ضرورت استفاده از تجربیات کشاورزان




گروه اقتصادی- بخش کشاورزی به دلیل ایفای نقش مهم تامین غذای مورد نیاز مردم، تحقق امنیت غذایی و خودکفایی از مهم ترین بخش های اقتصادی به شمار می رود. این  بخش نقطه ی شروع توسعه اقتصادی و مهم ترین محرک موتور توسعه ی پایدار است.از امنیت غذایی به عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه یاد می کنند. به عبارتی می توان گفت امنیت غذایی یعنی دسترسی همه مردم به غذای کافی برای یک زندگی سالم.بخش کشاورزی و دامداری نیاز بشر را در تأمین مواد غذایی برعهده دارد. لذا همه باید در هر جایگاهی که هستند  در راستای بهره وری خردمندانه تر و استفاده بهینه از منابع برای رسیدن به زندگی بهتر و سالم تر تلاش کنند.باتوجه به اهميت بخش کشاورزي در توليد، اشتغال و ايجاد امنيت غذايي، همه ی کشورهای جهان اعم از توسعه یافته و یا در حال توسعه، به دنبال راهکارهایی برای ارتقای بخش کشاورزی و افزایش تولید هستند.همه ساله انتخاب کشاورزان نمونه به عنوان راهکاری برای تشویق سرمایه گذاری در این بخش و ایجاد ارتباط مستقیم کشاورزان با مسوولان به منظور انتقال مسائل و مشکلات بخش کشاورزی انجام می شود. انتخاب کشاورز نمونه در کشور از سال ۱۳۶۴ از سوی وزارت سابق کشاورزی آغاز شد و تاکنون ادامه دارد.

تا پیش از سال ۱۳۹۰ بیشتر معیار‌ها برای معرفی کشاورزان نمونه بر محور میزان تولیدات بود، اما از آن سال به بعد، به دلیل تغییر الگو‌های بارش و روبرو شدن کشور با خشکسالی، عواملی همچون میزان بهره‌وری آب، تولید محصولات مقاوم در برابر خشکی و تغییر الگوی کشت،  بهره وری از منابع خاک، افزایش راندمان تولید و تولید محصول سالم معیار و شاخص‌های مهم در انتخاب تولیدکنندگان نمونه کشاورزی عنوان شدند.اگر چه انتخاب کشاورزان برتر همه ساله با هدف ارج نهادن به تولیدکنندگان برتر و ایجاد رقابت سالم برای تولید بیشتر و بهتر محصولات، الگوبرداری از کشاورزان نمونه و انتقال تجربیات به دیگر کشاورزان انجام می شود اما روند و شاخص های انتخاب کشاورزان همواره با نقدهایی روبرو بوده است.تردیدی نیست که داشتن سرمایه، استفاده از نهاده های مناسب و مدیریت مزرعه می تواند در افزایش تولید نقش موثر داشته باشد اما استفاده از علم و دانش روز و نوآوری مهم ترین عامل موفقیت کشاورزان برتر است.کشاورزی پایدار، حفظ محیط‌زیست، حفاظت و مدیریت جنگل‌ها و مراتع، سلامت محصول،  توسعه کشت‌های مبتنی بر استفاده از آب سبز و گلخانه، تنوع‌بخشی به منابع تأمین غذا به‌ویژه در محیط‌های آبی، مشارکت‌های مردمی، ارائه خدمات فنی و ترویجی غیردولتی و اشتغال‌زایی به‌ویژه در حوزه زنان روستایی و عشایری نیز در سالهای اخیر بسیار مورد توجه و تاکید بوده است.در حال حاضر با وجود نرخ تورم که همچنان در حال افزایش است موضوع  تامین معیشت کشاورزان دغدغه ای است که باید مسوولان امر برای حل آن چاره ای اساسی بیندیشند. چرا که اگر حال و روز کشاورز به عنوان تولید کننده خوب نباشد در واقع بر روی میزان و کیفیت تولید تاثیر گذار خواهد بود. امروز بزرگترین مشکلات کشاورزان مسایل مربوط به بیمه محصولات، بوروکراسی پیچیده ی اداری برای گرفتن تسهیلات، نبود حمایت های پس از تولید، بازار فروش محصولات و نبود زمینه ی صادرات، عدم سیاست‌گذاری و مدیریت دولت و متولیان کشاورزی در زمینه ی تقاضا و عرضه محصولات متناسب با نیاز بازار و نبود یا کمبود صنایع تبدیلی است.وجود فاصله چند برابری بین میانگین تولید یک محصول کشاورزی توسط کشاورزان عادی با میانگین تولید همان محصول توسط کشاورزان برتر نشان دهنده ی  تاثیر سیستم‌های نوین و علمی در افزایش تولید است.در سال های اخیر در استان یک سال با فراوانی یک نوع محصول و در سال بعد با کمبود و نوسان قیمت همان محصول روبرو می‌شویم اتفاقی که  نتیجه ی آن هدر رفتن منابع است.

