روانشناسی سیاسی چیست
تحلیل |
دکتر سوشیانت زوارزاده_روانشناسی سیاسی اصطلاحی است که این روزها بیش از پیش به کار برده می‌شود. به ویژه هنگامی که بحث انتخابات، تروریسم یا اعتراض و شورش در کشوری مطرح می‌شود، رسانه‌ها به دنبال ریشه‌های روان‌شناختی این موضوعات و درک بهتر آن هستند. روانشناسی سیاسی حوزه‌ای میان رشته‌ای است که در دانشگاه‌های معتبر جهان تدریس می‌شود.
تعریف روانشناسی سیاسی - Political Psychology
روانشناسی سیاسی (Political Psychology) شاخه‌ای میان‌رشته‌ای از روانشناسی و علوم سیاسی است. روانشناسی سیاسی به بررسی رفتار و فرآیندهای روانی انسان در تعامل با سیاست و عملکرد سیاسی می‌پردازد. این دانش روی شناخت و آگاهی پیرامون مسائل سیاسی و واکنشی که مردم و سیاستمداران نسبت به این موارد نشان می‌دهند تمرکز دارد. به بیان دیگر این دانش به دنبال پاسخ به چرایی نگرش‌ها و رفتارهای انسان در خصوص مناسبات و تصمیمات سیاسی است. هدف روانشناسی سیاسی، درک روابط متقابل میان افراد و زمینه‌هایی است که تحت تأثیر باورها، انگیزه، ادراک، شناخت، پردازش اطلاعات، استراتژی‌های یادگیری، جامعه‌پذیری و شکل‌گیری نگرش سیاسی هستند. روان‌شناسان سیاسی تلاش می‌کنند تا اصول روانشناسی مرتبط با ریشه‌ها و عواقب رفتار سیاسی را درک کنند.
پیشینه‌ی روانشناسی سیاسی
پیشینه‌ی این دانش را باید در اروپای غربی به ویژه فرانسه جست‌وجو کرد؛ درست در دورانی که جنگ‌های فرانسه و پروس (آلمان) و انقلاب سوسیالیستی رخ داده بود. آدولف باستیان دانشمند انسان‌شناس و قوم‌شناس آلمانی نخستین بار در سال ۱۸۶۰ در کتاب انسان در تاریخ، واژه‌ی روانشناسی سیاسی را به کار برد. ایپولیت تن فیلسوف و تاریخ‌نگار فرانسوی، بنیان‌گذار دانشکده‌ی آزاد علوم سیاسی (Ecole Libre de Sciences Politiques) نظریه‌های آدولف باستیان را در آثار خود به نام ریشه‌های فرانسه‌ی معاصر (۱۸۷۵-۱۸۹۳) برای ایده‌های بنیان‌گذاری و گسترش جمهوری سوم در فرانسه به کار برد. امیل بوتمی جامعه‌شناس و سرپرست دانشکده‌ی آزاد علوم سیاسی نیز نقش مهمی در رشد و توسعه‌ی این دانش داشت. و در کارهایش روی مفاهیم اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی و کنش‌های ملی تمرکز داشت. زیگموند فروید پدر روانکاوی نیز نقش شگرفی در رشد و توسعه‌ی این دانش داشت. او در آثار خود از جمله توتم و تابو، تمدن و ملالت‌های آن، چرا جنگ و ... پیوندی موثر میان روانشناسی و سیاست برقرار نمود.
حیطه‌ی و رویکردهای روانشناسی سیاسی
نظریه‌ها و رویکردهای روانشناسی سیاسی در زمینه‌های گوناگون جامعه‌شناسی و سیاست کاربرد دارند. برخی از این زمینه‌ها عبارتند از:
• نقش رهبری
• سیاست‌گذاری داخلی و خارجی
• رفتارهای خشونت‌آمیز قومی
• جنگ و نسل‌کشی
• پویایی گروهی و درگیری‌ها
• نگرش و انگیزه برای رأی دادن
• شورش و اعتراضات
• ملی‌گرایی و افراط‌گرایی سیاسی
• تروریسم
رشته‌های مرتبط با روانشناسی سیاسی
دانش روانشناسی سیاسی از رشته‌های علمی گوناگون مانند روانشناسی اجتماعی، علوم سیاسی، انسان‌شناسی، روابط بین‌الملل، جامعه‌شناسی، فلسفه، علوم اقتصادی، روزنامه‌نگاری و تاریخ سرچشمه گرفته است. از این رو می‌تواند به عنوان رویکردی علمی و اثرگذار در عرصه‌ی سیاست نقش مهمی ایفا نماید.
روانشناسی سیاسی چیست؟دانشی میان رشته‌ای برگرفته از روانشناسی و علوم سیاسی است. که در دانشگاه نیز تدریس می‌شود. این دانش به بررسی رفتار و فرآیندهای روانی انسان در ارتباط با مسائل سیاسی می‌پردازد.
هدف روانشناسی سیاسی چیست؟هدف این دانش، درک زمینه‌های روان‌شناختی مرتبط با مسائل سیاسی است و در تلاش است تا ریشه‌ها و عواقب رفتار سیاسی مردم و سیاستمداران را درک کند.
روان‌شناس سیاسی در چه حوزه‌هایی کار می‌کند؟زمینه‌ی اصلی کار روان‌شناس سیاسی بیش‌تر تحقیق و پژوهش پیرامون رفتار و نگرش مردم در تعامل با مسائل سیاسی است. این افراد علاوه بر پژوهش‌های دانشگاهی و تدریس، به دولت‌ها نیز کمک می‌کنند تا درک بهتری از نیازها و خواسته‌های مردم داشته باشند. با این حال برخی از این افراد در خدمت حکومت‌های خودکامه نیز قرار می‌گیرند و به این افراد برای سلطه‌گری بیش‌تر بر مردم کمک می‌کنند.