تجربه روزهای بسیار گرم و کاهش شدید نزولات آسمانی در گلستان طی ماه نخست سال جاری بیانگر استمرار خشکسالی و ضرورت همراهی مردم در صرفه جویی و پیش بینی راهکارهای سازگاری با کمبود منابع آب از سوی مدیران نهادهای مربوط در این استان است. به گزارش ایرنا، مقوله خشکسالی و کم‌آبی موضوع جدیدی در گلستان نیست و اهالی این استان شمالی چندین سال است که با این رخداد اقلیمی دست و پنجه نرم می کنند، مساله مهمی که به تاکید کارشناسان باید به آن توجه اساسی شود. کاهش نزولات آسمانی،‌ افزایش دما، تغییر نوع بارش‌ها، افزایش میزان تبخیر و وقوع تندبادهای حاوی گرد و خاک و ریزگرد از جمله مواردی است که موید خشکسالی در دیار هیرکان است. در سال گذشته این پدیده جوی در بخش‌های مختلف استان از جمله آب آشامیدنی و آب مورد نیاز اراضی زراعی و صنعت مشهود و بارز بود، ساده‌تر اینکه، بخشی از مردم  پذیرفته اند که گلستان دیگر آن سرزمین پربارش با آسمان ابری و نمور نیست. قطع گسترده آب آشامیدنی در بسیاری از شهرها و روستاهای گلستان به فراخور منابع آب در دسترس، توزیع آن با تانکر و جیره‌بندی آب و خشک شدن ده‌ها هزار هکتار از اراضی زراعی به سبب کم آبی فقط بخشی از تنگناهای ناشی از کم بارشی آسمان در سال گذشته بود.به عنوان نمونه در قسمت‌هایی از شهر گرگان قطع آب آشامیدنی به نیم روز و حتی بیش از ۱۲ ساعت رسید تا جایی که سپاه پاسداران برای آبرسانی به مناطق پیرامونی و حاشیه شهر آستین همت بالا زد و با تانکر، آب خانوارها را تامین کرد. در سال گذشته برخی راهکارهای موقتی برای کاهش تبعات میزان کمبود آب در دستور کار قرار گرفت اما این مُسکّن ها هم کارساز نبوده است به تاکید کارشناسان باید برای این بخش تدابیر اصولی اندیشید. به دستور استاندار چندین حلقه چاه متعلق به نهادهای دولتی و خصوصی وارد شبکه توزیع آب آشامیدنی شدند تا بخشی از کمبود آب برطرف شود اما این رویه هم داغ کم‌آبی را سرد نکرد. از سوی دیگر عده‌ای از کشاورزان گلستان هم بدون اعتنا به هشدارها و توصیه مدیران کشاورزی کاشت گونه‌های پر آب طلب مانند شالی چغندرقند را کاهش ندادند.

استان گلستان ۵۶۰ هزار هکتار اراضی زراعی دارد

آمارهای شرکت آب منطقه‌ای گلستان بیانگر استمرار رشد صعودی برداشت از منابع آب زیرزمینی تجدیدناپذیر در سرزمین هیرکان هستند موضوعی که در سال جاری و به سبب افزایش گرایش به کاشت محصولات پر آب طلب خطر آن به طور جدی تری احساس می شود. با نخستین گزارش سازمان هواشناسی گلستان گویا باید بپذیریم که تن نحیف گلستان امسال هم در معرض تازیانه خشکسالی قرار دارد. محرومیت گلستان از داشتن سدهای آب با کاربری تامین آب آشامیدنی یکی از چالش‌های بزرگ استان است که مدیران تلاش کردند با تزریق اعتبارات لازم شاهد بهره‌برداری هرچه سریعتر این سازه ها مانند سد نرماب یا میرداماد باشند اما واقعیت آن است که تا زمان افتتاح این سازه‌های آبی زمانی طولانی در پیش است. از سوی دیگر متولیان حوزه تامین آب در گلستان سعی بر آن دارند تا واحدهای آب شیرین کن را در مناطق ساحلی گلستان توسعه دهند؛ مطالعات جدی در این بخش انجام شده است ولی این پروژه هم بسیار زمان بر و طولانی بوده و به گفته مدیران آب و فاضلاب گلستان حداقل پنج سال زمان خواهد برد.

