بزرگداشت حکیم عمر خیام


یاددداشت اول |

■  با مسوولیت سردبیر

 

مطالعه و دقت در آثار اندیشمندان زبان فارسی همواره به ما یادآوری می کند که هر یک از بزرگان این دیار کهن صاحب مبانی محکمی در اندیشه ورزی بوده اند. ستونهایی از اندیشه که می تواند بعنوان پایه هایی محکم برای نسل های متمادی مورد بهره برداری قرار گیرد.    در میان آن اندیشمندان باید از جناب خیام نیشابوری نام برد. خیام را که باید بیش و پیش از شاعری، بعنوان ریاضی دان، متفکر، فیلسوف و آنگاه شاعر بدانیم در اندک رباعیاتی که از او بر جا  مانده است. بر دو عنصر اهمیت وقت و احترام به عناصر طبیعت  تاکید کرده است . او عاقلانه به انسانها هشدار می دهد که قدر وقت را بدانید و از فرصت ارزشمند زندگی بهره ببرید و از لحظه اکنون نهایت استفاده را ببرید و می گوید:

از دی که گذشت، هیچ از او یاد مکن

فردا که نیامده ست، فریاد مکن

برنامده و گذشته بنیاد مکن    

حالی خوش باش و عمر بر باد مکن

 و می فرماید:

وقت سحر است خیز ای مایه ناز

نرمک نرمک باده ده و رود نواز

کاین ها که به جایند نپایند دراز

و آن ها که شدند کس نمی آید باز

و به ما هشدار می دهد که قدر وقت خود را بدانیم و برای لحظات آن ارزش قایل شویم آنگونه که جناب سعدی نیز تاکید می کند و می فرماید:

سعدیا دی رفت و فردا هم چنان موجود نیست

در میان این و آن فرصت شمار امروز را

بخش دیگری از اندیشه  جناب خیام را باید در توجه به نوع انسان دانست و این مطلب بنیادین که انسان محور جهان هستی است و انسان است که صاحب اختیار و دانایی  است و به تعبیر عرفا صاحب جام جهان نماست در رباعیات خیام متجلی است، وقتی که می فرماید:

در جستن جام جم جهان پیمودم

روزی ننشستم و شبی نغنودم  

زاستاد چو راز جام جم بشنودم

خود جام جهان نمای جم من بودم

  ودقیقا مضمون اندیشه جناب مولانا را یادآور می شود که فرمود:

ای نسخهی نامهی الهی که تویی      

وی آینه ی جمال شاهی که تویی

بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست           در خود بطلب هر آنچه خواهی که تویی

می بینید که ادبیات گران سنگ  فارسی مملو از اندیشه های انسانی و بکری است که هر خواننده را به شعف می آورد و به ما یاد آوری می کند ملتی با این پشتوانه بزرگ فرهنگی و تاریخی ملت تهیدستی نیست حیف که قدردان این بزرگی ها نیستیم.