یادداشتهای امیر سعادتی درباره کشاورزی از آن جهت که هم تجربه سالهای متمادی را با خود همراه دارد و کشاورز و کشاورز زاده است و هم صاحب تحصیلات است می تواند برای همه ی کشاورزان قابل استفاده باشد بر این اساس مطالعه ی مطالب ایشان را به همه ی کشاورزان گرامی توصیه می کنیم.

 

 امیر سعادتی _محمد آباد به لحاظ بهره مندی از آب رودخانه ای که دارد و نیز پساب حاصله از تصفیه آب شهری و تخصیص حداکثری آب حاصله از چاه های کشاورزی و نیز بهره مندی از شرایط آب، آب بندهایش موجب کشت چند صد هکتار برنج گردیده و بالاترین در آمد اهالی و نیز در آمد ملی شورائی(حق آبه) را موجب شده است. لذا هر عاملی که موجب افت تولید و خسارت گردد، باید به همان اندازه و وسعت، جدی گرفته شود و در اولویت، تصمیم گیری و نحوه عملکرد همگانی مد نظر قرار گیرد.چند شب پیش، جهت مشاوره در این خصوص با یکی از کشاورزان به گفتگو بودیم، او می گفت: سالها پیش در مسجد تجمعی با کشاورزان شالیکار داشتم و چندین گلدان که به صورت زنده مراحل مختلف سیکل زندگی دگردیسی کرم ساقه خوار برنج را عینا روئیت کردند، ولی اهالی این موضوع را جدی نگرفتند و رسیدیم به این مرحله در پاسخ گفتم: جامعه های روستائی و سنتی بیشتر با همان کشت و کار سنتی اُنس دارد و به پذیرش کشاورزی علمی و امور کارشناسی کمتر علاقه نشان می دهند، مگر در شرایط استثنائی و امروز کشاورزان شالیکار، کرم ساقه خوار برنج را مانند یک لشکر متخاصم وهیولای کنترل ناپذیر، خسارتش را چشیده و خصوصا که به زندگی تمامی اهالی روستا و نیز درآمد ملی شورائی، گره خورده است .با کشاورزهای زیادی در خصوص وضعیت شالی شان، صحبت کردم، فصل مشترک اظهارات همه شان این بود: چند بارسمپاشی کردم و حتی دوستی در همین فضای مجازی گفت: هر پانزده روز یک بار شالی ام راسمپاشی کردم و از زنبور تریکو گراما هم بهره گرفتم، ولی باز هم چند درصدخسارت داشتم .از پسرم که شالی کار است، پرسیدم

زنبور تریکو گراما پس از رها شدن با کرم ساقه خوار چه رفتار و عملی دارد، پاسخ داد: تخم کرم ساقه خوار برنج را می خورد. از باجناقم همین پرسش را کردم، او هم همین پاسخ را داد وحال آنکه اصلا چنین نیست.

 

من پس از این پرسشها، از کشاورزان شالیکار به این جمع بندی رسیدم:

۱- مبارزه با کرم ساقه خوار برنج را فقط با سمپاشی هرچه بیشتر می شناسند.

۲-  به مبارزه بسیار مفید ارگانیک اعتمادی ندارند و چندان اهمیت نمی دهند و عمده خسارت آنان از همینجاست.

۳- بهره گیری کشاورزان، هم از سم شنی و هم از سم محلول پاشی از روی کارشناس نیست لذا تعدد سمپاشی شان موجب خسارت محیط زیستی شده و هزینه بیشتر را به خودشان تحمیل می کند.

۴- به لحاظ عدم آشنائی با سیکل زندگی و دگردیسی کرم ساقه خوار برنج ونیز زندگی و عمل کرد زنبور تریکو گراما میباشد.

۵- تمامی آنچه بر شمردیم را ناشی از "رصد نکردن در امور کشاورزی کشت برنج" میدانیم.

 

رصد چیست؟

در گذشته اجدادمان که طالب شناخت اجرام آسمانی بودند، ساختمانی داشتند و در آن ابزارهائی که تا دور دستهای کیهان را کاوش می کردند و مشخصات ستارگان و قمرها را ماه ها و سالها تحت نظر داشتند و شرایط شان را می نگاشتند به آن ساختمان و ابزارها رصد خانه و شیوه عمل وکار آنان را "رصد کردن"می گفتند.

