محمد صادق سالاری- چندی پیش دبیر مجمع نمایندگان گلستان در گفتگویی با خبرگزاری تسنیم گفت: در آمد سرانه مردم استان نصف میانگین درآمد سرانه کشوری است.گزارش سال گذشته مرکز آمار ایران نیز تقریبا با چند درصد اختلاف نشانگر همین موضوع است. به عبارت دقیق تر در آمد سرانه در گلستان مطابق گزارش سال ۹۸ مرکز آمار ایران حدود ۵۸ درصد در آمد سرانه کشور است. در ادامه ی این گفتگو، غلامعلی کوهساری نماینده ی مردم آزادشهر و رامیان گفت: علت این عقب ماندگی صنعتی نبودن استان است.

کوهساری به گزاره ای اشاره می کند که سال هاست مسوولین و مدیران مختلف استان نیز بر آن تاکید می کنند و به نظر می رسد راهکار همه تصمیم سازان و سیاست گذاران توسعه استان در سالیان اخیر برگزیدن استراتژی صنعتی شدن بوده و کماکان هست. اما به راستی چرا در حالی که همگی به اتفاق درد را تشخیص داده اند و نسخه شفابخش را هم در جیب دارند در همه ی این ۲۳ سال استان گلستان در پیوستن به استانی توسعه یافته تر و افزایش شاخص هایی همچون درآمد سرانه و بهبود در وضعیت کسب و کار و اشتغال کمتر موفق بوده است؟

آنچه در پاسخ به این پرسش اساسی از دیدگاه سیاست گذاری های کلان اقتصادی در یک رهیافت کلی به نظر نگارنده می رسد  این است  که عدم توجه به مزیت های نسبی استان زمینه ساز ناکامی در امر توسعه شده است. به بیان روشن تر طرح ها و پروژه های مختلفی  با هدف حرکت به سمت توسعه طی سالیان اخیر مطرح، تصویب و کلنگ زده شده اند اما در بسیاری از موارد با گذشت زمان بعضا بسیار طولانی،  نه تنها به توسعه ی گلستان کمک نکرده و اساسا به نتیجه نرسیده است بلکه خود تبدیل به سیاه چاله هایی برای حرکت به سمت توسعه شده است. برای توضیح و تحلیل موانع توسعه ی استان که در بیان اهمیت و ضرورت توجه به آن تردیدی نیست قطعا نیاز به سلسله یادداشت هایی است و در این مجال اندک نمی گنجد در این نوشتار به بررسی سرنوشت نامعلوم و پر ابهام پتروشیمی گلستان به عنوان مانعی بزرگ در راه دستیابی گلستان به توسعه می پردازیم. 

پتروشیمی گلستان 

پروژه ی پتروشیمی گلستان ۱۴ سال پیش یعنی در پاییز ۱۳۸۵ کلنگ زده شد و استاندار وقت دولت نهم علی محمد شاعری وعده ی بهره برداری ۸ ماهه آن و تبدیل گلستان به عسلویه شمال کشور را داد.بیش از ۹۵ هزار نفر سهام فروخته شد و قرارداد هنگفت ۳۲۶ میلیون یورویی برای احداث آن بسته شد که قرار شد بخشی توسط سهامداران و بخشی هم توسط تسهیلات دولتی تامین شود.

اما شوربختانه پس از گذشت ۱۴ سال و صرف این همه هزینه و وقت و انرژی کمتر از ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی آن هم در حد احداث چند سوله وسط بیابان داشته است.استاندار فعلی گلستان و مجمع نمایندگان نیز این پروژه را در اولویت پیگیری قرار داده اند و اخیرا دکتر حق شناس از باز شدن اکثر گره ها و تلاش برای گشایش گره آخر سخن گفت و دکتر منتظری نماینده مردم گرگان و آق قلا نیز برای رفع موانع اجرایی شدن پروژه پتروشیمی اظهار امیدواری کرد شاید یکی از دلایل مهم این خوش بینی دیدار چند روز پیش استاندار با بیژن زنگنه و وعده  ی وزارت نفت برای تامین خوراک پتروشیمی گلستان باشد. اما شواهد مختلف با توجه به اظهار نظرهای ۳ سال اخیر مسوولین ملی و استانی حکایت از آن دارد که امید چندانی به بهره برداری از این پروژه در آینده ای نزدیک نمی رود.

