آیت ا... علوی گرگانی در گفتگو با مجله حریم امام :

آیت الله العظمی سیدمحمدعلی علوی گرگانی، فرزند مرحوم آیت الله سیدسجادعلوی حسینی، در سال 1359 ق (خرداد 1318 ش) در نجف اشرف، زاده شد. پدر بزرگوار ایشان، بزرگترین شخصیت علمی منطقه «گرگان و دشت» و از مشهورترین علمای استان مازندران به شمار می رفت. آوازه اش و نفوذ کلمه اش در شهرهای گرگان، گنبد، کردکوی، علی آبادکتول و دیگر شهرها طنین افکن بود و مردم مسلمان مرید ایشان و گوش به سخن او بودند. ایشان در سال 1322 ق در روستای «النگ» از توابع گرگان به دنیا آمد. هنگامی معظم له هفت ساله بود به همراه والدشان به ایران هجرت کرد.

 تحصیلات

آیت الله علوی گرگانی، هفت ساله بود که همراه پدر بزرگوارش در سال (1365 ق) به ایران باز آمد و به قرائت قرآن مجید و آموختن نصاب و حساب و گلستان و پس از آن به یادگیری فنون ادب و علوم عرب نزد ایشان پرداخت. نخست، ادبیات و مغنی و مطول و بخشی از شرح لمعه را نزد والدش بیاموخت. در 16 سالگی عازم سفر عتبات و حج شد و در بازگشت از حج قصد ماندن در نجف را داشت، اما به توصیه آیت الله حکیم به قم بازگشت و درس های سطح را در طی چهار سال نزد بزرگانی چون حضرات آیات: مجاهدی تبریزی، سلطانی طباطبایی و ستوده اراکی به پایان برد و باقیمانده سطوح را فرا گرفت و این همه 4 سال به طول انجامید.

(که نشانگر استعداد بسیارش در کسب معلومات و ضبط محفوظات است).

 

  اساتید

برجسته ترین اساتید ایشان عبارتند از:

1-آیت الله العظمی بروجردی، (سه سال از درس فقه ایشان بهره برده است).

2- رهبر کبیر انقلاب آیت الله العظمی امام خمینی، (هشت سال از درس اصول ایشان استفاده کرده است).

3- آیت الله سیدمحمد محقق احمدآبادی یزدی –مشهور به محقق داماد – (دوازده سال از درس فقه و اصول وی بهره برده است).

4- آیت الله العظمی سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی

5- آیت الله شیخ عباسعلی شاهرودی

6- آیت الله العظمی شیخ محمدعلی اراکی

7- آیت الله حاج آقامرتضی حایری یزدی (مدت 15 سال در درس فقه ایشان شرکت جست و مورد توجه فراوان معظم له بود).

آیت الله علوی گرگانی در ایام تعطیل حوزه علمیه قم در فصل تابستان به مدت هفت سال، به نجف اشرف می رفت و علاوه بر زیارت عتبات عالیات، در درس علمای بزرگ نجف آیات عظام: امام خمینی، آقای خویی، آقای شاهرودی و میرزاباقر زنجانی شرکت می کرد.

 

  تدریس

ایشان عمر پر بار خویش را به تالیف و تدریس و تبلیغ دین گذرانیده است و از همان اوان تحصیل، به تدریس همه کتب ادبی، فقهی، اصولی و ... پرداخته و در طول بیش از 40 سال تدریس، فضلای بی شماری را از سرچشمه زلال علوم اهل بیت علیهم السلام، بهره مند ساخته است.

 

 آثار و تالیفات

آیت الله علوی گرگانی دارای تالیفاتی در زمینه فقه، اصول فقه، حدیث و رجال است. برخی از این آثار عبارت است از:

1-توضیح المسائل (به اردو هم ترجمه شده است).

2- اجوبه المسائل یا پاسخ به جدیدترین استفتائات (2ج)

3- مناسک حج. (آداب، اعمال و استفتائات حج).

4- منهج الصالحین (رساله توضیح المسائل عربی).

5- منهج الناسکین (مناسک حج عربی).

6- نورالهدی (تعلیقه بر عروه الوثقی).