 

رصد کردن در کشاورزی

مثالی از کشاورزی خودم بیان می کنم تا برای خوانندگان شفاف و جا افتاده شود. در دهه شصت کلم کاری داشتم دقیقا ۱۵ مرداد ماه در بستر خاک بذر خزانه را می کاشتیم، چون در آن تاریخ عموم بوته و برگ سایر زراعتها در مرحله پیری میباشد. برگهای تُرد ونرم و لطیف خزانه کلم بهترین گزینه برای تخم ریزی کرم برخوار کلم میباشد .از پیش ۱۰ عدد نی نازک به طول ۴۰ سانت تهیه میکردم، پروانه های سفیدرنگ‌ و درشت کرم برخوار روی خزانه چرخی می زدن و روی برگ کلم می نشستن و پس از تخم گذاری ردیفی پرواز میکردند تا روی برگ دیگری....من کنار همان برگ دارای تخم یک نی در خاک فرومی کردم و هر ده نی را به همین شیوه کنار برگهای تخم دار عمل میکردم و روزهای بعد تخمها را تحت نظر می گرفتم، ابتدا رنگ‌شفافی دارند بعد از دوسه روز به رنگ تیره می شدند که آغاز جنینی شدنشان بود و در فاصله چند روز کرم بسیار ریزی به طول دو میلی متر مشاهده میشد و در این لحظه بهترین زمان سمپاشی است و من آب داخل بشکه داشتم و با یک آبپاش و مختصری سم حشره کش با یک محلول پاشی قلع و قمع می شدند. سه روز پیش از انتقال به زمین اصلی و نشا کردن یک محلول پاشی حشره کش و یک محلول پاشی قارچ کش نشاهای پاک و سالم برای نشا کاری آماده می شد.

پس از نشا و رشد بوته ها و پیش از پیچیدن کلم باز سر و کله پروانه های سفید در سطح مزرعه کلم پیدایشان میشد، مجددا همان راه وروش را تکرار وسمپاشی می کردم.در کشاورزی اینگونه عمل کردن راتا ظهور کرمهای بسیار ریز رصد کردن می نامیم. هنر رصد کردن اینست که دقیقا زمان سمپاشی که آفت در نهایت ضعف است و هنوز خسارتی نزده، قلع وقمعش می کنیم. در این شرایط، بهترین نتیجه را از سمپاشی می گیریم.

ما در ادامه در خصوص رصد کردن پروانه کرم ساقه خوار برنج در سطح مزرعه برنج دقیق ترین زمان پاشیدن سم شنی، زمان محلول پاشی سم ونوع سم ونیز سیکل زندگی دگردیسی کرم ساقه خوار برنج راههای مختلف مبارزه اورگانیک، بهترین راه وروش مبارزه با کرم ساقه خوار برنج و نیز رها کردن به موقع زنبور تریکو گراما و عملکرد دقیق و کنترل مزرعه برنج بحثهائی خواهیم داشت.

 

اقدامهای تلفیقی اورگانیک،جهت مبارزه با کرم ساقه خوار برنج

چرا باید خودمان،کارشناس خودمان باشیم!؟

سالها قبل، جهاد کشاورزی، بخشی داشت، مرکز خدمات و ترویج...اطاقی و میزی و چند صندلی و یک کارشناس خبره به کار، نمونه آفت یا بیماری را میبردی، سلام علیکی و حال و احوالی و توضیحات بسیاری رد و بدل میشد و کشاورز ارتقاء فکری می یافت. چنانچه کارشناس تشخیص میداد نیاز به بازدید از مزرعه است. ماشین و راننده اداره فراهم بود و بدون هزینه مدیریت جهاد کشاورزی این پروسه را تغییر داد و به کلینیکهای خصوصی واگذارگردید که کشاورزان نتوانستند بنا به دلایلی با کلینیکها رابطه برقرار کنند لذا کشاورز از اداره رانده و از کلینیک هم مانده، بناچار مستقیما با سم فروش رابطه برقرار کرده اینکه سم فروش تا چقدر کارشناس است یا خیر. موجودی انبارش و نیز سودش را در اولویت میبیند.

لذا می طلبد که ما ریش و قیچی تولید و زندگی مان را به دست هر کسی ندهیم و خودمان بپردازیم به مطالعه و تحقیق، خصوصا در مورد کِشتی که شغل و حرفه مان است. امروز با بودن اینترنت و گوشی همراه و جزوه و کتاب،آشنائی در حد چند زراعت و یا درخت و باغ کار سختی نیست، قدری همت می خواهد. همین قدر که وارد شدی، آنقدر لذت آور خواهد شد که دیگر نمی توانی رهایش کنی و خودت متوجه نمی شوی و میشوی کارشناس خودت.

