■  احسان مکتبی

از  مهمترین بنیانهای اندیشه امام خمینی (ره) حضور نهادینه مردم در ساختار قدرت سیاسی است. معاون سیاسی امنیتی و اجتماعی استانداری گلستان  در دیدار با نخبگان و فعالان سیاسی کلاله  که دوشنبه گذشته برگزار شد، با بیان این مطلب  گفت: در سال 57  انقلاب اسلامی ما پیروز شد در حالیکه تا بیش از 2500 سال قبل از آن چیزی از مردم سالاری و حضور مردم در قدرت سراغ نداریم. در حالی که از مهمترین  بنیانهای  انقلاب اسلامی،  نگاه جدید یک فقیه نواندیش بنام امام خمینی به مفهوم  مردم بود. وی اظهار داشت: عموما نگاهها سیاسی و تحت تاثیر قدرت است  و کمتر به مبانی و خاستگاهها توجه می شود به این لحاظ وقتی سخن از مردم به میان می آید دقیقا نمیدانیم منظور از مردم چیست آیا ما مردم محسوب می شویم، آیا هر گروهی می تواند بگوید ما مردم هستیم و از سوی مردم حرف بزند؟ به ظاهر تعریف واحدی از مردم یافت نمی شود. همین بهم ریختگی را در مورد مفاهیم دیگر مانند  مفهوم آزادی و یا ... نیز  داریم.

مشروطه، آغاز حضور مردم  در قدرت

مکتبی ادامه داد: همانطور که میدانیم  عموما حکومتهای ما همه استبدادی بوده اند و تا سال 1285 زمان اتفاق مشروطه در ایران نظام پادشاه و رعیتی حاکم بوده است. یعنی ما در بحث دموکراسی و جمهوریت سابقه ای چند هزار ساله نداریم. در زمان مظفرالدین شاه با اعتراض مردم به پادشاه وقت و دخالت علمای نجف ملا عبدالله مازندرانی و آخوند خراسانی نهضت  مشروطه شکل گرفت. آنها سعی کردند مردم را وارد حوزه قدرت سیاسی ایران بکنند. بنابر این باید بگوییم  تعریف و حضور مردم در ساختار قدرت و حکمرانی به نوعی از دوران مشروطه در ایران آغازمی شود. مکتبی به تطور مفهوم مردم در طول زمان اشاره کرد و ادامه داد: مفهوم "مردم" در دوران مشروطه  دچار تطور می شود و مورد بحث علما قرار میگیرد و این که مردم چگونه می توانند در قدرت دخیل باشند؟  آنچه که در آن زمان بر اساس تجربیاتی که از غربیها آموخته بودند  به ذهنشان می رسید این بود که  مجلس بهترین پایگاه مردمی است. شما می بینید که در آثار محقق ارجمند نائینی در تنبیه الامه و تنزیه المله خیلی صریح مجلس شورا را جانشین امام معصوم غایب (ع)می داند چون مجلس محل خرد جمعی است. میرزا حسین نائینی شاگرد مکتب آخوند خراسانی و ملا عبداله مازندرانی از نجف است که کتاب تنبیه الامه ایشان توسط آیت الله محمود طالقانی تحت عنوان کتاب حکومت اسلامی نام گذاری و تحشیه نویسی می شود. طالقانی تاکید می کند هر کس از شیعه و سنی بخواهد بداند که نگاه اسلام در مورد حکومت چیست باید این کتاب را مطالعه کند. از نظر علما مردم می شود مجلس شورای ملی.

جمهوری اسلامی و نهادینه کردن مردم در ساختار سیاسی قدرت

همین اتفاق حضور مردم در ساختار قدرت  که در مشروطه شروع شده بود در انقلاب اسلامی57  توسط یک فقیه دیگر بنام امام خمینی  نهادینه می شود  و می بینیم که یکی از ستونهای اندیشه سیاسی امام خمینی مردم اند. بنابراین یکی از بزرگترین کارهایی که امام راحل در حوزه اندیشه ای انجام می دهد این است که نظام پادشاهی و رعیتی را با حضور نهادینه شده مردم در ساختار قدرت به چالش می کشد. احسان مکتبی ادامه داد: یکی از کارهای بزرگ انقلاب اسلامی 57 ملت ایران به رهبری امام راحل در جهت حرکت به سمت توسعه متوازن و پایدار، حضور نهادینه مردم در ساختار قدرت سیاسی است و از آنجا به بعد است که انتخابات در جمهوری اسلامی معنا پیدا می کند و جدی می شود و به یک امتیاز  برای حکمرانی ما تبدیل می شود چرا که جمهوری اسلامی مفتخر به اتکا بر آرای آزاد مردم  است  که البته این موضوع نقطه ملتقای جریانهای فکری فقها و روشنفکران نیز بود.

جمهوریت یک شاخص برای انقلاب امام

معاون سیاسی امنیتی اجتماعی استانداری گلستان  ادامه داد: به همین جهت جمله تاریخی امام در بهشت زهرا در آغاز ورودشان به ایرانیان صاحب اهمیت است آنجا که فرموده اند: من با اتکای به این که مردم مرا قبول دارند توی دهن این  دولت می زنم. لذا با جمهوری اسلامی در جغرافیای ایران به رهبری امام حضور مردم در ساختار سیاسی قدرت نهادینه می شود و این یک افتخار بزرگ برای جمهور اسلامی است  و برای اولین بار مردم به رهبری امام شعاری دادند که در آن جمهوری به‌عنوان یک شاخص برای توسعه نظام تعریف می شود. استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی و نه حکومت اسلامی. بنابراین باید اذعان داشت  هر پدیده ای که محدود کننده عنصر جمهور و مردم  در ساختار قدرت باشد در مسیر اندیشه های امام نیست و هر پدیده ای که به حضور و تقویت جمهور در ساختار قدرت سیاسی کمک کند در مسیر اندیشه های امام است، چرا که خواست امام بر این بود و اصولا اگر قرار نبود چنین اتفاقی بیافتد امام راه پر هزینه انقلاب را انتخاب نمی کردند. اما ایشان پاد زهر استبداد چند هزار ساله را حضور مردم، تکثر و خواست و پرسش مردم در ساختار قدرت میدانستند.  همین اتفاقی که کمابیش در ایران افتاده و ما هرچند آهسته اما شاهد حرکت به سوی  آن هستیم.