7- المناظر الناضره فی احکام العتره الطاهره (ج1 بخشی از کتاب الطهاره)

8- تعلیقه بر تحریر الوسیله (2ج، چاپ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره))

9- گلچینی از انوار اخلاقی (برگزیده درس اخلاق روز چهارشنبه)

10- ره توشه پارسایان، انوار اخلاقی (ج1، شرح وصایای پیامبر اکرم به ابوذر غفاری)

11- ره توشه پارسایان، انوار اخلاقی (ج2، شرح وصایای پیامبراکرم به عبدالله ابن مسعود)

12- روزه سپر مومن (شامل احکام، استفتائات و آداب روزه داری)

13- احکام بانوان

14- احکام جوانان

15- احکام کسب و کار

16- آشنایی با اعتکاف

17- کلید سعادت (احکام بانوان، گردآوری شده توسط حجت الاسلام فاطمی)

18- توحید از دیدگاه علم (یکی از سخنرانی های معظم له)

19- لئالی الاصول (3 جلد آن تاکنون به چاپ رسیده است)

 

 

  برخی از فتاوای جدید

آیت الله علوی گرگانی استفاده از ماهواره را برای دیدن برنامه های مستند سیاسی، اجتماعی و علمی حلال می داند؛ البته به شرطی که وجود ماهواره باعث انحراف خانواده نشود.

 

  امور عام المنفعه

آیت الله علوی، اقدام به ساخت مسجد، حسینیه، درمانگاه و صندوق قرض الحسنه در نقاط مختلف ایران کرده است. تعمیر بخشی از مسجد جامع گرگان، تاسیس و تعمیر چند مسجد در این شهر و مناطق اطراف آن، ساخت درمانگاه در روستای النگ، ساخت حسینیه مهدی شهر سمنان و تاسیس صندوق قرض الحسنه هیئت فاطمیه تهران از آن جمله است.

 

 در آغاز خودتان را معرفی و مختصری از محل تولد، خانواده و ایام کودکی تان برای ما بفرمایید؟من در نجف اشرف به دنیا آمدم. آن زمان والد بزرگوارم در نجف بود و حدود 12 سال در حوزه نجف اشتغال به تحصیل داشت. الحمدالله ایشان رفته رفته به مرحله اجتهاد رسید و بعد هم از طرف آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی پیرو درخواست مردم عزیز گرگان، به ایران عزیمت کرد. مردم تقاضا داشتند که ایشان بازگردد تا بتوانند از افاضات ایشان بهره مند شوند.ابوی در سال 1326 از نجف به سمت ایران حرکت کرد. در ابتدا وارد روستای اجدادی خود به نام قریه النگ شد و ماه رمضان را آنجا ماند. پس از آن به قم تشریف آورد. یک سالی هم در قم مشغول تدریس شد. چون ایشان از مدرسان رسمی زمان سیدابوالحسن و آیت الله بروجردی بود. پس از یک سال تدریس در قم، ملت عزیز در گرگان طی نامه ای به آیت الله بروجردی خواستار حضور مرحوم والد در گرگان شده بودند. در نتیجه مرحوم والد من به نمایندگی از سیدابوالحسن اصفهانی و همچنین آیت الله بروجردی قهرا به سمت گرگان حرکت کرد و در آنجا مشغول انجام وظیفه شد و به اقامه نماز و تبلیغات دینی پرداخت. آن زمان من حدود 7-8 سال بیشتر نداشتم. تحصیل من هم از همان گرگان در محضر مبارک خود مرحوم والد شروع شد. چهار سال در گرگان بودم و در سال 1336 به سمت قم حرکت کردم و رسما در همین جا مشغول درس و بحث و تحصیل شدم و در قم ماندگار شدم.

 

با توجه به موقعیت خانوادگی و اشتغال شما به تحصیل علوم دینی از سنین پایین، اگر خاطره ویژه ای از دوران کودکی و نوجوانی خود به یاد دارید، نقل بفرمایید؟بله. خاطرم هست سال 1336 که تقریبا سال اول بلوغ من بود فصل حج که رسید، چون قدری تحصیلات دینی داشتم، برای عزیزانی که قصد عزیمت به مکه را داشتند طی جلساتی سلسله دستورات احکام حج را توضیح می دادم. زمانی که برنامه سفر قطعی شد برخی دوستان، چون مسائل حج را به آن ها خوب یاد داده بودم، بدون اطلاع برای من و مرحوم والد بلیت گرفتند. وقتی که جریان را به حاج آقا گفتند، فرمود: برای ایشان چرا بلیت گرفتید؟ خوب باید از من کسب تکلیف می کردید. شاید مصلحت نبود.آن ها هم گفتند: ما می خواهیم ایشان را همراه خود ببریم که احکام را به ما آموزش بدهد. حاج آقا گفت: اگر بناست شما ایشان را ببرید و ایشان مستطیع است، مشکلی نیست.