 

سیکل زندگی و دگردیسی کرم ساقه خوار برنج

کرم ساقه خوار برنج، چهار مرحله زندگی کاملا متفاوت از هم دارد.

الف: شفیرگی، مرحله ای از زندگی کرم ساقه خوار برنج است، بین مرحله لاروی(کرم) و مرحله پروانه گی لارو در میانگین، درجه حرارت۱۰درجه، به شفیرگی می رود. در این مرحله دو بال چسبیده به بدن خود دارد. شفیره حلقه اتصال بین زندگی امسال کرم ساقه خوار برنج و پروانه کرم ساقه خوار برنج سال آینده است. شفیره از جهت زمانی، دوران زمستان گذرانی خود را طی می کند. در این دوره بیشتر روی علفهای هرز: طوق یا مَستَک، تاج خروس یا اِشکِنو، قِیاق یا سُرگُم وحشی، زمستان گذرانی دارند و همچنین در درون باقی مانده ساق و کُلَش شالی و سایر علفهای هرز و لابلای کلوخ ها، زمستانش را سپری می کند.

شفیره در دوره زمستان گذرانیش از ساقه گیاه تغذیه نمی کند بلکه از چربی درون خودش، تغذیه می کند.

شفیره از همان سوراخی که کرم ساقه خوار وارد شده از همان سوراخ هم به صورت پروانه خارج می شود.

 

چگونه با شفیره ها مبارزه کنیم

متاسفانه در این بخش و مرحله زندگی کرم ساقه خوار برنج که بی هزینه ترین و راحت ترین و تاثیر گذارترین بخش مبارزه ارگانیک با کرم ساقه خوار برنج است و کشاورزان میتوانند تمامی شفیره ها را قلع و قمع کنند. چندان بها نمی دهند و اجازه می دهند این هیولا همچنان زنده بماند و سال آینده با تولید و مثل حداکثری وارد چرخه طبیعت شود و مزارع آنها را با لشکر انبوه، قلع وقمع کنند.ما متوجه شدیم شفیره ها در داخل علفهای هرز و نیز ساقه های باقیمانده شالی و لابلا کلوخها به صورت شفیره، دوران زمستان خود را می گذرانند، پس باید در همانجا هم به سراغشان برویم و با هر وسیله ممکن، سیکل زندگیشان را در این مرحله نابود کنیم و هر چه در این مرحله مبارزه بیشتر وقت بگذاریم و دقت کنیم و وسواس داشته باشیم در سال آینده موفق تر خواهیم بود. وزراعت و کشت پاکتری خواهیم داشت.

 

راه ها و شیوه های مبارزه

الف: سوزاندن تمامی ساقه های باقیمانده در بستر شالیزار که در اینصورت دو مشکل ایجاد می شود، یکی اینکه تمام میکرو ارگانیسم های تک سلولی موجود در خاک (پاتوژنها) مانند: قارچها، باکتریها، و... که در غنی سازی خاک بسیار مواثرند و دیگر حشرات بسیار مفید در طبیعت (پارازیتها) که بسیاری از حشرات غیر مفید را شکار می کنند و متاسفانه کشاورزان با سمپاش بی رویه وبی حساب وغیر کارشناسانه، موجب نابودی حشرات مفید می گردند و زراعت خود را در برابر هجوم حشراتی مانند کرم ساقه خوار بی دفاع می گذارند، (بالای ۴۰ در صد از کرم ساقه خوار برنج را پارازیتها موجود در طبیعت کنترل می کنند.

لذا ما از روش سوزاندن در سطح برهنه کردن کامل زمین شالیزاری از ساقه های باقی مانده صرف نظر می کنیم و راه دیگری را جایگزین می کنیم.

چنانچه هنگام درو قرارداد کتبی مبنی بر اینکه کمبانداران هرچه پائینتر در حد ده تا پانزده سانت از روی زمین شالیزارها را دروکنند و کشاورزان کاهی که از عقب کمباین خارج می شود را بسوزانند و بقیه ساقه های کوتاه همراه با شخم زیر خاک رود، چرخه سیکل کرم ساقه خوار و نیز شفیره ها نابود می شوند.به نظر من سامانها و مرزهای حاشیه و کنار زمین های شالیزار در چرخه و ادامه سیکل زندگی کرم ساقه خوار شالی بسیار اهمیت دارد. هر ساله شاهدیم بسیاری از شالیزارها ابتدا کنار سامانها به فاصله یک و یک و نیم متر ابتدا سر وکله کرمهای ساقه خوار برنج پیدا می شود و پس از چندی که یکی دو نسل تولید و مثل کردند به صورت لشکری و هجومی به تمام سطح شالیزاری می تازند و ناگهان در فاصله کمی کلیت مزرعه سفید می شود‌.

