■  مهدی حمزه ای

■  خصوصیات گیاهشناسی:

سیاه دانه از راسته گل ساعتی ها و گیاهی یک ساله با دوره رشد شش ماهه میباشد

ارتفاع آن از 40-70سانتیمتر و قطر آن 3-6میلیمترکپسولهای سیاه دانه دارای پنج تا ده فولیکول متحد الشکل میباشندو دانه ها درون آن وجود دارند.دانه های سیاه  ان دارای اسیدهای چرب.آلکالوئیدها و ترکیبات کوتینی موجود در دانه دارای خواص ضد سرطانی و ضد دیابت هستند.

■  خصوصیات منطقهای سیاهدانه:

این گیاه در تمام مناطق خشک و گرم مرطوب و در خاکهای لومی شنی مقوی رشد بسیار خوبی دارد. و PHمناسب برای رشد آن 7تا7.5می باشد.در خاکهای شور و دارای سدیم بالا مناسب کشت  نیست.در استان گلستان  با توجه به اقلیم مناسب کشت  برای اولین بار در روستاهای محمداباد و حیدراباد گرگان کشت شده است و در دوسال گذشته توسط فرمانداری و جهادکشاورزی گرگان بصورت گسترده و با حضور در روستاها و در بین کشاورزان ترویج شده است.

■  میزان بذرموردنیاز:

با توجه به تحقیقات کارشناسان و مروجین  شهرستان گرگان  فاصله کشت مناسب برای کشت سیاه دانه 24سانتیمتر در فواصل و 6سانتیمتر روی ردیف میباشد.و با توجه به این نوع کشت میزان تراکم گیاه در هکتار 220000هزار بوته میباشد و6 تا 7 کیلو بذر مورد نیاز میباشد

نکته مهم این که   بذرها حتما  با کود مایکوریزاخاکمال شوند  چرا که سرعت جوانه زنی بذر تا هشتاددرصد بیشتر میشود .با توجه به تحقیقات گسترده بهترین مناسبترین بذر در سیاه دانه بذر ایرانی پایه بلند است که تناژی حدود یک تن در هکتار دارد و تعداد غلافهای بیشتری نسبت به بذرهای هندی دارد.

بذرهای هندی باتوجه به شرایط قانونی واردات با محلول فرمالدهید که محلولی شیمیایی و خطرناک است ضدعفونی میشوند و حتی اشعه زده میشوند که بد سبزی گسترده ای در مرحله جوانه زنی ک حتی غلاف سیاه دانه دارد و بعلت کوتاهی قد از تناژ پایینی برخوردار هستند.

■ تاریخ کاشتوآماده سازیزمینوکاشتو داشت سیاهدانه:

باتوجه به اینکه گیاه سیاه دانه به سرمای هوا حساس قبل از سرمای زمستانه و در استان گلستان از اوایل آبان تاریخ کشت مناسبی میباشدو تا بیستم آبان توصیه میشود.با توجه به ممنوعیت استفاده از سموم و کودهای شیمیایی در مرحله داشت مهمترین بحث کشت سیاه دانه قبل از کاشت و در زمان آماده سازی زمین میباشد که شامل مراحل زیر میباشد.

1:ابتدا سم پاراکوات به زمین  برای از بین بردن علفهای هرز سبز زده شود و بعد از پنج روز زمین شخم زده شود و تعداد 3کیسه پنجاه کیلویی کودکامل  و سه کیسه پنجاه کیلویی کود گوگرد به زمین اضافه شود.لازم به ذکر است گوگردباعث افزایش ماده موثره سیاه دانه میشود.

2-بعد از شخم و دیسک زمین سم ترفلان تماسی به مقدار 3لیتر در هکتار با نظر کارشناس گیاهپزشکی به زمین زده شود و دیسک اخر زمین نیز بعد سه ساعت زده شود

3- در مرحله بعد بعداز پنج روز که خاصیت سم در خاک کمتر شد بذر سیاه دانه  با ردیفکارکلزا  در عمق 3سانتیمتری کشت شود.

4-در دوره داشت با توجه به ممنوع بودن کودهای شیمیایی در سیاه دانه در مورد ارگانیک بودن مزرعه  حتما از هیومیک اسید در مرحله پنجه زنی استفاده شود و استفاده از  هر نوع کود شیمیایی باعث از بین رفتن ماده موثره در سیاه دانه میشود.

5-بعد از عید و با استفاده از نظر کارشناس گیاهپزشکی  برای مبارزه با کرم غوزه در مرحله قبل از تشکیل کپسول  استفاده از علف کش بیولوژیک  پیشنهاد میشود.همچنین تنها راه مبارزه با علف های هرز در مزرعه سیاه دانه وجین دستی میباشد و هیچگونه سموم کشاورزی توصیه نمیشود.

■  تاریخ برداشت:

زمان برداشت مناسب در سیاه دانه بسیار مهم است تا در هنگام برداشت ریزش نداشته باشد. در زمان برداشت بالای سیاه دانه شکاف برمیدارد و سیاه دانه بالغ نمایان است.برداشت سیاه دانه با کمباینکلزا انجام میشود بطوریکه در هنگام برداشت  باد کمباین بطور کامل قطع شود و الک کمباین نیز کاملا ریز شده باشد  تا از ریزش سیاه دانه جلوگیری شود.

■  بازارفروش سیاهدانه:

عطاری ها،کارگاههای روغن کشی و اتحادیه ها بهترین مکان برای فروش سیاه دانه میباشند.

■  دکترای گیاهان دارویی