خلاصه در آن سفر من همراه حجاج در مکه بودم و احکام مرتبط با حج را در سفر به ایشان آموزش می دادم. این سفر یک دوره زیارتی عالی برای من بود. چون سابق راه کربلا هم باز بود و برای سفر به حج، از ایران اول به سمت کربلا و نجف رفتیم. بعد از شامات به سمت مکه حرکت کردیم. توفیق یک دوره زیارتی کامل برای من حاصل شد. حتی از فلسطین هم طی همین سفر بازدید کردم.

 

 از دوره تحصیلتان مطالب بیشتری بیان بفرمایید. چطور شد حوزه علمیه قم را برای تحصیل برگزیدید؟من زمان آقاسیدمحسن حکیم به نجف رفتم که اجازه سکونت و تحصیل در آنجا را بگیرم. ایشان فرمود: به پدر بزرگوارتان سلام برسانید و بگویید اگر من باشم صلاح نمی دانم شما اینجا باشید. بهتر است به نجف نیایید. چون الان دیگر حوزه نجف به پای حوزه قم نمی رسد. آن زمان من در مسجد اعظم قم درس لمعتین می دادم و جمعیت زیادی هم در درس من شرکت می کردند. مرحوم حکیم فرمود: حیف است آن جمعیت زیاد از درس شما محروم شود. الان هم دیگر نجف خیلی خبری نیست و مثل گذشته رونق ندارد. خلاصه به بنده اجازه نفرمودند در نجف بمانم و گفتند در همان قم بمانید و درس بدهید و به تبلیغ بپردازید. حاج آقای والد هم در واکنش به سخنان ایشان فرمودند: ایشان نظر بسیار خوبی داده است! پس شما در قم به ادامه تحصیل بپردازید. علت ماندگار شدن من در قم همین نکته بود. البته هر سال تابستان رسم بود که دو سه ماه درس را تعطیل می کردند. من از این تعطیلی استفاده می کردم و به نجف می رفتم و علاوه بر شرکت در درس علما، تدریس هم داشتم و لذا بیکار نمی ماندم. حتی زمانی که به گرگان می رفتم خدمت والد درس می خواندم. این امر موجب رشد بیشتر من شد. چون به طور مداوم درس می خواندم در اسرع وقت از نظر علمی پیشرفت کردم و به گونه ای شد که کسی از سن من انتظار آن سطح علمی را نداشت.

 

  از چه سالی به درس مرحوم آیت الله العظمی بروجردی راه یافتید؟من کوچکترین طلبه ای بودم که در درس مرحوم آیت الله بروجردی شرکت می کردم. آن زمان 18 سال بیشتر نداشتم که در درس خارج ایشان حاضر می شدم. همان مدتی که خدمت ایشان بودم، خاله ام پرسش شرعی مطرح کرده بود که من اجازه خواستم از آیت الله بروجردی پاسخ آن را بگیرم. خلاصه مطلب را نوشتم و القاب مناسب آیت الله بروجردی که مرجع جهانی بود نیز در ابتدای نامه آوردم. در ذیل آن عبارات، دو سه مسئله را عنوان کردم. به عربی هم پرسیدم که حضرت آقا اگر ایرادی در کلامم می بیند، متذکر شود. اطلاع نداشتم که آقا پیش از درس برای حفظ تمرکز، هیچ نامه ای را از کسی نمی پذیرد و معمولا پس از منبر و درس، نامه ها را تحویل می گیرد.بنده چون به این امر توجه نداشتم، نامه را هنگام ورود آقا به مسجد، به محضر مبارکشان دادم. ایشان نگاهی کرد و وقتی مرا دید، فهمید که ارباب سوال نیستم که پولی بخواهم. استثنائا نامه مرا گرفت. حاج ابوالحسن که همراه من بود، تعجب کرد و گفت: آقا هرگز نامه ای هنگام ورود نمی گرفت! ایشان نامه را با خود به منزل برد تا فردا پاسخ بیاورد. فردا که بعد از درس خدمتشان رسیدم، تا چشمش به من افتاد یادش آمد که نامه را روی طاقچه جا گذاشته و پاسخ نداده است. گفت: ای داد بیداد. نفهمیدم آقازاده در نامه اش چه نوشته بود. بعد به مرحوم ابوالحسن فرمود: وقتی رفتیم منزل نامه آقا را بیاورید که ببینیم چه نوشته است. فردا که خدمتشان رسیدم حاج ابوالحسن هم جریان را فراموش کرده بود و مجددا ایشان تا چشمش به من افتاد گفت: آقای ابوالحسن، باز فراموش کردید نامه را به من بدهید؟

