عزاداری دیر هنگام
یاددداشت اول |
■ با مسوولیت سردبیر
فصاحت و بلاغت ضرورت کلام و سخنوری است، فصیح آن است که کلام را بدون تنافر و اشکال استفاده می کند و بلیغ کسی است که کلام را به اقتضای حال مخاطب بکار می برد و درست ترین کلام آن است که هم فصیح باشد و هم بلیغ، یعنی هم در زمان خود و هم به بهترین وجه گفته شود. به همین خاطر بسیار گفته اند که هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. بنابر این چه بسا کلامی فصیح که در جای غیر خود بکار رود و از بلاغت دور افتد و باعث شود نتیجه ای خلاف مقصود گوینده حاصل شود و گوینده، نه تنها به مراد دل نرسد بلکه تبعات نا خوشایند دیگری را به همراه داشته باشد به این جهت کلام و نحوه ی بیان آن بسیار اهمیت داشته و دارد.
با اندکی تسامح مفهوم فصاحت و بلاغت را می توانیم در رفتارهای خودمان نیز سنجه کنیم، چه بسیار پیش آمده است که عملی را در وقت خود انجام نداده ایم و بعدها خود را سرزنش کرده ایم، یا چه بسیار که از رفتاری که به وقت انجام داده ایم خشنود بوده ایم و احساس مثبتی در خود تولید کرده ایم. اینک همین رفتار را به یک سازمان، یا یک نهاد و یا یک دولت تعمیم دهید. آنگاه می بینید چه بسیار تصمیماتی که دولتها می گیرند و بعد به این نتیجه می رسند که بی جا بوده است و یا .... پس در هر صورت از فصاحت و بلاغت چه در کلام و چه در رفتار، ما را رهایی نیست، چرا که کلام و رفتارمان باید در کمال اعتدال و عقلانیت باشد والا نباید انتظار چیده شدن میوه ی مقصود را داشت.نزدیک ترین نمونه رعایت فصاحت بدون توجه به بلاغت را باید در اعلام عزاداری بسیار دیر هنگام دولت در حادثه تاسف بار متروپل عنوان کرد. تصور کنید اگر این اعلام دقیقا در وقت خود و به اقتضای زمانی خود اعلام می شد چقدر می توانست به روح هم بستگی و انسجام ملی کمک کند و تا چه اندازه می توانست وجود سراسر آتش بازماندگان را آرامش دهد. اما اینک و بعد از گذشت چند روز به گمان شما شهروندان باید این اعلام راچگونه تفسیر کنند؟بنابراین هر اقدامی در وقت خود و در مکانی که شایسته هست باید اعمال شود و الا نه تنها به هدف نمی نشیند که گاه کمانه می کند و مصیبت به بار می آورد به این جهت استاد سخن حضرت سعدی چه نیکو همگان را به تامل در رفتارها و کردارها دعوت کرده است وقتی می فرماید:
تیر از کمان چو رفت نیاید به شست باز
پس لازم است در همه کاری تاملی