شکوفایی ظرفیت‌های کشاورزی
گزارش |
گلستان از جمله در تولیدات زراعی، باغی و دامی از استانهای مهم کشور محسوب می شود که شکوفایی ظرفیت‌ها و رفع چالشهای فراروی آن با هدف رونق اقتصادی، اشتغالزایی و ارتقای بهره‌وری توسعه و صنعتی کردن این بخش ضروری است.
به گزارش ایرنا، استان مرزی گلستان با داشتن ۵۶۰ هزار هکتار اراضی زراعی، حدود ۴۰ هزار هکتار اراضی باغی، چهار میلیون واحد دامی، ۸۶۰ هزار هکتار مرتع، ۴۵۲ هزار هکتار جنگل و دسترسی به ۱۱۰ کیلومتر ساحل دریای خزر، سالانه حدود ۵.۵میلیون تن انواع محصول و تولیدات زراعی، باغی و دامی را توسط افزون بر ۲۲۰ هزار بهره‌بردار که حدود ۱۵۰ هزار نفر آنها درحوزه زراعت و باغبانی فعالیت دارند، به ارزش تقریبی ۲۵۰ تا ۳۰۰هزار میلیارد ریال تولید و روانه بازار مصرف داخلی و خارجی می‌کند. به گفته مختار مهاجر، رییس سازمان جهادکشاورزی گلستان از مجموع تولیدات سالانه بخش کشاورزی این استان که هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم آب و هوایی جهان را در خود جای داده و خاکی مستعد دارد، چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تن محصولات زراعی، حدود ۷۰۰ هزار تن تولیدات دامی، ۳۴۰ هزار تن محصولات باغی، ۲۴۰ هزار تن تولیدات جنگل و مرتع و بقیه در حوزه صید و پرورش انواع ماهیان و آبزی پروری می‌باشد. این استان شمالی اکنون در تولید ۱۶ نوع محصول راهبردی مانند "سویا، خاویار، دانه روغنی کلزا، گندم، چغندرقند، گوشت مرغ، جو، آفتابگردان، پنبه، توتون، پیله‌تر ابریشم، برنج، هلو، آلو، خرمالو و زیتون" رتبه‌های اول تا پنجم کشور را در اختیار دارد که به اعتقاد کارشناسان بخش کشاورزی می‌توان با آموزش‌های ترویجی، بهره‌گیری از روش‌های نوین علمی، توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و زهکشی اراضی کم بازده مناطق شمال گلستان بر موفقیت‌ها و حجم تولیدات فعلی آن افزود. به گفته مسوولان امر گلستان، هم اکنون این استان در تولید دانه‌های روغنی کلزا، سویا و آفتابگردان، هلو، توتون و گوشت مرغ رتبه اول، گندم، چغندرقند و خرمالو مقام دوم، شلتوک (برنج) پیله‌تر ابریشم، میگو و پنبه رتبه سوم، ماهیان پرورشی و خاویاری رتبه چهارم و جو و زیتون رتبه پنجم کشوری را دارد.
گلستان ۷ اقلیم از ۱۳ اقلیم آب و هوایی جهان را دارد
مجموعه آنچه که از ظرفیت‌های بخش کشاورزی گلستان در سطور بالا ذکر شد، در کنار شرایط اقلیمی و آب و هوایی این استان شمالی که به تنهایی هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم آب و هوایی جهان را در خود جای داده و خاکی مستعد برای کشت و تولید حدود ۹۵ نوع محصول زراعی و باغی را دارد، این استان را در زُمره مناطق و قطب‌های مهم تامین امنیت غذایی پایدار کشور قرار داده است.
ظرفیت‌ها و چالشهای کشاورزی گلستان(زراعت)
از حدود ۵.۵ میلیون تن محصولات بخش کشاورزی گلستان چهار میلیون ۱۰۰ هزار تن آن را محصولات زراعی مانند گندم، جو، سویا، دانه روغنی کلزا، پنبه، چغندرقند، توتون و ... است که هرساله در سطح ۵۶۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان کشت و برداشت می‌شود.
لزوم ارتقای دانش بهره برداران
به اعتقاد کارشناسان کشاورزی این حجم تولیدات زراعی گلستان به راحتی قابلیت ۲ برابر شدن را دارد اما سد راه تحقق این مهم سنتی بودن بخش کشاورزی، سن بالای ۵۰ سال و کم یا بی‌سواد بودن ۷۰ تا ۸۰ درصد از بهره‌برداران فقط بخش زراعت و باغبانی این استان شمالی است. گلستان آنگونه که گفته شد، ۲۲۰ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی دارد که حدود ۱۵۰ هزار نفر آنها در بخش زراعت و باغبانی مشغول فعالیت هستند که ۹۰ درصد این افراد خرده مالک و مساحت اراضی آنها کمتر از چهار هکتار است با این حال به گفته رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان، بیشتر بهره‌برداران حوزه کشاورزی این استان شمالی پا به سن گذاشته و غالبا کم یا بی‌سواد هستند.
