ادامه تحصیل در سنین بالا قواعد خاص خودش را دارد. نمی‌توان به این موضوع این گونه نگریست که تحصیل در این سنین غیر ممکن و یا بسیار سخت باشد چراکه تصوری کاملا نادرست است و فرد را دچار مشکلات زیادی می کند. بسیاری از جوانان با دیدن افراد مسنی که به دانشگاه می روند و در پی کسب مدرک تحصیلی هستند تعجب می کنند و از خود می پرسند که چه انگیزه ای این افراد دارند؟ این در حالی است که خیلی از افراد بعد از گذراندن سن ۳۰ سالگی به فکر تغییرات عمیق و گسترده در زندگی خود می باشند.

دلایل تحصیل در سن بالا

افراد ممکن است به دلایل مختلف قصد داشته باشند در سن بالا به دانشگاه بروند. مهم نیست که چقدر از عمر آنها گذشته است. آنها می‌توانند در هر زمانی که انگیزه و قصد کافی داشته باشند به یادگیری بپردازند. برخی از دلایل ادامه تحصیل در سن بالا شامل موارد زیر می شوند:

-علاقه به تحصیل در سن بالا

هر فردی ممکن است در دوران جوانی به دلیل شرایط اقتصادی و مالی خود نتوانسته باشد علایقش را دنبال کند و فقط کار کند. مسائل خانوادگی مشکلات مالی و خیلی از دلایل دیگر باعث می شود که افراد از تحصیل انصراف بدهند و زندگی آنان به جهت دیگری کشانده شود. هر کسی که به دلایل مالی مجبور شود کار کند و کار حقیقی خود را دنبال نکند بالاخره روزی به سمت آنچه که روحش میخواهد میرود. افراد زیادی وجود دارند که بعد از ۲۰ سال یا ۳۰ سال کار کردن متوجه می‌شوند که فقط به دلایل مالی مجبور بودند کار کنند و کارشان را اصلاً دوست ندارند و یا متناسب با علایقشان و توانمندی هایشان نبوده است. وقتی کاری متناسب با علایق فرد نباشد انسان به تدریج دچار فرسودگی شغلی می شود. کار انسان زمانی بازدهی بالا خواهد داشت که متناسب با علایقش باشد. اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که تاکنون نتوانسته اید به سراغ علاقه‌مندی‌های خودتان بروید بهتر است دیگر به سنتان به عنوان یک موضوع نگاه نکنید بلکه فقط سن را یک عدد بدانید و دنبال کسب تحصیل بروید.

-نیاز به مدرک تحصیلی

بعضی از کارمندان ممکن است بعد از گذشت سن و ورود به دوره میان سالی برای گرفتن ترفیع در کار خود یا انتقال به بخش‌های دیگر مجبور باشند که ادامه تحصیل دهد. همچنین برخی افراد هم برای افزایش حقوق بازنشستگی خود نیاز به گرفتن مدرک بالاتر و ادامه تحصیل در سن بالا دارند. در این زمان تعادل بین کار و زندگی و تحصیل اهمیت زیادی دارد.

-تغییر شغل

کسی که شغلش را دوست ندارد روزی مجبور می شود که آن را ترک کند و به دنبال مدرک تحصیلی برود تا به شغل مورد علاقه اش دست یابد. بنابراین اگر شما احساس می‌کنید باید شغل خود را تغییر دهید اما دانش آن را هنوز ندارید می توانید به راحتی اقدام به تغییر شغل رشته خود کنید و یا دنبال رفتن به رشته مورد علاقه تان باشید. 