بعد هم قدری شوخی کرد و به ایشان گفت: من گرفتارم توچه مرگت است؟ خلاصه من روز سوم خجالت کشیدم دوباره به محضر ایشان برسم. با خودم گفتم آقا پیرمرد است و سرشان هم شلوغ است. شاید مجدد فراموش کرده جواب استفتاء را بدهد. به همین دلیل بعد از درس قصد ترک مجلس را داشتم که ناگهان دیدم چند نفر از میان جمعیت مرا صدا می زنند و می گویند: آقای علوی، حضرت آقا با شما کار دارد. از قضا این بار ایشان نامه را خوانده بود و پاسخ آن را همراه آورده بود. وقتی برگشتم دیدم آقا هنوز از منبر پایین نیامده است. بلافاصله خدمتشان رسیدم و دستشان را بوسیدم.ایشان فرمود: من مسئله شما را مطالعه کردم. بارک الله عجب سوالی کردی! این سوال شما در کتاب های من نیامده بود. فلذا ایشان به دست مبارک خود پاسخ مفصلی بر استفتاء من نوشته بود. معمولا آقایان شخصا پاسخ استفتائات را نمی دهند، بلکه دفترشان پاسخ را می نویسند. اما در این مورد ایشان خود آقا شخصا پاسخ داده بود. در ادامه فرمود: بارک الله به این القاب و عباراتی که در نامه آوردی. گویا خیلی از نگارش من خوشش آمده بود. دستش را بر محاسن برد و به آقایانی که اطراف منبر جمع بودند گفت: آی پیرمردها! ببینید یک جوان 18 ساله چه نوشته است؟ شما با این سن و سال خود را با ایشان مقایسه کنید. آیت الله بروجردی خیلی آن روز مرا تشویق کرد. نکته حساس ماجرا اینجاست که آقا فرمود: من نامه را آورده ام که از تو اجازه نسخه برداری از آن را بگیرم. من گفتم: حضرت آقا، شما اختیار جانم را دارید. شما رهبر من هستید. از من اجازه می خواهید؟ ایشان فرمود: بله چون صاحب نامه شمایید باید از شما برای نسخه برداری اجازه بگیرم. ببینید ایشان تا کجا دقت داشت. من هم عرض کردم: اختیار دارید. خدمتتان باشد. نامه را نگرفتم و هنگام خروج وقتی به کفشداری رسیدم، متصدی امور آقا، حاج حسین احسن و حاج ابوالحسن به من گفتند: آقای علوی، فردا صبح اول وقت به محضر آقا بیا. گفتم: چشم. فردا صبح زود به محض این که رسیدم، مرا به اندرونی فرستادند و گفتند: آقا در اندرونی منتظر شماست.

