شاید شما هم از جمله کسانی باشید که در نوشتن کلمات همزه دار سردرگم می شوند. و نمی دانند هیأت درست است یا هیئت، مسئله درست است یا مسأله.

اگر این طور است این مطلب را بخوانید تا برای همیشه املای کلمات همزه دار را به خاطر بسپرید. 

می دانیم که در عربی همزه بر روی سه پایه می نشیند: 

الف) همزه ای که قبل آن فتحه باشد روی پایه ی «الف» قرار می گیرد. مانند رأس، مستأجر، منشأ

حال اگر این همزه که بر روی الف است، در ابتدای کلمه بیاید، علامت همزه حذف شده و فقط الف باقی می ماند. مثل احمد، اکبر، اسم

اگر همین همزه که قبل از آن فتحه داریم، بعد از خودش مصوت «آ» ببیند، جای خود را به الف ممدوده می دهد. مثل منشآت، مآخذ، مآثر

حتی اگر حرف قبل از همزه، ساکن باشد و بعد از همزه مصوت «آ» داشته باشیم باز هم به جای همزه الف ممدوده می آید. مثل قرآن، مرآت

طبق قواعد عربی اگر در این بین خود همزه فتحه داشته باشد، بازهم روی کرسی الف نوشته می شود. مثل مسأله، هیأت، جرأت،

ب) همزه ای که قبل آن ضمه باشد روی پایه ی «و» قرار می گیرد. مانند مؤمن، مؤلف، مؤذن، مؤدب

طبق قواعد عربی اگر خود همزه حرکت ضمه داشته باشد، باز هم روی پایه ی «و» قرار می گیرد. مانند مسؤول، رؤوس، شؤون

ج) همزه ای که قبل آن کسره باشد روی پایه ی «ی» قرار می گیرد‌. مانند توطئه.طبق قاعده عربی اگر خود همزه حرکت کسره داشته باشد باز هم روی پایه ی «ی» قرار می گیرد. مثل: مسائل، کائنات، خائن

باید توجه داشت که همزه ی ساکن پایانی بعد از مصوت «آ» در فارسی حذف می شود. یعنی به جای اهداء، اجراء، املاء، انشاء، باید بنویسیم اهدا، اجرا، املا، انشا

اما اگر این گونه کلمات در حالت اضافه قرار بگیرند همزه پایانی تبدیل به «ی» میانجی می شود.

مثل صحرای کربلا، املای خوش خط، اجرای عملیات

نکته مهم این است که همزه ساکن پایانی اگر پس از مصوت بلند  «او» و «ای» قرار بگیرد، حذف نمی شود و به همان شکل باقی می ماند. مانند سوء، شیء، 

همین کلمات اگر به یای نکره بچسبند به این شکل نوشته می شوند: سوئی، شیئی

در این میان فارسی زبانان برای تلفظ راحت تر در تلفظ همزه تخفیف ایجاد کرده اند. مثلا به جای جائز یا فائده، می گویند و می نویسند: جایز، فایده.

یا به جای شؤون، مسؤول، رؤوس، هیأت، می گویند و می نویسند: شئون، مسئول، رئوس، هیئت،  

که به نظر می رسد رعایت املای اصیل کلمه به درست نویسی نزدیک تر باشد.