سمانه شهری نژاد فعال حوزه پوشاک است. او در جشنواره های مختلفی شرکت کرده است. به خاطر تلاشهای او در این حوزه در هفته کتابخوانی از او قدر دانی شد، به این خاطر با او گفت و شنودی مکتوب داشته ایم که می خوانید. 

■  لطفا خود را معرفی نمایید؟ اینجانب سمانه شهری نژاد، دانش آموخته پژوهش هنر با گرایش پوشاک و صنایع دستی، مولف و محقق حوزه اقوام و مدرس دانشکده شریعتی تهران هستم. 

■ چند سال است که در این حوزه فعالید و چگونه وارد این حوزه شدید؟رشته تحصیلی بنده در مدرسه، فنی و حرفه ای طراحی و دوخت بوده است و بر این اساس از مدرسه تا دانشگاه با دیپلم مدرسه ام در یک راستا بوده است. در تمام این سال ها سعی کرده ام تمامی فعالیت های مرتبط با حوزه کاری را انجام دهم. (مانند:تدریس، تحقیق، تالیف، طراحی لباس، تئاتر، طراحی لباس مشاغل، طراحی صحنه، ویراستاری، داوری جشنواره های ملی و همایش های بین المللی، کارآفرینی نمایشگاه و غیره) علت اینکه تمامی جوانب این رشته را بررسی نموده ام، علاقه و البته گستردگی و زیبایی در این رشته بوده است. از اوایل دهه هشتاد که طراح دکور جشنواره های ادبی دانشگاه منابع طبیعی و علوم کشاورزی شهر گرگان بوده-ام، برای انجام طراحی صحنه از مباحث درسی خود ایده می گرفتم. حوزه مرتبط با پوشاک بعنوان یک علم با علوم دیگر همچون ارتباطات، ریاضیات، هنر و معماری، ادبیات، جامعه شناسی و روان شناسی و الهیات در ارتباط است، به جرات می توان گفت یکی از رشته های موفق در جامعه، پوشاک است که زیر مجموعه های متفاوتی را در بر می گیرد.

■ حضرتعالی در حوزه پوشاک فعال هستید، می خواستیم بدانیم آیا فعالیت شما را می توان یک صنعت دانست؟ 

براستی که طراحی  و بافت پارچه و لباس و عناصر وابسته به آن، یک هنر- صنعت و مهارت می باشد. با بررسی تاریخ پارچه و لباس و عناصر دیگر مانند کیف، کفش و کلاه؛ در لابلای تاریخ این حرفه که تقریبا ده هزار سال پیش از میلاد مسیح، الیاف کربنیزه شده در این کشور کشف شد همگی نشانگر یک "هنر و صنعت" هستند. هنر از آن جهت که دلایل شکل گیری و عوامل زیبایی شناسی مانند جنسیت، جلوه های بصری، تزیینات و آرایه ها را با خود بهمراه دارد که بیانگر حالات روحی، درونی، فرهنگی و جایگاه انسان زمانه ی خود می باشد و صنعت از آن جهت که، مکانیزه شدن، راهی برای تولید انبوه در این حوزه است. در بنگاه های زودبازده، مراکز کارآفرینی، موسسات، و مراکز رشد خلاق همگی می توانند مکانی برای راه یابی این هنر – صنعت به بازار باشند.

■ توجه به مد در جامعه ای مثل ایران دارای پیچیدگی خاصی است. آیا موافقید؟پیچیدگی شاید از آن جهت باشد که در این کشور اقلیم، اقوام، شیعه، سنی و دیگر مذاهب مختلفی زندگی می کنند. اما برای تسهیل در این زمینه بهتر است، تاریخ و سیر تحول پوشاک را بررسی کنیم. با بررسی آن، پیچیدگی کمتر می شود. با دقت در الواح گِلی، سنگ نبشته ها، نقاشی ها، ظروف و دیگر آثار به جامانده در طول تاریخ به راحتی  می توان ویژگی های حوزه مد و لباس را مرتفع نمود و بهتر می توان پوشاکی طراحی و عرضه نمود که دارای اصالت، هویت و ارزش فرهنگی اسلامی- ایرانی باشد. با مطالعه پوشاک در تمدن بین-النهرین، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان، دوره های اسلامی و تاریخی در ایران به جز مسئله کشف حجاب، اقوام بومی و محلی، لباس ادیان الهی و کشورهای غربی قبل از صنعتی شدن و بعضی از کشورهایی که لباس ملی دارند مانند ژاپن، به ویژگی های مشترکی در پوشاک بر می خوریم. اما چهار ویژگی حائز اهمیت می باشد.  اصلی ترین و مهمترین عامل، پوشیدگی است. آستین بلند، پوشش کامل، حجاب کامل. دومین عنصر مشترک، شکل ظاهری لباس است، که گشاد و بلند بودن، استفاده از انواع سرپوش، انواع تن پوش و انواع پاپوش از مشخصه آن است. سومین عامل، گستردگی در طرح، جنس، رنگ و تزیینات است که خود نوعی آراستگی ظاهری و زیبایی را بهمراه دارد. میزان استفاده از آن نشان دهنده تمکن مالی و جایگاه اجتماعی افراد در طول تاریخ می باشد. جایگاه و بُعد اجتماعی لباس، چهارمین عامل مشترک است که در تمامی دوره ها به وفور رعایت شده است. متناسب با شرایط محیطی و اجتماعی لباس خاصی به تن می شد. 

- تحلیل شما از صنعت مد و پوشاک چیست؟با توجه به برگزاری جشنواره های بین المللی و استانی حوزه مد و لباس، نشست ها و کارگاه ها، و البته حضور هنرمندان،مخاطبان،علاقه مندان، سرمایه گذاران، صنعت گران و اساتید این بخش، می توان گفت: بر اساس سیاست های قابل قبول به جهت بومی شدن موضوعات جشنواره ها، این حوزه راه های پیشرفت خود را طی می کند. در عین پر بار بودن به جهت دارایی در فرهنگ، اصالت و المان، نوجوانی ست که باید با او مدارا کرد و مهربان بود و البته تاثیرگذار تا بتواند مسیر پیشرفت خود را در جهت چشم انداز ایران طی نماید.

گفت وگو: غزاله صیدانلو