مراحل ادامه تحصیل در سن بالا

یکی از باورهای نادرستی که افراد مسن یا با سن بیشتر دارند این است که وقتی صحبت از تحصیل و دانشگاه رفتن می شود می گویند که از ما گذشته و دیگر نمی توانیم ادامه تحصیل دهیم یا اینکه ما فراموشی گرفته‌ایم. موفقیت برای هر فردی که تلاش کند امکان‌پذیر است بنابراین هرگز نباید اینگونه تصور کنید که چون شما سنتان بالا رفته دیگر نمی توانید به موفقیت در زندگی دست یابید. بر خلاف باور رایج افرادی که در سنین بالاتر در کنکور ثبت نام میکنند و در دانشگاه تحصیل می کنند بهتر از دیگر دانشجویان می‌توانند تحلیل کنند و قدرت آنالیز قوی تری نسبت به سایر رقبای خود دارند. پس اگر بخواهید با دقت بیشتری به این مسئله بنگرید متوجه خواهید شد که افراد مسن تر در زمان برگزاری هر امتحانی مسلط تر از سایر جوانان هستند. ادامه تحصیل در سن بالا تفاوت‌هایی با سنین جوانی و نوجوانی دارد که مراحل آن شامل موارد زیر هستند.

1-مشخص کردن هدف

ابتدا باید هدف خود را بدانید و برای آن برنامه‌ریزی کنید. دانستن اهداف مخصوصاً زمانی که در سن بالا می خواهید اقدام به انتخاب رشته و رفتن به دانشگاه کنید بسیار اهمیت دارد. چراکه در این سنین فرصت ها کمتر هستند. البته به این معنی نیست که دیگر انتخابی نخواهید داشت بلکه منظور این است که در سن بالا زمان زیادی از قبل را به کارهای دیگر مشغول شده اید و حالا باید برای رفتن به دانشگاه هدفگذاری و برنامه ریزی واضحی داشته باشید تا زودتر به نتیجه و دستاورد برسید.

2-تشخیص دلایل تحصیل در سن بالا

بعد از اینکه اهداف خود را مشخص کردید باید دلایل خود را از ادامه تحصیل بدانید و به خوبی آن را بررسی نمایید. شاید در زندگی خود کمبودی حس می کنید و یا اینکه ضمیر ناخودآگاه شما به این رسیده است که می توانید با تحصیل فقدانها و ناتوانایی های خود را برطرف کنید. اما بهتر است قبل از هر اقدامی افکار و دلایلتان را برای رفتن به دانشگاه و ادامه تحصیل روی کاغذ بنویسید و آنها را ارزیابی کنید. کاملا منطقی به آنها فکر کنید ببینید که چرا میخواهید در این سن به دانشگاه بروید آیا واقعا علاقه خاصی به تحصیل و یادگیری دارید یا اینکه می خواهید ضعف ها و نقص های خود را جبران کنید. بررسی این عوامل اهمیت دارد چرا که وقتی صحبت از تحصیل می شود شما باید انرژی و هزینه و سرمایه خود را صرف آن کنید.

بهتر است سختی های مسیر را در نظر بگیرید. این که هر روز باید صبح زود از خواب برخیزید و از قسمتی از کار و زندگی و تفریح و معاشرت با اطرافیان خود بزنید و آن را صرف درس خواندن و پژوهش کنید. علاوه بر این توصیه می‌شود نظر اطرافیان را هم بدانید. برای مثال اگر شما فردی متاهل باشید و یا فرزند کوچکی داشته باشید در این مواقع تحصیل کردن برای شما ممکن است چالش هایی به همراه داشته باشد و مجبور شوید از نیمه راه انصراف دهید. پس قبل از هر گونه اقدام برای تحصیل تمام جوانب و شرایط روحی و روانی و آمادگی های خود را در نظر بگیرید سپس با خیال راحت به سمت آن حرکت کنید.

3-برنامه ریزی برای تحصیل در سن بالا

بعد از این که از تصمیم خودتان مطمئن شدید بهتر است برای آن برنامه‌ریزی کنید. یکی از نکات مهمی که برای تحصیل

در سن بالا وجود دارد این است که باید چشم اندازی بلند مدت از اهداف خود داشته باشید. به این معنی که بدانید چه کارهایی را قرار است انجام دهید و چقدر از زمان خود را میخواهید برای تحصیل صرف کنید. البته منظور عجله کردن نیست بلکه شما با برنامه ریزی دقیق و منظم می توانید از اتلاف وقت خود جلوگیری کنید و بر روی اهداف خود متمرکز باشید. کسی که برنامه ریزی دارد برای زمان های مطالعه، کار، مدیریت منابع مالی و تفریحاتش هم برنامه مشخص می چیند. داشتن برنامه ریزی باعث می شود که کارها به بهترین شکل خود اتفاق بیفتند. همچنین همراهی اعضای خانواده و اطرافیان هم در این مسیر اهمیت دارد.