خب دیدن آیت الله بروجردی کار ساده ای نبود. ایشان به صدرالاشراف که تقاضا کرده بود به محضرش برسد، وقت ملاقات نداده بود. خیلی حرف بود که مرا به محضرش طلبیده بود. بارها گفته ام که در هیبت، مرجعی مانند ایشان ندیدم. وقتی وارد اندرونی شدم، دیدم آقا پشت کرسی رو به قبله نشسته است و هیچ کس هم آنجا نیست. جلو رفتم و دستشان را بوسیدم. آقا ضمن تقدیر و تشکر و تحسین من چند سوال از من پرسید که ببیند از نظر علمی در چه سطحی هستم. فرمود: شما منبر هم می روید؟ عرض کردم: بله. گفت: کجا؟ گفتم: ماه رمضان در روستای خودمان النگ اطراف گرگان منبر می روم. ایشان از بس مسلط بود، فرمود: اَلنگ درست یا اُلنگ؟ گفتم: در برهان قاطع النگ بر وزن پلنگ به جای گود گفته می شود. النگ بر وزن تفنگ هم به معنی جای سرسبز است. فرمود: حالا کدام یک از این ها با روستای شما تناسب دارد؟ عرض کردم: هر دو. آقا خندید و گفت: بارک الله. گفتم: بله. النگ هم در گودی قرار گرفته و هم سرسبز است، بعد گفت: اجازه می دهی یک مسئله از تو بپرسم؟ عرض کردم: حضرت آقا، من کجا، شما کجا! شما مرجع جهان اسلام هستید. من در مقابل شما چیزی بلد نیستم. امِثلُکَ یَسالُ مِن مِثلی و انتَ مِن اهلِ العلمِ وَالشّرَفِ؟ روایتی از امام حسین را خواندم و گفتم: بزرگی مثل شما می خواهد از من بپرسد؟ آقا فرمود: بارک الله. معلوم هست منبری خوبی هم هستی که فورا این روایت را خواندی. گفتم: المعروفُ بقدر المعرفه. آقا جان، سئوال کنید. هر چقدر بلد بودم در خدمتم. اگر بلد نبودم هم از شما استفاده می کنم. بعد فرمود: به من بگو آیا جد می تواند وجوهاتی مانند خمس و زکات را به نوه اش بدهد؟ عرض کردم: خیر نمی تواند. چون واجب النفقه است. فرمود: واجب النفقه پدر است، نه جد. عرض کردم: بله. در طول واجب النفقه است. آقا فرمود: احسنت احسنت!خیلی مرا تحسین کرد و 500 تومان که در سال های دهه چهل مبلغ کلانی بود به من مرحمت کرد و فرمود: هر وقت به گرگان می روی و برمی گردی ورودت به منزل من باشد. رفتار ایشان خیلی مرا تشویق کرد. حتی مقداری از کتاب های قدیمی شان را هم به من هدیه داد و فرمود: مشغول درس باش.

 

     این طور که حضرت عالی می فرمایید رفتار آیت الله بروجردی با شما برای دیگران هم قطعا غریب بود؟بله. همین طور است. فرد بزرگواری به نام آیت الله طسوجی که رساله هم داشت، پس از فوت آیت الله بروجردی یک روز در قم به منزل آیت الله داماد، استاد ما، آمده بود. مرحوم والد و من هم آنجا بودیم.آقای طسوجی یک مرتبه که دید آیت الله علوی، پدرم، همراه من است. گفت: ایشان چه نسبتی با شما دارد؟ عرض کردم: پدر بزرگوارم هستند. ایشان خطاب به حاج آقای والد گفت: آقاسیدسجاد، همه جا رسم بر این بوده است که به پسر می گویند قدر پدر را بدان. ولی اینجا اگر جسارت نیست، می خواهم به شما بگویم که قدر پسرتان را بدان. ایشان فرمود: چطور؟ گفت: آیت الله بروجردی هر وقت از منبر درس پایین می آمد، جلوی ایشان می ایستاد. سلام و احوالپرسی می کرد و بعد می رفت. برای ما خیلی عبرت آموز بود که مرجعی با آن عظمت در برابر پسری 18-19 ساله این طور رفتار می کند. مقصود اینکه آیت الله بروجردی خیلی مرا تشویق کرد و این رفتار ایشان در روند تحصیل من بسیار تاثیرگذار بود و به واسطه همین لطف و مرحمت آیت الله بروجردی من پای کرسی درس و تدریس نشستم.

 

    از چه سنی وارد حوزه علمیه شدید و آیا پیش از آن هم درس خوانده بودید؟

من در مدرسه های جدید درس نخواندم. از سن 12 سالگی درس عربی را خدمت خود حاج آقا والد شروع کردم و حدود 4-5 سال هم در گرگان درس می خواندم. چون مرحوم والد الحمدالله خود استاد قابلی بود من برای تحصیل از گرگان خارج نشدم. مقدمات را که تمام کردم در سال 1336 به قم آمدم. تقریبا سه چهار سال هم در درس آیت الله بروجردی و برخی بزرگان شرکت کردم. بعد از آن هم فقط ایام تعطیلات و تابستان ها به نجف می رفتم یا در روستای خودمان منبر داشتم.