 بنابراین  باید سطح عمومی شالی زار را با شخم و نیز گل کردن زمین از وجود کرم و شفیره پاک شوند. اگر حاشیه ها را رها کردیم و هیچ اقدامی برای نابودی کرم و شفیره انجام ندادیم زمستان را با سلامت کامل سپری کرده و نسل اول در اسفند ماه و نسل دوم.....‌با تولید و مثل حداکثری جمعیت آنان زیاد شده و از همانجا حمله خود را به صورت هجومی میتازند. بسیار ضروری است پس از درو شالی روی سامانهارا کمال زیادی با چهار چنگه و یا با دست ریخته و آتش زده شود، تا تمام کرمها وشفیره ها نابود شوند و پس از نشای شالی علفهای هرز که روی سامان می روید، با سمپاش کولی تلمبه ای ویا شارجی با محلول سم علف کش، علفها را خشک کنید و حتی اگر با کپسول گاز پیکنیک وسرِه مشعل وشیلنگی که ایزوگام کارها دارند، تمام لابلای کلوخهارا شعله سوز شود که نور علا نور خواهد شد و در واقع این بخش روی سامانها را کاملا ایمن کاری خواهد شد. من امسال تمامی شالیزارهائی که درو شدند، پس از برداشت ملاحظه کردم حتی یک شالیزارهم ندیدم که روی مرزها وسامانهارا سوزانده باشند. چقدر ارزشمند و مفید خواهد بود که کشاورزان شالی کار، بسیج عمومی شوند وروی سامانهای اطراف شالیزارهایشان را بسوزانند وهر اقدامی در این خصوص انجام دهند تاجی خواهد بود که بر سر خودشان گذاشته اند.ممکن است حاشیه زمین شما جوی ویا نهری وجود داشته باشد و یا در حاشیه، چند متری شخم زده نشده باشد و شالی نشا نشده باشد و کانون رویش علفها هرز و به تبعش زیستگاه و زیست بوم کرم ساقه خوار برنج شود. صد در صد سم علف کش بزنید و امکان زیست بوم وزیستگاه هرنوع شفیره و کرم ساقه خواربرنج را بر هم بریزید.َ در ادامه راه و شیوه های دیگر مبارزه اورگانیک، برای نابودی کرم ساقه خوار برنج را پی می گیریم.

 

 

اقدامهای تلفیقی اورگانیک،جهت مبارزه با کرم ساقه خوار برنج

در این مبحث، می پردازیم به پروانه کرم ساقه خوار برنج، زمانی که شفیره به مرحله کامل رسید. با افزایش دما، وارد مرحله پروانه شده و از همان سوراخی که وارد شفیره شده، خارج می شود. این قاعده فقط برای دوره زمستان گذرانی و مرحله اول تخم ریزی پروانه کرم ساقه خوار برنج است.

در مرحله های نسل دوم وسوم تخم ریزی شفیره داخل پیله نمی رود، بلکه بدون پیله شده و به سرعت به پروانه تبدیل میشود. عمده دلیلش را می توان شرایط سرد زمستان و داشتن پناهگاه امن از سرما دانست.

مرحله اول پروانه در اواخر فروردین و یا اوایل اردیبهشت از شفیره به صورت حشره بالغ (پروانه) خارج می شوند و به سرعت روی برگهای شالی در خزانه و یا روی نشاهای اولیه (در مازندران وگیلان) تخم می گذارند که با سمپاشی خزانه شالی می توان، نشاها را از آفت پاک کرد.

پروانه کرم ساقه خوار برنج به رنگ کِرِم و کشیده می باشد که جثه پروانه ماده بزرگتر از جثه پروانه نر می باشد.

