الف)تاثیر آن بر رشد اقتصادی و نرخ تورم: نرخ ارز از مهمترین متغییرهای اقتصاد کلان شناخته می شود که تغییرات آن بطور گسترده به متغیرهای اقتصادی نظیر رشد وتورم تاثیر می گذارد آشفتگی و نوسان در عملکرد این شاخص مبین عدم تعادل در تراز پرداختها در  اقتصاد محسوب می شود. در مقاطع زمانی مختلف صعود یا نزول دلار می‌تواند هم اثر منفی و هم اثر مثبت بر اقتصاد داشته باشد. شرایط کلان اقتصادی کشورها نسبت به یکدیگر و نسبت به سایر کشورهای دنیا، تعیین‌کننده نهایی این صعود یا نزول است. اما موضوع نوسان شدید قیمت دلار (یا به عبارت دیگر نوسانات ارزش پول ملی)، اعم از این که این نوسان‌های شدید، صعودی باشد یا نزولی، اثرات منفی بر اقتصاد دارد و هرچه این نوسانات شدیدتر، عمیق‌تر و طولانی‌مدت‌تر باشند اثرات منفی آنها بر اقتصاد بیشتر است.

آثار و پیامد حاصل از کاهش نرخ ارز بر شاخصهای مهم کلان اقتصادی نظیر تولید ملی و قیمت، متفاوت از افزایش نرخ ارز است. تغییر نرخ ارز در تغییر قیمتها از طریق قیمت کالاهای وارداتی، موثر است و تورم قیمتهای داخلی را به همراه خواهد داشت. هر گونه تغییر در نرخ ارز به صورت چشمگیری سایر متغیرها  نظیر کسر بودجه دولتها، رشد پایه پولی، نقدینگی، تورم، تراز تجاری  پدیدار میگردد. افزایش نرخ ارز بر روی تورم اثر منفی خواهد گذاشت و به دنبال آن در بلند مدت آثار منفی آن به بخش تولید سرایت می کند چرا که بخشی از واردات به کالاهای واسطه ای مربوط بوده که پس از ورود به کشور به کالای نهایی تبدیل می شود وقتی نرخ ارز افزایش یابد، واردات هم گران می شود بنابراین بر روی قیمت کالاهایی که مواد اولیه آنها وارداتی است تاثیر می گذارد و در نهایت منجر به افزایش نرخ تورم خواهد شد. با نوسانات نرخ ارز، بی ثباتی ایجاد می شود و در نهایت منجر به کاهش نرخ سرمایه گذاری خواهد شد. این مجموعه عوامل در میان مدت اثر منفی بر روی نرخ رشد اقتصادی خواهند گذاشت از این رو در میان مدت تغییرات نرخ ارز اثرات مطلوبی بر محیط اقتصاد کلان کشور نخواهد داشت. موضوعی که از افزایش قیمت ها مخرب تر محسوب می شود، نوسانات قیمتی ارز در بازار است که باعث پیش بینی ناپذیر شدن فضای اقتصادی کشور خواهد شد. شاید دولت ها بتوانند تا مقطعی به صورت دستوری یا با تزریق دلار به بازار از افزایش تغییرات قیمتی آن جلوگیری کنند اما با هر شوک بیرونی یا داخلی بلافاصله جبران نرخ تورم انباشته را می توان در نرخ ارز مشاهد کرد. نوسان نرخ ارز اثر منفی بر بازده دارایی بانک‌ها دارد. بانک‌ها به علت نوسان نرخ ارز با انواع ریسک‌ها از جمله ریسک معاملاتی، ریسک تبدیل، ریسک اعتباری، ریسک نرخ سود، ریسک نرخ تورم و ... مواجه می‌شوند که در نتیجه این ریسک‌ها، سودآوری بانک‌ها را کاهش می‌دهند.

تاثیر کرونا بر اقتصاد جهانی :

1) طبق اعلام بانک مرکزی آمریکا رشد اقتصادی امسال این کشور احتمالا به منفی ۶.۵ درصد و نرخ بیکاری به ۹.۳ درصد خواهد رسید.

