاسی و غیر سیاسی، ممکن است  منافع وجود داشته باشد منافع  مادی یا منافع شان و احترام و آبرو ممکن در کنار این منافع،مسائل دیگری برای این نهادها وجود داشته باشد ولی تاکید براین است که  سعی کنید برگزار کنید. از یکی از مراجع عظام سوال شد که ماسک زدن چه حکمی دارد در شریعت؟ ایشان فرمودند  احتیاط واجب است احتیاط واجب  می دانید که با  واجب فرق می کند واجب یعنی در شرع واجب است ،این کار را بکنید اما احتیاط واجب یعنی  به نظر من واجب است اما می توانید به اعلم رجوع کنید. حالا ازین مرجع محترم سوال شده که  زدن ماسک چه حکمی دارد؟ ایشان فرمودند: که احتیاط وجوبی دارد . ،سوال کردند که ماسک زدن چه حکمی دارد ایشان فرمودند که احتیاط واجب این است که از ماسک استفاده بشود در اینجا سه سوال بوجود میاید، سوال اول این است که اگر تعیین مصداق شان فقیه نیست چطور در اینجا تعیین مصداق شده مثلا فقیه می گوید که آن نجس است ولی اینکه لباس من خونی شده ته رنگش مانده خون است یا نه این شان فقیه نیست به عرف باید رجوع بکند پس چطور اینجا تعیین مصداق شده ماسک که حکم خدا نیست در روایات نیست چطور در اینجا ...ممکن است کسی به عنوان فردی از عرف جواب بدهد که مرجع است دیگر آمده تعیین مصداق کرده خوب این خیلی جواب جالبی نیست چون تعیین مصداق اساسا با خود عرف است، چرا؟مراجع بیایند  در باب استفتا مصادیق را اشاره کنند سوال دوم این است که احتیاط واجب یعنی این که ما در شرع گشتیم در روایات گشتیم فتوای من این است که واجب است انجام بدهید، می توانید به فالاعلم رجوع کنید ما در شرع چیزی به عنوان ماسک زدن نداریم، راجع به حفظ جان داریم ولی سوال از ماسک زدن است خوب حفظ جان واجب است ولی ماسک زدن چی؟ پس اگر احتیاط واجب به معنای آن است که در شرع  چه می گوید ؟ شرع می گوید واجب است ولی می توانید به اعلم رجوع بکنید، اینجا ظاهرا منتفی است چون در شرع چیزی راجع به ماسک زدن وجود ندارد راجع به کلیت حفظ جان وجود دارد. سوال سوم این است که آیا بستگی به موارد ندارد مثلا فرض کنید که من خودم الان دارم در محضر شما سخنرانی می کنم و بحث ما راجع به ماسک زدن است، من الان ماسک نزدم چرا ؟چون فاصله اجتماعی را رعایت کرده ام و در هم باز است و کولر هم کار می کند و خطری متوجه جان من نیست آیا در اینجا واجب است ماسک زدن؟ یا احتیاط واجب است خوب به نظر من واجب نیست به همین دلیل هم من ماسک نزده ام.یعنی ممکن است آدم برود که ماسک زدن واجب نباشد ولی یک جایی عزاداری و یک جمعی و تعدادزیادی هستند و احساس می کنم که برای حفظ جان ماسک زدن واجب می شود.پس سوال این است که آیا بستگی به موارد ندارد که در برخی موارد واجب بشود  وبرخی موارد نه. این سه سوال راجع به این مساله وجود دارد اما در جمهوری اسلامی وقتی که این مساله مطرح شد که شعائر حسینی و محرم و عاشورا چه حکمی پیدا می کند ما دیدیم که جامعه مداحان بسیار غیرتمندانه و با شور گفتند که نه ما مراسم می خواهیم برگزار کنیم تا اینکه مقام معظم رهبری در مقابل گفتند که نه مراسم باید بسیار کوچک برگزار شود ،با فاصله اجتماعی برگزار شود، بعد رییس جمهور از موضع صریح رهبر معظم تشکر کردند و جامعه مداحان هم مجبور شدند تشکر کنند این را اگر براساس نظریه گفتمان ولایت بخواهیم تحلیل کنیم چون یک گفتمان مسلط یعنی هژمونی وجود دارد گفتمان هژمون در راسش ولی فقیه وجود دارد نهادی مانند جامعه مداحان وقتی فتوای صریحی داده می شود مجبور است که تبعیت کند. حالا اگر یک روز برعکس شد یعنی این نهاد قدرت زیادتری پیدا کرد ممکن است دیگر زیر بار هر حرفی نرود ممکن است آن منبری که عرض کردم بیاید بگوید که نه ما مراسم حسینی را برگزار می کنیم و امام حسین ما را حفظ می کند و از کورونا محفوظ خواهیم بود. پس در اینجا دو نهاد را داریم تصویر می کنیم یک نهاد نهاد ولایت است یک نهاد هم نهادی که متکفل شعائر حسینی است مثل نهاد مداحان. در این مورد خاص نهاد مداحان فتوای رهبری را پذیرفت.  ولی در مواردی ممکن است احساس کند قدرتش زیاد شده است ومقاومت کند. خلاصه بحث تا اینجا این شد که بین گفتمان های مختلفی که در اندیشه ی اسلامی وجود دارد دو گفتمان را در این بحث برجسته کردیم .یکی گفتمان نظارت که آیت الله سیستانی و آیت الله منتظری متاخر یعنی اندیشه ی اخیر آیت الله منتظری در این گفتمان قرار می گیرد و دوم گفتمان ولایت که به شکل خاص با نظریه ی سیاسی امام خمینی یعنی نظریه ولایت فقیه تعریف می شود در گفتمان اول نهادهای متکفل شعائر حسینی ضرورت ندارند ،می توانند وجود داشته باشند ،ولی ضرورت ندارند و مداحی و جلسات عزاداری می تواند به صورت خانگی برگزار شود اگر خطر نداشته باشد با جمع زیادتر اما در گفتمان دوم که گفتمان ولایت است دغدغه برگزاری شعائر حسینی وجود دارد چون این شعائر انقلاب را بوجود آورده چون محرم و صفر در پیروزی انقلاب اسلامی موثر بوده چون نهادهایی درست شده اند که با قدرت حکومت هستند و خود این نهادها دارای قدرت هستند و مقصود ما از قدرت، قدرت سیاسی تنها نیست .بلکه قدرت مویرگی است، قدرت فرهنگی است قدرت اقتصادی و معنوی است. قدرت تاثیرگذاری یک شخص بر شخص دیگر است. بنابراین تفاوت اساسی بین این دو گفتمان وجود دارد. پس  اگر سوال شود که چرا فتاوای گفتمان نظارت یعنی مراجعی که که به آن گفتمان تعلق دارند با فتاوای گروه دوم یعنی گفتمان ولایت کمی تفاوت داشته در قضیه ی کورونایی؛ پاسخ این است که در گفتمان اول یعنی نظارت شعائر حسینی وجود دارد ولی این نهادها ضرورتا وجود نداردولی در گفتمان دوم یعنی ولایت هم نهادها وجود دارد هم نهادها قدرت دارند، هم این نهادها با قدرت ارتباط دارند.