 

ما رصد کردن این مرحله را موظفیم بسیار جدی بگیریم

حشره کامل (پروانه) در اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت روی بوته های بسیار شاداب خزانه شالی نشسته و ردیفی تخم ریزی می کند. این پروانه بین حداقل ۳ عدد تا حداکثر ۳۰۰ عدد در هر مرحله تخم روی برگ های شاداب به صورت ردیفی می گذارد و بلافاصله روی تخمها را با مایه مومی ژِلِه مانند که خودش تولید می کند مانند ورق بسیار نازک می کشد و به برگ می چسباند تا بوسیله باد یا طوفان وباران، از روی برگها جدا نشوند و روی خاک یا گِل ریخته نشوند. تخمها تا مدت ۷ تا۸ روز روی برگها هستند ضمن اینکه در درونشان، تحول و تکامل، شکل می گیرد. تا دو روز تخمها همچنان به رنگ شفاف هستند و در این فاصله ۴۸ ساعت بهترین زمان ممکن، برای فعالیت زنبور تریکو گراما می باشد تا تخمهایشان را در درون تخمهای پروانه کرم ساقه خوار شالی بگذارد. (در بخش رها کردن زنبور تریکو گراما بیشتر توضیح خواهیم داد)تا زمانی که تخمهای پروانه کرم ساقه خوار شفاف است،نشان آنست که هنوز جنین کرم ساقه خوار شکل نگرفته وبعد از ۴۸ ساعت در داخل تخمها، نقطه سیاه رنگی مشاهده می شود که نشانه شکل گیری جنین کرم ساقه خوار است. در این مرحله زنبور تریکو گراما درداخل آن تخم، تخم گذاری نمی کند و محیط برای نوزاد آینده اش نا امن شده است.

 

تله فرمون ورصد کردن پروانه های کرم ساقه خوار برنج

تله های فرمون جنسی موجب می شود پروانه های نر جذب فرمونکه بوی پروانه ماده را می دهد، شده و در نتیجه در داخل تله که نوار چسب دار وجود دارد، چسبیده و گرفتار شوند، (حتی تا هزاران مگس مدیترانه رادر یک تله) (به عینه دیده ام) لذا پروانه های ماده در طبیعت بدون نر شده وعقیم می شوند.کار دیگر تله برای ما،هشدار است،که با دیدن چند عدد،پروانه کرم ساقه خوار متوجه می شویم سروکله پروانه ها در مزرعه شالی شروع شده ودر حال تخم ریزیند و دقیقا زمان رها کردن زنبور تریکو گراما می باشد. پس از رها کردن زنبورها درسطح شالیزار،بلافاصله، زنبورهای تریکو گراما، داخل تخمهای شفاف پروانه کرم ساقه خوار برنج، تخم گذاری میکنند و تخمهای زنبور، از تخمهای پروانه کرم ساقه خوار تغذیه می کنند و بعد از چند روز بجای اینکه از تخمهای پروانه کرم ساقه خوار، کرم(لارو) بیرون بیاید، زنبور بالغ خارج شده و در سطح شالی زار وارد چرخه طبیعت شده و مجددا داخل تخمهای پروانه کرم ساقه خوار تخم گذاری می کند.زنبور تریکو گراما، با ازدیاد و تخم ریزی به صورت تصاعدی رشد کرده و چنانچه کشاورز سم پاشی در این مرحله نکند، حجم زیادی در حد،۶۰ در صدآفت را کنترل می کند.

 

زمان بندی تخم ریزی پروانه کرم ساقه خوار برنج

نسل اول: اواخر فروردین واوائل اردیبهشت.(هوا گرمتر باشد، اواخر فروردین و هوا سردتر باشد، اوائل اردیبهشت)که بیشتر روی خزانه های منطقه مازندران و گیلان فعال هستند و با محلول پاشی، سم سبک هم، قلع وقمع می شوند.

نسل دوم: از بافت پارانشیمی در سطح برگها تغذیه می کنند. و اواخر تیر ماه و اوائل مرداد ماه میباشد.

نسل سوم: همراه با برداشت برنج های دیر رس، اواخر مرداد ماه تا اواخر مهر ماه فعال هستند.شالی های دیر رس،اگر از نسل اولکرم ساقه خواربرنج، جان سالم بدربرند و حتی به علت دیر نشا شدن،گرفتار نسل دوم و سوم، کرم ساقه خوار برنج می شوند .لذا تداوم، اقدامهای رصد کردن و اورگانیک،بیشتری می طلبد. همچنانکه قبلا هم بیان شد، زنبور تریکو گراما،می تواند،تا ۶۰ در صد،آفات را نابود کند.

 

حشرات مفید

پارازیتها(حشرات مفید) که آفتهاراشکار کرده ومی خورند ویا درداخل تخم آنها تخم گذاشته و از تخم آفت برای تغذیه تخم خود بهره میگیرند.