 

    در قم به جز آیت الله بروجردی، از محضر کدام اساتید بهره بردید؟تا زمانی که آیت الله بروجردی در قید حیات بود که در خدمت ایشان تحصیل می کردم. پس از آیت الله بروجردی برای فقه در درس مرحوم آیت الله سیدمحمد محقق داماد که داماد شیخ عبدالکریم بود، شرکت می کردم. پس از آن نزد امام خمینی (رحمه الله علیه) اصول خواندم. همچنین در درس آیت الله شیخ مرتضی حائری، پسر مرحوم حائری بزرگ هم حاضر می شدم. مجموعا از محضر این بزرگان و اساتید بهره گرفتم.

 

     آیا پیش از انقلاب فعالیت های سیاسی در راستای مبارزه با حکومت پهلوی هم داشتید؟خب من در این مسیر خودم را ذی سهم نمی دانم. یک زمانی آقای حسینیان رئیس مرکز اسناد انقلاب طی نامه ای بزرگواری کرد و از من خواست که شرح فعالیت های خود را در جریان انقلاب بگویم. من در پاسخ گفتم که خودم را بدهکار می دانم نه طلبکار که بگویم چه کرده ام و حاضر نیستم گزارش کار بدهم. حالا به فرض چهار تا منبر هم برای انقلاب رفته باشم. اینجا هم از باب پاسخ به سوال شما یکی دو خاطره نقل می کنم. من در مهدی شهر که همان سنگسر سابق در نزدیکی سمنان است، منبر می رفتم. عزیزان و مومنان آنجا خیلی به من معتقد بودند. زمانی به من خبر دادند که گروه های مخالف و بهایی ها آمده اند و قصد نفوذ در میان مردم را دارند.من هم یک شب در حسینیه اعظم روی منبر اعلام کردم که فردا هیچ کس مغازه اش را باز نمی کند، مگر این که من بگویم. جمعیت زیادی هم آن شب حاضر بودند. فردای آن روز دیدم همه عزیزان مغازه هایشان را بستند و جلوی مغازه ها نشسته اند. به من گفتند: آقا چه دستور می دهید؟ من هم از همه تشکر کردم و گفتم: بروید سر کارتان و مغازه ها را باز کنید. آنجا مردم نفهمیدند که من چرا چنین دستوری دادم. شب که بر منبر رفتم گفتم: من می خواستم شما را آزمایش کنم که ببینم چقدر فرمان بری دارید و ما می توانیم در اینجا روی همراهی شما حساب کنیم یا نه. این واکنش شما نشانه کمال محبتتان به من بود. هدف من این بود که گروه های مخالف، مانند بهایی ها که قصد نفوذ در میان مردم را داشتند حساب کار دستشان بیاید. همین طور هم شد. هژبر یزدانی و عده ای دیگر وقتی متوجه شدند که در آنجا جایگاهی ندارند، بساطشان برچیده شد و شهر را تخلیه کردند. همچنین در زمان جنگ که برای تبلیغ ماه صفر در مهدی شهر منبر می رفتم، به من اطلاع دادند که حاج آقا ما قدری در جبهه ها نیرو کم داریم. شما محبت کنید تعدادی از جوانان را برای کمک بفرستید. بنده هم چون در میان مردم اعتباری داشتم و مردم آنجا به من محبت و ارادت داشتند یک روز برای سخنرانی روی تانک رفتم و گفتم: به هزار جوان برای اعزام به جبهه نیاز داریم. ماشاءالله بیش از حدی که می خواستیم در آنجا نیرو جمع شد و به جبهه فرستادیم. حتی برای آقایان مسئولین هم عجیب بود که من چطور توانستم این کار را انجام بدهم.

 

     پیش از انقلاب در راستای مبارزه چه فعالیت هایی داشتید؟من فعالیت انقلابی به معنای حضور در راهپیمایی ها و مبارزات مستقیم نداشتم اما در سخنرانی ها برای روشنگری افکار عمومی اشاراتی می کردم. بنابراین هرگز خود را طلبکار انقلاب نمی دانم و معتقدم کار را ایثارگرانی کردند که به جبهه رفتند.