چه پدیده ای جمهوریت را تهدید می کند ؟مکتبی ادامه داد: الان به مدد مردم سالاری، مردم پرسشگر شده اند چون با  انقلاب اسلامی امام راحل  آنها صاحب حق شده‌اند. از رعیتی به شهروندی ارتقا یافته اند و  ما بنا داریم این مسیر را ادامه دهیم. مکتبی در ادامه به اهمیت تبیین دقیق مفهوم  مردم اشاره کرد و گفت: حال چنانچه تعریف دقیقی از مردم نداشته باشیم و چارچوبی برای مشارکت و فعالیتهای سیاسی مردم نداشته باشیم چه اتفاقی می افتد؟ ممکن است به همان اتفاقی مبتلا شویم که در 28 مرداد1332 افتاد. خیلی دور از دسترس نیست چند نفر بریزند و بخواهند به گونه ای دیگر  فضا را پیش ببرند حال آنکه آن اکثریت خاموش عاقل که از قضا عموما هم دنبال درگیری و خشونت نیستند میدان را خالی کنند. مکتبی پرسید اینک چه باید کرد؟ و پاسخ داد: اینک ما برای غنی کردن مفهوم مردم در ساختار قدرت جمهوری اسلامی نیازمند وجود احزاب مدرن ،پاسخگو و تمام عیار  هستیم و به هیچ روی نمی توانیم ادعا کنیم که جمهوری داریم ، مردم سالاری هست ولی حزب نداریم زیرا جمهوریت با احزاب قوی و کار آمد معنا می شود و وقتی احزاب قوی وجود نداشته باشند که قدرت را پاسخگو کنند. اصولا جمهوریت و مردم سالاری زیر سوال می رود در حالی که مردم سالاری از بنیانهای اندیشه امام و از امهات انقلاب اسلامی بوده است و راه گریز ناپذیر مردم سالاری است.

ضرورت قوام بخشی به احزاب

مکتبی ادامه داد: سطح فهم و دانایی در کف جامعه ی ایرانی به اندازه ای رسیده است  که ظاهرا شهروندان ما از مدار قوم و مذهب گذشته اند و بدنبال مطالبات انسانی خود هستند و حقوق اولیه خود را مطالبه می کنند. مکتبی خطاب به فعالان سیاسی ادامه داد: بحث های مطرح شده در اینجا نشانگر این بود  که همه در توجه به حقوق اولیه و انسانی شهروندان اتفاق نظر دارند  ولی آنچه باعث می شود که هنگام انتخابات ناگهان نگاههای قومی بر نگاههای انسانی غلبه یابد و یکی فارس و یکی ترکمن  و یکی ... می شود این است که مردم سالاری ما نیاز به قوام دارد و باید آن را با تحزب ارتقا دهیم. یک نهال تازه کاشته شده چهل ساله که باید آن را استحکام بخشیم تا  در فراز و نشیب های انتخاباتی اجازه فرار از مسوولیت را ندهد. آنگاه  شما از رئیس حزب می خواهید که پاسخ گو باشد و آن زمان است که حزب، دولت در سایه تشکیل میدهد و افراد را تربیت می کند. وی تصریح کرد: محال است در دنیای امروز بدون تربیت بتوان سکان مدیریت را در اختیار فردی سپرد و انتظار موفقیت داشت، بنابراین لازم است احزاب خود را قوام و ارتقا دهیم تا بتوانیم کار مان را به بهترین شکل پیش ببریم.   مکتبی تاکید کرد: حزب در دنیای امروز مردم را غنی می کند و محل  تربیت فرهنگ سیاسی شهروندان است و راهبرد ما در معاونت سیاسی امنیتی  آن است. بدون عجله و با پرهیز از شتابزدگی و با دقت به گونه ای ریل گذاری کنیم که نخبگان بواسطه احزاب و رسانه های موجه در صدر بنشینند و به لایه های زیرین جامعه کمک کند تا بتوانیم کارها را بهتر از قبل پیش ببریم.

دولت خردمندان نقد پذیر است

معاون سیاسی امنیتی اجتماعی  استانداری گلستان  در پایان دیدار با  فعالان سیاسی اجتماعی کلاله خاطرنشان کرد: ما را از نقدها محروم نکنید. دولتی که نقد می پذیرد دولت خردمندیست و دولتی که گوش شنوا برای منتقدان دارد و حرف همه را می شنود، دولتی قرآنی است و رفتار قرآنی دارد دولت هنر مندیست. زیرا خداوند فرموده است که سخنان همگان را بشنوید و بهترین آن را عمل کنید  و سعی ما در معاونت سیاسی امنیتی اجتماعی استانداری بر اینست که بهترین و منطقی ترین راهها را درمسیر همزیستی مسالمت آمیز انتخاب کنیم و به آنها عمل کنیم تا نهایت امر هم خیر دنیا و هم خیر آخرت نصیب ما و همه شهروندان گلستانی بشود. به لطف خداوندگار بلند مرتبه.

■  صاحب امتیازروزنامه گلشن مهر