1: سیر سیرک های شکار گر.

۲:حشره دعا خوان یا آخوندک.

۳:حشره دراکو لا .

۴:حشره سنجاقک.

۵:حشره شکارگر.

۶:عنکبوت گرگی.

ضمنا،کشاورزانی که بی رویه و بدون کارشناسی و رصد نکردن زراعت خود و یا ترس از اینکه مزرعه شان آِلوده شود.اقدام به سمپاشی می کنند و موجب معدوم کردن حشرات مفید (پارازیتها شکارگر) شده و مزرعه شالی خود را بی دفاع در برابر هجوم آفات می گذارند. در ادامه همچنان، مبارزه تلفیقی اورگانیک را برای کنترل کرم ساقه خوار برنج،پی می گیریم.

اجدادمان،وقتی پنبه کشت می کردند و پنبه رشد بی رویه میکرد و به گل و غوزه نمی نشست، (پنبه را از آب می ترساندند) آبیاریش را قطع می کردند و به تاخیر می انداختند لذا پنبه توی شرایط سخت کم آبی قرار می گرفت وبه گل و غوزه می نشست. از جهت کشاورزی علمی( تنش کم آبی ایجاد می کردند،) معتقدم زمانیکه شالی کاملا به ساقه رفت و رشد کرد و شرایط مان به طرف نسل دوم ویا نسل سوم تخم ریزی کرم ساقه خوار نزدیک می شویم.آب شالی را باید قطع کنیم و هرگز نترسیم.(شرایط تنش کم آبی را فراهم کنیم.)

در این شرایط، بخشی از آب درون استخرها، به علت شدت گرما تبخیر می شود، بخشی به وسیله گیاه شالی مصرف و بخشی هم باز بوسیله اندام شالی تعریق می شود و کف استخر ها ترک سیاه میگیرد و گاز های سمی از درون گِلدر معرض ریشه خارج می شود و ریشه های سطحی فعالیتشان به حداقل می رسد و ریشه های زیرین به تکاپو افتاده و خود را به عمق گِل می رسانند در نتیجه، به عناصر غذائی بیشتری، چنگ می اندازند.برگ و ساقه شالی، به شدت با کمی آب مواجه می شود و سبک می شوند، در این حالت تناسب آب خشاب درون برگها و ساقه ها، دگرگون و متغیر می شود، برگ ها نازک وسبک و ساقه ها ترد بودنشان را از دست داده و بلکه سفت و خشابی میشوند، بیشتر حالت فنری میشوند و در برابر باد و طوفان و باران مقاوم و سنگینی خوشه ها در آینده، نمی خوابد (ورس نمی کند) و پروانه کرم ساقه خوار برنج هم از چنین مزرعه ای خوشش نمی آید ومی رود سراغ شالیزاری که کشاورزش،آب واذت فراوان مصرف کرده وبرگهای و ساقه های آنها، ترد و لطیف ونرم هستند و در آنجا تخم ریزی می کنند. زمان قطع آب شالیزارمان، به دو نکته باید توجه داشته باشیم:

1_مزرعه شالی ما توی مرحله گل دهی نباشد،تا به مشکل تلقیح،گرفتار نشود.

۲_ به میزان آب مطمئن باشیم،که مجددا،حتی سه یا چهار روز یک بار بتوانیم،آبیاری کنیم.این بخش را می توان مدیریت کرد.

موارد تلفیقی اورگانیک،مبارزه با کرم ساقه خوار برنج را پی می گیریم.

 

اقدامهای تلفیقی اورگانیک،جهت مبارزه با کرم ساقه خوار برنج

1- باید راه ها و شیوه هایی که موجب می شود،پروانه کرم ساقه خوار برنج،از مزرعه شالی شما قهر و فرار کند را امتحان کنید. پروانه کرم ساقه خوار برنج به دنبال مزرعه ای می گردد که برگهای تُرد و شاداب داشته باشد تا تخمهای خود را روی برگهای آن برگها بگذارد و پس از خروج لاروها (کرم های بسیار ریز) مدت ۴۸ ساعت از سطح بسیار نازک و نرم برگها تغذیه می کنند لذا ما تا می توانیم باید از ترد و شاداب شدن برگها پرهیز وجلو گیری کنیم.

