تاریخچه طرح پزشک خانواده

تاریخچه پزشک خانواده به سال های پس از جنگ جهانی دوم بر می گردد ، هنگامی که با افزایش تخصص های پزشکی ، پزشکان عمومی به انزوا می رفتند . برای حل این معضل در کشور آمریکا در اواخر دهه 1960 میلادی بورد پزشکی خانواده به رسمیت شناخته شد و در مدت زمان کوتاهی آکادمی پزشک عمومی آمریکا به آکادمی پزشک خانواده تغییر نام داد . 

در پی این تحولات کشورهای دیگری چون کانادا ، انگلستان ، چین ، ویتنام ، تایلند و ژاپن و چندین کشور دیگر به این برنامه پیوستند . 

قدمت تفکر پزشک خانواده در ایران 

تفکر پزشک خانواده در کشور ما به قرن ها قبل بر می گردد . سخنی حکیمانه از دانشمند بزرگ کشورمان حکیم زکریای رازی اثبات کننده این موضوع است «مریض باید از میان اطبای موثق به یک تن اکتفا ورزد ، زیرا کسی که نزد پزشکان متعددی برود  ، بسیار احتمال دارد که در معرض خطای هر یک از آنها واقع شود ، اما یک طبیب خطایش در جنب صوابش بسیار اندک است»

البته این تفکر ارزشمند و تاریخی متاسفانه به  دلایل متعددی در کشور ما تا سال های اخیر اجرایی نشده بود . 

-سالیان درازی است که نظام ارائه مراقبت های سلامت در کشور ما ، مشکلات متعددی را تجربه کرده است    از جمله این مشکلات می توان به دسترسی ناکافی و غیرعادلانه آحاد جامعه به خدمات سلامت ، هزینه های بالای مراقبت های سلامت ، ناهماهنگی سطوح مختلف خدمات و غفلت از مراقبت های پیشگیرانه اشاره کرد.

به نظر اکثر صاحب نظرات و بر اساس تجارب کشورهای متعدد ، راهبرد استقرار پزشک خانواده ، سطح بندی خدمات و نظام ارجاع ، راه حل اصلی بسیاری از مشکلات نظام ارائه خدمات سلامت محسوب می شود .این برنامه ( پزشک خانواده و نظام ارجاع ) در کشور عزیز ما از سال 1384 با عنوان طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع روستائیان ، عشایر و ساکنین شهرهای زیر 20 هزار نفر آغاز گردید . 

به دنبال اجرای برنامه پزشک خانواده در روستاها و شهرهای کوچک ، لزوم اصلاح و تکمیل و گسترش برنامه به کل کشور در دستور کار قرار گرفت . 

طرح نظام ارجاع در صندوق بیمه سلامت همگانی در راستای گسترش طرح پزشک خانواده از پائیز سال 1399 در چهار استان به صورت آزمایشی و در راستای خدمت رسانی به  بیمه شدگان صندوق بیمه سلامت همگانی ، توسط سازمان بیمه سلامت ایران ، اجرایی گردید . بیمه شدگان تحت پوشش این صندوق شامل آن دسته از بیمه شدگان سازمان بیمه سلامت هستند که در شهرهای بالای 20 هزار نفر ساکن بوده و به صورت رایگان تحت پوشش بیمه درمان قرار گرفته اند ، این گروه از بیمه شدگان تا قبل از اجرای طرح پزشک خانواده ، تنها امکان استفاده از خدمات مراکز درمانی دولتی - دانشگاهی را داشته که با اجرای این طرح شرایط استفاده از خدمات  گروهی از پزشکان بخش خصوصی شامل پزشکان عمومی و برخی پزشکان متخصص شامل متخصصین اطفال ، داخلی ، عفونی ، طب اورژانس ، پزشکی اجتماعی ، طب سنتی و بیهوشی برای ایشان فراهم میگردد . 

- این طرح در استان گلستان از تیر ماه سالجاری آغاز گردید و بیش از یکصدوده هزار نفر از مردم این استان مشمول استفاده از این طرح قرار گرفته اند و ضمن اینکه حدود 120 پزشک نیز تحت عنوان پزشک خانواده جهت اجرای این طرح با اداره کل بیمه سلامت گلستان اعلام همکاری نموده اند . 

خدماتیکه توسط پزشک خانواده شهری به مشمولین این طرح ارائه می شود : 

1 – ویزیت و درمان اولیه و نسخه نویسی جهت بیمه شدگان تحت پوشش : هر پزشک خانواده 90درصد بیمه شدگان منتسب خود را ظرف 6 ماه از شروع همکاری در این طرح ، ویزیت نموده و در صورت لزوم در سامانه نسخه نویسی الکترونیک بیمار را به سطوح بالاتر ارجاع می دهد . 

2– ارائه خدمات مربوط به رشته تخصصی پزشک به بیمه شدگان .

3 – شناسایی و نشاندار نمودن بیماران در مورد دو بیماری غیر واگیر شامل دیابت و پرفشاری خون و ارائه خدمات مراقبتی (آموزش ، پیشگیری ، ارائه مراقبت های سلامت و غربالگری) بر اساس پروتکلهای اعلامی وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی .

چگونه پزشک خانواده خود را انتخاب کنیم ؟بیمه شدگان صندوق بیمه روستائیان تحت پوشش مراکز جامع خدمات سلامت بوده و خدمات خود را از پزشکان خانواده مستقر در این مراکز دریافت می کنندو در واقع در تعیین و تغییر پزشک خانواده خود نقشی ندارند .

بیمه شدگان صندوق بیمه سلامت همگانی در صورت داشتن پوشش بیمه ای معتبر  ،  توسط ادارات کل بیمه سلامت  استان ها به پزشکان خانواده منتسب شده ولی امکان تغییر پزشک خانواده تا دو بار در سال و با اطلاع ادارات مربوطه برای این افراد  وجود خواهد داشت . 

مهمترین نتایج قابل انتظار از اجرای برنامه پزشک خانواده

انتظار می رود پزشک خانواده  علاوه بر خدماتی که در حوزه درمان به بیماران ارائه می دهد به افراد تحت پوشش خود کمک کند تا با پیاده سازی یک برنامه خود مراقبتی در زندگی ، سالم بمانند و همچنین  برای پیشگیری از بیماری ها مشاوره لازم را به ایشان ارائه داده و بیمه شدگان بتوانند با تغییر در شیوه زندگی خود،  پیشگیری از بیماری ها را بر درمان در اولویت قرار  دهند .

ضمن اینکه  انتظار می رود با توجه به  موفقیت های حاصل شده  در اجرای طرح پزشک خانواده ، پس از بیمه شدگان صندوقهای روستایی و بیمه سلامت همگانی ، بیمه شدگان سایر صندوقهای سازمان بیمه سلامت شامل کارکنان دولت ، سایر اقشار و ایرانیان نیز  تحت پوشش این طرح قرار گرفته  و  بیمه شدگان این صندوق ها به همراه نظام سلامت کشور از مزایای  این طرح  بهره مند گردند . 

■ واحد نظام ارجاع و پزشک خانواده اداره کل بیمه سلامت گلستان