گلشن مهر- اولین نشست از سری نشست های حفاظت مشارکتی در حوزه تنوع زیستی به همت گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاوری و منابع طبیعی گرگان به صورت آنلاین برگزار شد.

حفاظت پایدار از عرصه طبیعی و محیط زیست همواره جزو اولویت های اصلی قشر زیادی از مردم  و سازمان های مربوطه است. جامعه عموماً با دو طرز فکر در خصوص حفاظت مواجه است که یکی از آن ها به حمایت بدون بهره برداری و شیوه پادگانی مربوط است و دیگری حفاظت در معنای بهره برداری پایدار است. پیش از ملی شدن اراضی منابع طبیعی، عرصه ها در اختیار مردم بود و حفاظت و بهره برداری در راستای یکدیگر، توسط مردم صورت می گرفت. مردم در آن زمان به محیط زیست تعلق خاطر داشتند و در حفظ آن کوشا بودند. ملی شدن این اراضی به نوعی مالکیت جامعه محلی را به چالش کشید و تخریب و تعرض به عرصه ها پس از ملی شدن افزایش یافت. در این راستا حس تعلق مردم به اراضی منابع طبیعی از بین رفت و اگر به طور مثال جنگلی طعمه حریق شود، مردم نسبت به گذشته مشارکت کمتری در اطفای حریق دارند. با نگاهی به اتفاقات گذشته در یک سده اخیر، کاملاً مشخص می شود که مردم حافظان بهتری از محیط زیست هستند. ضروری است که دولت ها با همراهی مردم عرصه های طبیعی را حفظ کنند. بدیهی است که برگرداندن حس تعلق و ایجاد حس مالکیت عرصه های طبیعی می تواند کمک شایانی به حفاظت از محیط زیست و حیات وحش کند.

در این راستا نشست حفاظت مشارکتی در حوزه تنوع زیستی توسط گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برگزار شد که در آن چالش های موجود در این حوزه توسط جمعی از اساتید و مسئولان حوزه محیط زیست، بررسی و برای رفع آن ها مواردی عنوان شد.

دکتر مریم شهبازی عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در ابتدای این نشست از ضرورت مشارکت انسان در حفظ اکوسیستم سخن گفت و اظهار کرد: نقش تنوع زیست محیطی در بقا انسان بسیار مهم بوده که در این راستا، حفاظت از محیط زیست بسیار ضروری است. وی افزود: تا سال های اخیر از بین رفتن محیط زیست یک مشکل بیولوژیکی و اکولوژیکی بود اما این امر در حقیقت یک مشکل فرهنگی است. شهبازی ادامه داد: نقش و تاثیر انسان نباید در اکوسیستم فراموش شود و هرگز نباید محیط زیست و طبیعت را از فرهنگ جدا کنیم.

دکتر زهرا قلیچی پور نیز با شرکت در این نشست که به صورت آنلاین برگزار شد، گفت: از مواردی که می توان از طریق آن مردم را به مشارکت تشویق کرد سهیم کردن آن ها در منافع است. این عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری اظهار کرد: بقای مناطق تحت حفاظت در دراز مدت در گرو فایده مندی برای جوامع و پیرامون آن ها است. وی افزود: حمایت جامعه محلی از مناطق تحت حفاظت تنها در صورت برآورده شدن نیازها و حقوق آن ها تداوم می یابد.عضو دیگر هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در این نشست گفت: تنوع زیستی تنها درصورتی حفظ می شود که نیازهای جمعیت های ساکن مناطق حفاظت شده و همجوار آن در نظر گرفته شود.دکتر حمیدرضا رضایی با بیان اینکه مناطق حفاظت شده نیز باید با جوامع محلی همزیستی داشته باشند، ادامه داد: برای مشارکت مردم در احداث، مدیریت و نظارت پیوسته مناطق و درک عمیق آن ها به وسیله مردم، باید تلاش زیادی صورت گیرد. وی افزود: برای این منظور باید شناخت فرهنگ و نیازهای مادی و معنوی آن ها مدنظر قرار گیرد که شامل مسائلی مانند سیستم های مالکیت سنتی، حق مالکیت در فعالیت های حفاظتی و نقش زنان در حفاظت است. رئیس پارک ملی و ذخیرگاه زیستکره گلستان نیز در این نشست حضور داشت و ضمن معرفی پارک ملی گلستان از اقدامات اجرایی این مجموعه در راستای مشارکت همه جانبه سخن گفت. مهندس مهدی تیموری اظهار کرد: به کاری گیری آتش بانان، استفاده از ظرفیت داوطلبان و علاقه مندان و کار با جوامع محلی بخشی از اقدامات این مجموعه  در راستای مشارکت همه جانبه است. وی افزود: عموماً در مسیر حفاظت پایدار چالش هایی وجود دارد که مانع از پیشروی آسان کار می شود. رئیس پارک ملی  و ذخیرگاه زیستکره گلستان ادامه داد: تولید محتوای آموزشی برای گردشگران، تعیین سرفصل های مطالعاتی، تفاهم نامه با دانشگاه های داخلی و خارجی، سفرهای آموزشی محیط بانان، برگزاری کارگاه های آموزشی برای جوامع محلی و گردشگران و همچنین عقد تفاهم نامه با مناطق حفاظت شده، برخی از چالش های پیش روی حفاظت پایدار است.

درادامه نشست حفاظت مشارکتی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان حضور یافت و در این خصوص گفت: حفاظت پایگانی دیگر پاسخگوی مناطق تحت حفاظت ما نیست و در کنار افزایش سطح حفاظت به روش سنتی به استخدام محیط بانان جدید نیاز داریم. دکتر محمدرضا کنعانی اظهار کرد: ما نیازمند یک بررسی جامع از وضعیت جوامع محلی حاشیه و واقع در مناطق تحت مدیریت هستیم و مشخص شده که یک عملکرد ثابت بر اساس یک الگوی ثابت برای این مناطق جوابگو نخواهد بود. وی افزود: اگر جوامع محلی ما یک بهره برداری پایدار نداشته باشند و منافعی در مناطق تحت مدیریت ما نداشته باشند تعارضات به عرصه های طبیعی همچنان ادامه خواهد داشت.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان در انتها عنوان کرد: به اعتقاد من، برای گرفتن یک نتیجه خوب در حوزه حفاظت مشارکتی، ما باید به دنبال توسعه معیشت جایگزین برای جوامع محلی باشیم تا آن ها از مناطق تحت مدیریت ما به بهره برداری برسند.گفتنی است نشست حفاظت مشارکتی در حوزه تنوع زیستی، به همت گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، با حضور جمعی از اساتید دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، رئیس پارک ملی و ذخیرگاه زیستکره گلستان و مدیرکل محیط زیست استان گلستان، به صورت آنلاین برگزار شد.لازم به ذکر است این نشست اولین سری از نشست های مشارکت حفاظتی بود و در ماه های آینده این بحث ادامه پیدا خواهد کرد.