 

    پس از انقلاب مسئولیت اجرایی هم داشتید؟اوایل انقلاب وارد دادگاه عالی شدم. هشت سالی که امام در قید حیات بود آنجا بودم و پس از ارتحال ایشان هم کناره گرفتم.

 

     از سفرهای تبلیغی پیش از انقلابتان بیشتر برای ما بفرمایید؟عرض کردم بیشتر در همان النگ و گرگان منبر می رفتم. اتفاقا علت این که خیلی در انقلاب فعالیت جدی و تند نکردم این بود که ترسیدم افراد زیادی در این جریان کشته شوند.

چون جمعیت فوق العاده زیادی پای منبر من می نشستند و حتی در کوچه ها و خیابان های اطراف افراد برای شنیدن سخنرانی من حاضر می شدند. آن زمان تازه ضبط صوت وارد بازار شده بود. تعداد زیادی ضبط به دست می آمدند که در مسجد ملاعلی گرگان، سخنرانی من را ضبط کنند.من متوجه شدم که اگر در این جمعیت یک ذره تند صحبت کنم خون های زیادی ریخته خواهد شد و لذا خیلی جریان را داغ نمی کردم و با ملایمت پیش می رفتم که جوان ها درگیر حرکت های هیجانی نشوند. خود اخوی من هم جزو افراد دستگیر شده پیش از انقلاب بود. به هر حال معتقد بودم که باید با ملایمت و نرمی انقلاب را پیش برد.

 

    قدری هم از تالیفاتتان برای ما بفرمایید. چه تعداد در چه زمینه هایی آثار تالیفی دارید؟تالیفات من الحمدالله چاپ شده و در اختیار طلاب قرار گرفته است. من کل دروس خارج را در فقه و اصول خودم نوشتم. ده جلد در اصول نوشتم که چاپ شد و روحانیون و مراجع تقلید از آن استفاده می کنند. ده جلد هم در طهارت چاپ شده است. بخش زیادی از صلاه را هم نوشته ام که حدودا 15 جلد است که هنوز هفت جلد بیشتر چاپ نشده است. مقید بودم که درس های خودم را خودم بنویسم و در دسترس آقایان علما هم قرار بگیرد. چون سطح علمی انسان در نوشته های او نشان داده می شود الان هم در همین سن و سال بالا، باز هم مشغول نوشتن هستم.

 

    تدریس در حوزه را از چه سنی آغاز کردید؟من از همان اول که وارد حوزه شدم، یعنی سال 1336 شروع به تدریس کردم. البته آن زمان چون در سطوح مقدماتی بودیم صرف و نحو درس می دادم. اولین کتاب درسی ما هم جامع المقدمات بود. بعد سیوطی و منطق درس دادم. بسیاری از مدرسین و اساتید فعلی حوزه، شاگردان من بودند. همین طور مرحله به مرحله در تدریس پیش می رفتم و در نهایت پس از چندین سال تدریس شرح لمعه، به درس خارج رسیدم. به کسانی که دیگر از روی کتاب تدریس نمی کنند و نیازی به متن ندارند استاد خارج می گویند. خب از همان زمان تاکنون به تدریس خارج فقه و اصول مشغول هستم.

 