 

2-عناصر تشکیل دهنده ساختمان

بوته شالی، تمام گیاهان، درختان و میوه و غیره و حتی میوه ها از دو عنصر تشکیل شده: آب وخشاب (چوب) و هر چه عناصر غذائی خصوصا اوره و وجود آب فراوان در اختیار شالی باشد ساقه ها وبرگهای شالی تردتر و نرمتر می شوند. ضمن کُلُفت و سنگین شدن برگها، ساقه ها نیز بسیار آبکی و ترد و نرم می شوند و با وزش باد و باران، فرش زمین می شود (وِرس) چنین شالیزاری، بهترین جاذبه برای تخم گذاری پروانه کرم، روی برگه را دارد. لذا ما اقدامهائی که قضیه و شرایط گیاه را بر عکس می کند تا پروانه های کرم تمایلی به آن برای تخم گذاری نداشته باشند بررسی می کنیم.

 

3-جهت توجیه کارمان مثالی ساده بیان می کنیم.به اندازه یک کیلو،ساقه بسیار سبز شالی ویا گندم را از کف وروی خاک،درو می کنیم و روی ترازوی دیجیتال دقیقا یک کیلو وزن می کنیم وسپس یک هفته در معرض آفتاب پهن می کنیم تا کاملا خشک شود،چیزی حدود صدگرم برگ و ساقه خشک شده باقی میماند واین قضیه روشن می سازد،نهصد گرم آب در برگها و ساقه ها تبخیر شده ومانسبتی خواهیم داشت،صد گرم خشاب و نهصد گرم آب.(که آن صد گرم خشاب،۳۹ الی۴۰ در صد آن کربن است،که به وسیله ریشه گیاه از خاک وبرگها، از هوا کسب شده واشتعال زا وبرای گیاه بسیار ضروریست)در این شرایط تکلیف ما روشن می شود،ما باید از هر راه ممکن،این تناسب آب خوشاب را مدیریت کنیم و بهم ریخته، متغیری کنیم.

 

4-راه ها و شیوه هائی که به ما کمک می کند تا مزرعه و بوته هایشالی ما از آبکی بودن خارج و هرچه بیشتر خشابی وسفت وسبک شود و در نهایت مورد پسند پروانه کرم ساقه خوار نشود تا روی برگها تخم گذاری نکند.

 

۱_تفاوت شرایط خاک گیلان و مازندران برنج خیز، با منطقه وخاک گلستان

به علت بارندگیهای هزاران ساله در آن دو استان،خاک آنجا،اسیدی شده ،دارای خاک( ph تا۶) می باشدو خاکهای اسیدی،فاقد عناصر پر مصرف گیاه مانند:پتاس،کلسیم،فسفر،ازت و...میباشد.واز عناصر کم مصرف مانند:روی،آهن،بُر،مولیبدن و...فراوان دارد.

وخاکهای قلیائی مانند خاک گلستاندارای،(ph از ۷ به بالاست)واز عناصر پر مصرف گیاهمانند:فسفر،پتاس،کلسیم ،اوره و...فراوان دارد،واز عناصر کم مصرف مانند:روی،بُر،آهن،مالیدن و...کمبود دارد،وخاک دارای ph۶تاph۷خنثی،مینامند،که بهترین نوع خاک کشاورزیست،وهر چه ph خاک از ۷ بالا میرود از کیفیت خاک ،کاسته میشود.لذا خاک گلستان از جهت داشتن عناصر غذایی پُرمصرف،برای کشاورزی،از جمله کشت شالی، بسیار مناسب است.

 

۲_ زمینهائی که کشت باقلا میباشد،چون باقلا دارای ریشه های قده ای میباشند.،و اینگونه ریشه ها،عنصر ازت را از هوا گرفته،و موجب غنای خاک می شود،لذا کشاورزان باید حواسشان باشد اذت را در زمینی که کشت قبلیش باقلا بوده ،مصرف نکنند.

 

5-(خلاصه) سالها قبل،از یک کشاورز قمی که مقام برتر تولید گندم را در کشور آورده بود،پرسیدند،رمز موفقیت توچه بوده،پاسخ داد:ساده،سالها،آب سرد چاه عمیق را به گندم می دادم تا اینکه استخر بزرگی احداث کردم ودر آن ماهی هم پرورش میدهم،حالا،آب در استخر گرم میشود وفضولات ماهی ها آب گرم را وبه تبعش خاک را گرم و غنی می کند.همین، من را به این مقام رساند.