شواهد بیانگر استمرار پدیده خشکسالی در گلستان است

مجتبی احمدی یکی از کارشناسان حوزه آب گفت: شواهد و داده‌های آماری بیانگر استمرار پدیده خشکسالی در گلستان است و باید با راهکارهای سخت افزاری و یا طرح های نرم افزاری اثرات این رخداد اقلیمی را در زندگی کاهش دهیم.وی افزود: در زمان حاضر شاید امکان افزایش منابع آب در دسترس‌میسر نباشد اما می توان با بهسازی شبکه توزیع و شناسایی و رفع عوامل هدر رفت آب در شبکه توزیع، زمینه دسترسی بیشتر مشترکین به آب اشامیدنی را فراهم کرد. احمدی خاطرنشان کرد: در بخش کشاورزی هم باید رویکرد اصلاحی منظور شود، افزایش قیمت محصولاتی مانند شالی و برنج موجب رغبت زیاد کشاورزان به کشت محصولات پر آب طلب شد، موضوعی که زمینه افزایش تعداد چاه های غیرمجاز و  افت شدید منابع زیر سطحی آب در استان و رخداد هایی مانند فرونشست زمین را بیشتر خواهد کرد. وی ادامه داد: هر چند معیشت کشاورزان در گلستان بسیار مهم است اما این موضوع نباید دستاویزی برای غارت منابع آب باشد. احمدی تصریح کرد: مدیران جهاد کشاورزی باید با ترسیم راه کارهای تشویقی و بسته‌های حمایتی زمینه هدایت زارعان به محصولات کم آب طلب را فراهم کنند تا رغبت عمومی کشاورزان به کاشت محصولاتی مانند شالی کاهش یابد.

لزوم توسعه آبیاری قطره ای

 وی یادآور شد: توجه به زراعت مکانیزه و توسعه آبیاری قطره ای و پرفشار در کنار استفاده از پساب برای آبیاری محصولات علوفه ای و باغ ها از جمله دیگر موضوعاتی است که می تواند در فصل خشکسالی کمک زیادی به گلستان کند. مدیرکل هواشناسی استان گلستان هم در تحلیل شرایط آب و هوایی فروردین ۱۴۰۱  گفت: خشکسالی بسیار شدید را در استان شاهد بودیم. نوربخش داداشی افزود: در فروردین  ۱۴۰۱ میانگین بارش  استان ۱۷.۲ میلیمتر بوده است، این نشان می دهد ۶۶ درصد نسبت به متوسط  این ماه کاهش  بارش رخ داده و  بیشترین میزان بارش در ایستگاه های سینوپتیک استان در علی آباد ۳۵.۷ میلیمتر به ثبت رسیده است و کمترین میزان بارش ۱۱.۲ در اینچه برون اتفاق افتاده است. 

تا پایان فصل بهار بارندگی موثری نخواهیم داشت

داداشی  ادامه داد: در فروردین  ۱۴۰۱ میانگین دمای ایستگاه های سینوپتیک استان ۱۵.۵ درجه سانتیگراد بوده است به طوری که ۰.۶ درجه نسبت به متوسط فروردین  ماه افزایش داشته است و نسبت به سال گذشته   ۱.۴ درجه کاهش را نشان می دهد. حداکثر دمای ثبت شده ۳۸.۴ درجه در اینچه برون و حداقل دمای ثبت شده ۰.۸ - درجه در مراوه تپه  به ثبت رسیده است.وی یادآور شد:  با توجه به پیش بینی فصلی کاهش میزان  بارش ها نسبت به شرایط نرمال تا پایان فصل بهار همچنان ادامه خواهد داشت. وی افزود: هر چند در اردیبهشت ماه چند نوبت بارندگی اتفاق می‌افتد اما تا پایان فصل بهار بارندگی موثر و شدیدی نخواهیم‌ داشت. پیش بینی ها و داده های آماری بیانگر آن است که اهالی گلستان در سال جاری هم باید خود را برای مقابله با غول خشکسالی آماده کنند. با وجود تداوم پدیده خشکی و خشکسالی در گلستان، تهیه نقشه راه برای تامین پایدار منابع آبی و تشکیل اتاق فکر به منظور هماهنگی برای برنامه ریزی و اجرای طرح های کاربردی سازگاری با تغییرات اقلیم  با بهره گیری از کارشناسان دستگاه های مرتبط و استادان دانشگاه در مدیریت منابع آبی موجود برای حوزه های کشاورزی، آب آشامیدنی و حتی صنعتی استان بسیار ضروری است تا نگرانی مصرف کنندگان آب، کشاورزان و تولیدکنندگان منطقه به صورت ریشه ای مرتفع شود.