4-بررسی مسیر و تدوین استراتژی

ادامه تحصیل در سن بالا چالش‌ها و سختی هایی دارد مخصوصا اگر فردی متاهل باشد که نیازمند تامین مخارج یا ساعت کاری زیاد است. به همین علت باید مسیر خودش را به راحتی بشناسد و استراتژی های درستی برای حل کردن این سختی ها در نظر داشته باشد. به عنوان مثال مدیریت صحیح مالی، کم کردن مقداری از مخارج اضافی، سحرخیزی، کم کردن زمان کاری و موارد بسیاری که با توجه به شرایط زندگی هر کسی وجود دارند، بسیار حائز اهمیت هستند. نکته این است که کسی که نقشه راه دقیقی دارد زودتر به خواسته اش خواهد رسید.

5-مقایسه دستاوردها و هزینه ها

هرچیزی طبیعتاً در زندگی بهایی دارد و شما برای به دست آوردن دانش جدید با ادامه تحصیل باید بهایی را بپردازید که می‌تواند شامل انرژی تان و یا وقت و هزینه های مالی باشد. با این حال بهتر است تمام مزایا و معایب تصمیم خود را برای تحصیل بررسی کنید و بدانید که اگر قرار است در این مسیر قدم بردارید چه چیزهایی را می خواهید به دست بیاورید و چه چیزهایی را ممکن است از دست بدهید. برای برخی افراد تحصیل در سنین بالا می تواند به پیشرفت های زیادی منجر شود و یا برای برخی صرفاً اتلاف وقت باشد. بنابراین بهتر است شرایط خود را با دقت بسنجید. 

مزایا و چالش های تحصیل در سن بالا

تحصیل در سنین بالا یا کهنسالی می تواند چالش های مختلفی ایجاد نماید اما بارها دانشجویان مختلفی در سنین بالای شصت سال بودند که با پشتکار و تلاش قوی تحصیل کردند. از جمله چالش هایی که برای تحصیل در سن بالا وجود دارد می تواند کمبود و یا زیاد بودن نگرانی ها و دغدغه های آنان مخصوصاً مسائل مالی باشد که بسیاری از آن مسائل چندان جدی نمی باشند. علاوه بر این پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که روند تکاملی مغز تا سن ۲۶ الی ۳۰ سالگی طول می‌کشد. به این معنا که تا قبل از این زمان افراد با ذهنی کنجکاو، پراکنده،  بازیگوش و غیر مطمئن روبرو می‌شدند اما با بالا رفتن سن سبب می شود که آن ها بتوانند درک بهتری از مسائل و دید وسیع تری از خودشان پیدا کنند که در بسیاری از تصمیم گیری ها و اهداف تاثیرگذار هستند. همچنین کامل شدن مغز منجر می‌شود که درکی عمیق تر و بهتر از موضوعات متفاوت داشته باشید. مثلا اگر کتابی را شما در سن نوجوانی خوانده‌اید و بعد از ۱۰ سال آن را دوباره مطالعه می کنید

متوجه تفاوت زیادی که در درک آن موقع داشتید می شوید و این یکی از زیباترین ویژگی‌های انسان محسوب می‌شود چرا که شما می‌توانید هر روز نسبت به گذشته تغییر رفتار بیشتری داشته باشید و به مدل کامل تری از خودتان تبدیل شوید.

افزایش تجربه هایی که در زندگی کسب می کنید در کنار کاهش روحیه پرخاشگری و کنجکاوی و وضوح بیشتر اهداف سبب می‌شود هنگامی که به تحصیل می پردازید پشتکار بالاتری برای رسیدن به آرزوهای خودتان داشته باشید و در این مسیر سخت تر تلاش کنید.

مهدیه حاجی زاده