ضرورت عبور از شیوه سنتی کشت
ابوالفضل فرجی معتقد است که کم سوادی یا بیسوادی و سن بالای ۵۰ سال ۷۰ تا ۸۰ درصد از بهره‌برداران بخش کشاورزی گلستان که از استانهای برتر کشور در تولیدات کشاورزی به شمار می‌رود و نیز شیوه سنتی کشت محصول توسط آنها، سبب شده تا هرساله منابع و ثروت‌های کلانی در این بخش مولد و تولیدی به هدر رود. وی افزود: درصورت استفاده از دانش فنی و توصیه‌های کارشناسان و نیز بذرهای اصلاح شده به راحتی میزان تولیدات زراعی بخش کشاورزی گلستان بالاخص گندم، جو و دانه روغنی سویا در هر هکتار تا ۲ برابر افزایش می‌یابد اما سن بالا و کم سوادی یا بیسوادی بهره‌برداران استان سبب شده تا آنها در فراگیری دانش فنی و رعایت توصیه های کارشناسان توفقیق نداشته باشند و اصولا آموزش آنها با مشکل مواجه شود. فرجی اما راهکار ساده و کم هزینه رفع این مشکل را در یک برنامه میان مدت یعنی آموزش و تربیت نسل جوان بویژه فرزندان کشاورزان در مناطق روستایی و در هنرستان‌های کشاورزی و یا برگزاری دوره‌های مهارتی کوتاه مدت ازسوی مراکز تحقیقات کشاورزی در شهرستان‌ها می‌داند تا این آموزش‌ها را به پدران خویش منتقل و یا خود مدیریت مزرعه را برعهده گیرند. رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان آمادگی این نهاد را با ۲ مرکز آموزشی در گرگان و کردکوی، ۱۰ ایستگاه تحقیقاتی با ۲۱۰نیروی انسانی از جمله ۷۰ عضو هیات علمی مراکز آموزش عالی برای آموزش رایگان فرزندان کشاورزان استان در مقطع متوسطه دوره دوم یا بالاتر اعلام کرد و گفت: اگر از هر خانواده کشاورز گلستانی تنها یک نفر در هنرستان کشاورزی درس بخواند و یا در دوره‌های آموزشی شرکت کند، می‌تواند دانش فنی را به مزرعه منتقل و در افزایش تولید در واحد سطح نیز موثر باشد. نکته‌ای که معاون امور اقتصادی و برنامه‌ریزی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۲۹ بهمن پارسال در جلسه مشترک ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی و کارگروه اقتصادی، اشتغال و سرمایه‌گذاری گلستان به آن اشاره کرد و گفت: سنتی بودن کشاورزی این استان موجب کاهش نرخ بهره‌وری این بخش شده به گونه‌ای که با وجود اختصاص ۴۴ درصد از سهم اشتغال، فقط ۲۴ درصد بهره‌وری آن مختص کشاورزی است.
صنعتی کردن کشاورزی بهترین راهکار
حجت الله میرزایی، جایگزین کردن دام اصلاح شده با نمونه محلی، توسعه کشت‌های گلخانه و معرفی ارقام جدید زراعی را از جمله راهکارهای افزایش نرخ بهره‌وری کشاورزی در گلستان دانست و با اشاره به ظرفیت‌های بالای بخش کشاورزی این استان افزود: بهترین راه برای رونق اقتصاد و اشتغال گلستان توسعه و صنعتی کردن کشاورزی آن است. مطابق برررسی انجام شده هم اکنون تعداد هنرستان‌های کشاورزی در گلستان به کمتر از انگشتان یک دست می‌رسد و کارشناسان معتقدند که در هر یک از ۱۴شهرستان این استان باید ۲ هنرستان کشاورزی ایجاد شود.
کشت گلخانه‌ای مقدمه گذر از کشاورزی سنتی
کشت‌های گلخانه‌ای و توسعه آن باتوجه به مزیت‌هایی از جمله افزایش چند برابری میزان تولید، اشتغال و درآمد فعالان بخش کشاورزی از مهمترین راهکارها و روش‌های میان‌بر برای گذر از کشاورزی سنتی، جهش تولید و تامین امنیت غذایی پایدار در استانهای مستعد از جمله گلستان است. آنگونه که گفته شد، تنوع اقلیمی گلستان به سبب شرایط جغرافیایی و طبیعی آن، قابل توجه است به طوری که نواحی جنوبی آن دارای آب و هوای کوهستانی، نواحی مرکزی و غربی از آب و هوای معتدل مدیترانه و نواحی شمالی از آب و هوای نیمه خشک و خشک برخوردار است و همین اقلیم متنوع سبب تولید ۹۵ محصول گوناگون در این استان شده است. به اعتقاد کارشناسان شرایط اقلیمی گلستان و تعداد روزهای آفتابی آن که در مناطق شرقی استان به ۳۰۰ روز در سال می‌رسد، در کنار اراضی وسیع زراعی و بهره‌مندی از منابع آبی تا حدی قابل قبول، شرایط مساعدی برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در این استان شمالی فراهم کرده است.