۱۱ بهمن ۹۶ سید مناف هاشمی استاندار وقت گفت:پروژه ی پتروشیمی گلستان به زمان بیشتری نیاز دارد تا ابعاد مختلف آن را بررسی کنیم و در حال حاضر جای بحث آن نیست که امروز اعلام کنم این پروژه به کجا می رسد. دکتر تربتی نژاد نماینده گرگان و آق قلا در مجلس دهم ۹ اسفند ۹۷گفت: احیای پتروشیمی گلستان نیازمند جذب سرمایه گذار و دو هزار میلیارد تومان منابع مالی است.۳۰ ام خرداد ۹۷ معاون اقتصادی وزیر کشور در سفر به گلستان در جمع خبرنگاران پرسش جالبی را مطرح کرد و گفت:با توجه به مبلغ قرارداد ۳۲۶ میلیون یورویی که فقط ۸۰ میلیارد تومان آن توسط سهامداران تامین شده است و تنها ۱۸.۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است آیا هنوز توجیه اقتصادی دارد؟؟؟

۷ ماه بعد اغنامی از مدیران وقت اقتصادی استانداری گلستان گفت:علیرغم اینکه پتروشیمی مربوط به بخش خصوصی است اما جلسه ای در استانداری نیست که این موضوع در آن مطرح نشود که این اظهار نظر حکایت از انرژی و وقت زیادی است که توسط مدیران صرف این پروژه می شود و در همه ی این سالها ادامه داشته است .یک روز بعد در ۱۲ دی ماه ۹۷ مناف هاشمی در اظهار نظری مایوسانه گفت: امید نمی دهم پتروشیمی گلستان راه اندازی شود و نظر وزارت نفت این است که پتروشیمی برای مردم گلستان اقتصادی نیست. وی در عین تعیین تکلیف نهایی موضوع را به ۶ ماه آینده احاله می کند و همچنین پرده از ملاحظات مربوط به آسیب های اجتماعی، ملاحظات امنیتی و بار اجتماعی عدم انجام پروژه با توجه  به ۹۵ هزار نفر سهامدار آن بر می دارد  و راه حل را یا در فروش سهام به سرمایه گذار قدرتمند یا اصلاح و کوچک تر کردن پروژه و تغییر خوراک پتروشیمی می داند.حتی استاندار فعلی نیز طی اظهار نظری در اوایل سال جاری پرسش خاصی را مطرح کرد: راه حل مشکل پتروشیمی گلستان چیست؟ و خود اینگونه پاسخ داد: یا اینکه انحلال شرکت انجام شود و یا سرمایه گذار جدید حاضر به سرمایه گذاری در این پروژه شود اما مساله این است سرمایه گذار جدید وجود دارد اما حاضر به مشارکت نیست و موضوعات به سادگی قابل حل به نظر نمی رسد.حق شناس همچنین گفت: برای راه اندازی پروژه به ۳۰ تا ۴۰ برابر سرمایه گذاری اولیه اعتبار نیاز داریم.۱۴ سال تلاش و سرمایه گذاری سهامداران و صرف وقت و انرژی مدیران تاکنون و دریغ از کمترین نتیجه!!!پتروشیمی گلستان و پروژه های غیرکارشناسی از این دست امکانی برای توسعه نشده اند که هیچ بلکه با بیراه بردن مدیران استان تبدیل به باتلاق و از موانع توسعه گلستان نیز هستند.حال بماند که شاید مدیران هم از عبث بودن تلاش ها مطلعند و همانگونه که مناف هاشمی گفته بود دربند تبعات اجتماعی و امنیتی عدم پیگیری برای احداث آن با توجه به درگیری ۹۵ هزار نفره هستند که شاید این تعداد سهامدار حتی حصار و مصونیت برای برخی سودجویان نیز شده اند که نه پروژه را به سرانجام رساندند و نه سود درخوری با توجه به تورم سرسام آور سالیان اخیر به حساب سهامداران واریز کرده اند. اینها در صورتی است که اگر سیاست گذاری ها و سیاست گذاران مبنا را بر مزیت های نسبی استان می گذاشتند و ترکیبی از مدل توسعه انقلاب سبز مبتنی بر کشاورزی و صنعتی سازی مرتبط با کشاورزی را که مزیت نسبی گلستان است را به کار می گرفتند می توانستند با صرف وقت،هزینه و سرمایه گذاری بسیار پایین تر به بازدهی به مراتب بالاتری دست یابند و ما امروز در همه ی شاخص های مهم اقتصادی اعم از درآمد سرانه و وضعیت اشتغال وضعیت بهتری داشتیم.استراتژی که سهم مان از تولید ملی را از میزان فعلی(۱.۲ درصد) قطعا افزایش می داد و ارزش افزوده ی قابل توجهی را در فرآورده های کشاورزی و دامداری و ...نصیب مردم محروم این استان می کرد.همین امروز با تصمیماتی واقع بینانه و شجاعانه می شود سیاست گذاری ها را با تعمق و تامل بیشتری به ریل درست برگرداند و قطار کند توسعه گلستان را به حرکت در آورد.

اگرچه دوریم اما هنوز دیر نیست!!

دانشجوی کارشناسی ارشد

علوم سیاسی