     جایگاه و حاصل عمر پر برکتتان را نتیجه چه امری می دانید؟در درجه اول از برکت همت پدر بزرگوارم که بسیار به درس و بحث علاقه مند بود و ما را هم به آن تشویق می کرد. آن چنان که گفتم بخش عمده ای را هم مدیون لطف و محبت آیت الله بروجردی هستم. چون ایشان آن قدر شخصیت و جایگاه بالایی داشت که تشویقشان انرژی درونی عجیبی نصیبم کرد؛ آن چنان که شبانه روز فقط در فکر تحصیل و درس و بحث بودم. آیت الله بروجردی ارادت ویژه ای هم به والد من داشت و فرمایشان ایشان را نصب العین قرار می داد.البته سایر اساتید هم به خاطر رفتار آیت الله بروجردی قهرا به من عنایت داشتند. خاطرم هست زمانی که مدرسه خان را کوبیدند و مجددا مدرسه ای به نام مدرسه آیت الله بروجردی ساخته شد، در جلسه افتتاحیه این مدرسه خیلی از علما و بزرگان دعوت شده بودند. من هم که طلبه بودم و در سطح آقایان مدعو نبودم به عنوان شاگرد آیت الله بروجردی در آن جلسه حاضر شدم. وقتی وارد مجلس شدم آیت الله گلپایگانی کنار آیت الله بروجردی نشسته بود. ایشان مرا که دید تعظیم کرد و به من احترام عجیبی گذاشت. خب آیت الله بروجردی جلوی کسی تعظیم نمی کرد. همین مسئله باعث تعجب همه شد. آیت الله گلپایگانی از ایشان پرسیده بود که چطور این طلبه را این چنین تکریم می کنید؟ایشان هم پاسخ داده بود که آقای علوی طلبه بسیار فاضلی است و خلاصه خیلی از من تعریف کرده بود. بعدها که خدمت آیت الله گلپایگانی رسیدم و با ایشان صمیمی تر شدم، فرمود: شما را آیت الله بروجردی به من معرفی کرد وگرنه من شما را نمی شناختم. مقصود اینکه چنین برخوردهایی از طرف اساتید برجسته برای شخصی که مشغول درس و تحصیل است بسیار اثرگذار است.

 

   امروزه جوانان مسلمان جامعه ما با مشکلات عدیده اعتقادی و فرهنگی دست به گریبانند. توصیه شما به آنان چیست؟اولا در حق همه جوانان دعا و آرزو می کنم که سعادت و خوشبختی نصیبشان شود. اولین سفارش من این است که این ها پشتیبان ولایت فقیه باشند. چون دین ما وابسته به ولایت فقیه است. اگر ائمه و علما و مراجع نباشند ما خودمان به جایی نمی رسیم. همه ما به راهنما و رهبر نیاز داریم. پس اولین سفارش به جوانان عزیز که نور چشم من هستند این است که علاقه مند به رهبری و پیرو شخصیت های بزرگ دینی باشند. سفارش دیگر به عزیزان، احترام و تکریم پدر و مادر است. خیلی قدر والدینشان را بدانند. چون خداوند عظمت و جلال خود را در احترام به پدر و مادر گذاشته و فرموده است: اگر رضایت من را می خواهید باید رضایت پدر و مادرتان را جلب کنید. و لذا سفارش اکیدم به جوانان، احترام به پدر و مادر و بیشتر هم به مادر است. در روایتی آمده که شخصی از حضرت رسول پرسید: یا رسول الله، من به چه کسی بیشتر باید احسان کنم؟ حضرت سه مرتبه فرمود: مادر، مادر، مادر و چهارمین بار فرمود: پدر. برخی بزرگان علت این پاسخ را رقت قلب مادر می دانند. پس توصیه من به جوانان این است که دعای خیر پدر و مادر را سایبان زندگی خود قرار دهند.

 

      یک توصیه قرآنی هم خطاب به جوانان بفرمایید؟بحمدالله الان جوانان ما در مکتب قرآن بزرگ می شوند. سابقا این طور نبود و لذا هر کس در گذشته و پیش از انقلاب به جایی می رسید از پدر و مادر و معلم بود. اما الان الحمدالله در فضای جامعه جلسات قرانی فراوانی برگزار می شود.به جوانان عزیز توصیه می کنم که از قرآن فاصله نگیرند و پیرو آن باشند. بدانند که قرآن برگ سعادت سبزی است که ان شاءالله ذخیره آخرتشان می شود.

ممنون از اینکه وقت ارزشمند خود را در اختیار ما قرارد دادید. مایلیم که گفت و گو را با دعای حضرت عالی به پایان برسانیم.دعای من حسن عاقبت برای همه، از جمله شما بزرگواران است و عذخواهی می کنم اگر در بیانات تعریفی از خود شد. اما هدف ذکر حدیت نعمت خداوند بود. در قرآن هم آمده که «وَ أمّا بِنِعمَهِ رَبّکَ فَحَدّث» ای پیامبر، نعمتی که خدا به تو عطا کرده را بیان کن. ما هر چه داریم از برکت لطف خداوند است. امیدوارم خدمات و زحماتتان مقبول درگاه حضرت حق قرار بگیرد. والسلام علیکم و رحمه الله