■ کوثر قندهاری

در این ایام پاییزی که روزها کوتاه و کم نور می شوند، مود بعضی از افراد به سمت افسردگی و بی حوصلگی پیش می رود، به گونه ای که اکثر اوقات غمگین، بی رمق، پرخواب و پراشتها می شوند. این افراد در صورت وجود تمام علائم و نشانه ها احتمالا به اختلال عاطفی فصلی مبتلا هستند. اختلال عاطفی فصلی نشانه ای است که در طول پاییز یا زمستان پیش می آید و در بهار یا تابستان سال بعد بهبود می یابد به همین دلیل افسردگی فصلی نامیده می شود.

این اختلال نسبتا عمومیت دارد و ۱ تا ۳ درصد بزرگسالانی که در آب و هوای معتدل زندگی می کنند را تحت تاثیر قرار می دهد. ۷۵ درصد بیماران دچار افسردگی فصلی را زنان تشکیل می دهند و میانگین سن بروز اختلال ۴۰ سالگی است. افراد بالای ۵۵سال به ندرت با اختلال عاطفی فصلی مواجهه می شوند و به کلینیک ها مراجعه می کنند.

نشانه های اصلی این اختلال همانگونه که در ابتدا ذکر کردیم پرخوابی، بی رمقی، غمگینی، پراشتهایی و هوس شدید به هیدرات های کربن و به طبع آن افزایش وزن است. شواهد نشان می دهد که علت ابتلای بعضی افراد به این نوع از افسردگی این است که دوره های طولانی تاریکی در زمستان، ترشح هورمون ملاتونین را افزایش می دهد. افزایش ترشح ملاتونین باعث کند شدن افراد و در نتیجه احساس خواب آلودگی و بی رمقی می شود.برای درمان این اختلال می توان از نور درمانی استفاده کرد در نور درمانی که بهترین درمان برای این اختلال محسوب می شود معمولا بیمار در معرض نور درخشان با شدت ۱۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ لوکس یا بیشتر قرار داده می شود و معمولا منبع نور یک جعبه نوری است که بر روی میز یا نیمکت قرار داده می شود. بیمار روزانه یک الی دو ساعت پیش از غروب آفتاب روبروی جعبه نور قرار می گیرد. هرچند در برخی بیماران مواجهه شدن با نور پس از تاریک شدن هوا هم مفید است.نور درمانی معمولا به خوبی تحمل می شود. منابع نورانی جدیدتر نورهای با شدت پایین‌تر دارند و به فیلترهایی مجهز شده اند؛ افراد آموزش می بینند که مستقیما به منبع نور نگاه نکنند. نور درمانی مانند هر درمان ضدافسردگی دیگر در موارد نادر می تواند با تغییر افسردگی به مانیا یا هیپومانیا همراه باشد(نقطه مقابل افسردگی- افزایش بیش از حد انرژی) بنابراین لزوم استفاده متناسب آن باید در روش های درمانی مدنظر قرار بگیرد.