خوب،ما،پساب،آب فاضلاب شهری را داریم،که پُر از عناصر غذائیست،خصوصا کود ازت.از شرایط خاکمان هم بیان شدآب گرم شده داخل آب بندان را هم داریم،آب رودخانه پر حاصل هم داریم،پرورش ماهی فضولات غنی ماهی هم داریم،به نظر شما،آیا شالیزارهائی زیر آب بندان،نیاز به کود،دارند؟؟؟باتوجه به اینکه مشکل حاد آب هم، کمتر داریم.

 

 

اقدامهای تلفیقی اورگانیک،جهت مبارزه با کرم ساقه خوار برنج

1-اولا،باید بپذیریم،در امر تولید برنج،خسارت تا ۴درصد امری عادی تلقی شود،البته اگر کشاورزی،با دقت هرچه بالاتر و داشتن وسواس هرچه بیشتر ورصد دائمی از زراعتش،همین ۴درصد خسارت راهم نداشت،فبها و قابل تحسین است ومی تواند الگوی دیگران باشد.

2- انتخاب بذری که هرچند در صد،بتواند دربرابر کرم ساقه خوار برنج،مقاومت کند.فعلا سرزبانهای کشاورزان، (بذر ندا) است.من خیلی سالها پیش، ندا کشت کردم که حالت زمختی و سختی برگ وساقه و خوشه آن، نسبت به فجر و بذرهای دیگر بیشتر است.در واقع حالت خشابی(چوبی)آن بیشتر است و در کلیت اندام آن، آب کمتر وجود دارد.که ممکن است مورد پسند پروانه کرم ساقه خوار برنج نباشد.

امسال  از کشاورزی که بذر نداکشت کرده بود در مورد ویژگیهای آن پرسیدم اظهار داشت:(بذر ندا)از جهت تولید،تناژ بیشتری می دهد،ضمن اینکه،نسبت به فجر وسایر ارقام برنج،برگ و ساقه و خوشه از زمختی وسفتی خاصی برخوردار است،و تا ۵۰درصد،مقاومتش بیشتر است.وکمتر از کرم ساقه خوار برنج،خسارت می بیند.

فکر میکنم،این محصول با آب و هوای گلستان سازگاری خوبی دارد،ودر برابر قارچها هم از مقاومت برخوردار است و عمل تلقیح کامل دارد و دانه ها هم از جهت وزن،پُر تر وسخت تر هستند.

3-از اقدامهای تلفیقی اورگانیک، می توان کشت ارقامی که زودتر به تولید می رسند را لحاظ کرد،که موجب می شود،هرچه زودتر، محصول از هجوم کرم ساقه خوار برنج ،در امان بماند. فعلا بذری که مورد پسند کشاورزان است،همان بذر فجر زودرس است.اگرچه بذرهای: طارم، هاشمی، سیاه دم. نسبت به فجر زودرسترند،اگرچه تولید کمتری دارند ولی قیمت برنجشان،بیشتر است.که فقط به نسل دوم تخم ریزی پروانه کرم ساقه خوار برنج بر خورد،می کند،که در این مرحله جمعیت کمتری از پروانه وتخم ریزی وکرم در چرخه طبیعت می باشد.واز مراقبت و هزینه مبارزه کمتر وبه تبعش سالم ماندن زراعت را به همراه دارد وواردمرحله سوم تخم گذاری نسل سوم نمی شود و درو می شود.

4-در مبارزه تلفیقی اورگانیک،که من بیشتر،روی این روش، تاکید دارم،"کشت زود هنگام است".مانند دو استان:مازندران و گیلان.و عمل بذر ریزی در خزانه پیش از عید،روی بستر،وزیر نایلون ریخته شود،همان کاری که برخی امسال انجام دادند.

چنین شیوه کشت موجب می شود در دو نسل تخم گذاری کرم ساقه خوار برنج در گیر باشیم: نسل اول،آخر فروردین و روزهای آغاز اردیبهشت،چون نشای شالی در بستر خزانه است و مرحله آغاز انتقال برای نشا می توانید به راحتی خزانه را دو و یا سه روز پیش از کندن نشا سمپاشی کرد و نشای سالم و پاکرا برای نشاکاری انتقال داد و در مرحله نسل دوم تخم گذاری پروانه که هم زمان با آخر تیر ماه و اوائل مرداد چون جمعیت پروانه ها بسیار کمتر است و شالی هم نزدیک به رسیدن با رصد دقیق تر و بهره گیری از زنبور تریکوگراما و فقط یکبار استفاده از سم دیازینون شنی سلامت محصول را تضمین کرد.