هر سال طی مراسمی که فقط هزینه ی بسیار دارد نمونه های بخش کشاورزی گزینش و هدیه ای و لوح سپاسی به آنها اهدا می شود اما دریغ از استفاده از این ظرفیت های بی نظیر که می توانند همچون مشاورانی آگاه و با تجربه  برای مسوولان به شمار روند. با استفاده از تجارب ارزشمند کشاورزان پیشرو می توان منابع مستعد در حوزه زراعی و باغی  را شناسایی و بر اساس منابع آب و ظرفیت بازدهی موجود برای تولید محصولات مورد نیاز برنامه ریزی کرد.انتقادی  که به  روند انتخاب کشاورزان نمونه وارد است این است که بیشتر کشاورزان بزرگ به عنوان کشاورز نمونه انتخاب می شوند یعنی بیشتر منتخبان کشاورزان متمولی هستند که به دلیل داشتن سرمایه لازم و زمین بزرگ توانسته اند از ادوات کشاورزی و امکانات خوب استفاده کنند اما باید عرصه برای رقابت کشاورزان کوچک و با سرمایه اندک نیز فراهم شود. این امر نشان می دهد سرمایه گذاری از ارکان اصلی پیشرفت و توسعه پایدار بخش کشاورزی است.امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند برقراری یک رابطه منطقی و نزدیک بین بدنه کارشناسی و بهره برداران با مراکز تحقیقاتی هستیم. ارتباط خوب و مناسب و مستمر بین کارشناسان و کشاورزان برتر  می‌تواند توسعه ی بیشتر بخش کشاورزی را به دنبال داشته باشد.

لازم است  از حضور کشاورزان پیشرو در جلسات تخصصی و نشست های کارشناسی بهره برد.کشاورزان نمونه ظرفیت‌های  بی نظیری در بخش کشاورزی هستند که  باید به درستی از آنها استفاده کرد.استفاده از همه ی ظرفیت ها در بخش کشاورزی علاوه بر تولید اشتغال، راندمان تولید را هم بالا خواهد برد. در این صورت سایر کشاورزان از آنها الگوگرفته و تجربیات و دانش بومی آنها به نسل‌های بعدی منتقل  خواهد شود. یقین بدانیم که بهره گیری از تجارب کشاورزان خبره و با تجربه می تواند در رفع مشکلات بخش کشاورزی موثر واقع شود و به عنوان الگو و پایلوت در اختیار دیگر کشاورزان قرار گیرد. زیرا یکی از مهم‌ترین راهکارها برای رسیدن به توسعه پایدار در بخش کشاورزی افزایش آگاهی، آموزش و انتقال جدیدترین یافته‌های تحقیقاتی و فناوری‌های نوین به  تلاشگران تولید کننده است. مهم ترین و تنها راه دستیابی به کشاورزی مدرن و دانش بنیان نیز انتقال یافته‌های نوین به بهره‌ برداران بخش کشاورزی است.

برای رفع مشکلات کشاورزی باید از علم، دانش، تکنولوژی و تجربه ی کشاورزان  برتر به درستی  استفاده کرد زیرا تجربه همچون سرمایه ای  ارزشمند و گرانبهاست که در اختیار بهره برداران بخش کشاورزی قرار دارد.