2) بانک مرکزی آلمان در گزارشی هشدار داده است که حتی با وجود حمایت های صورت گرفته توسط  HYPERLINK " دولت، اقتصاد این کشور امسال ۷.۱ درصد کوچک خواهد شد.

3) بانک مرکزی ایتالیا پیش بینی کرد اقتصاد این کشور تحت تاثیر شیوع کرونا در سال جاری ۱۳ درصد کوچک شود. در سه ماهه نخست امسال اقتصاد ایتالیا ۵.۳ درصد کوچک شده بود که بدترین عملکرد فصلی اقتصاد این کشور از سال ۱۹۹۵ تاکنون محسوب می شود.

4) در معاملات بازارهای ارزی جهانی، هر دلار با ۰.۳۴ درصد کاهش به ۱۰۶.۸۹۷ ین رسید. در برابر همتای استرالیایی، هر دلار آمریکا به ازای ۱.۴۵۵ دلار مبادله شد. همچنین نرخ برابری دلار معادل ۷.۰۷۷ یوان چین اعلام شد.

با کاهش دلار در مقابل دیگر ارزهای کشورهای دیگر اما در ایران ارزش آن افزایش یافته و ارزش پول ملی روز به روز از ارزش آن کاسته میشود و بانک مرکزی برنامه مدون کوتاه مدت و بلند مدت ندارد.

ب) افزایش قیمت دلار و تاثیر آن بر بازار مسکن : بر حسب مدت زمان صعود و دامنه رشد، دو تاثیر "کوتاه مدت به شکل معکوس" و "بلند مدت به شکل مستقیم" بر انواع شاخص های ملک از جمله قیمت خواهد گذاشت. هرچه دامنه زمانی رشد قیمت ارز طولانی تر باشد، وزن اثرگذاری آن بر روی بازار ملک و مسکن هم بیشتر خواهد بود. همچنین افزایش قیمت دلار، تاثیر روانی در بخش تقاضای بازار مسکن دارد و باعث میشود بازار ارز متقاضی بیشتری پیدا کرده و زمینه سفته بازی در معاملات ملک کاهش یابد. اگر همین روند افزایش دلار در ماه ها آتی نیز ادامه پیدا کند، ساخت و سازهایی که در حال حاضر انجام میشوند به دلیل وابستگی مصالح ساختمانی به واردات افزایش قیمت تمام شده خواهند داشت و بنابراین آپارتمان های نوساز در یکی دو سال آینده با قیمت بالاتری به فروش خواهند رسید. ریشه تاثیر گذاری قیمت ارز بر قیمت مسکن را باید در تغییر قیمت های نسبی و مقاومت مالکان در مقابل کاهش ارزش داراییشان جستجو کرد.

ج)افزایش قیمت دلار و تاثیر آن بر بازار خودرو :

1) با افزایش نرخ ارز رشد ۵۰ تا ۵۰۰ میلیونی قیمت خودروهای خارجی افزایش قیمت بازار در مورد خودروهای مونتاژی نیز اتفاق افتاده است که می‌توان به رشد قیمت ۲۵ میلیون تومانی جک S۵ و عرضه آن با قیمت ۴۴۵ میلیون تومان اشاره کرد. قیمت النترا ۲۰۱۸ صفر نیز در بازار با رشد ۲۲ میلیون تومانی نسبت به هفته پیش، به ۷۶۰ میلیون تومان رسیده است. با توجه به کمبود خودروهای خارجی صفر در بازار، رشد قیمت ارز باعث بالارفتن قیمت خودروهای خارجی دست دوم نیز شده است.  رشد نرخ ارز باعث بالارفتن قیمت خودروهای خارجی در بازار شده به طوری که قیمت خودروهای زیر یک میلیارد تومان حدود ۵۰ میلیون تومان افزایش داشته و خودروهای با قیمت یک تا ۲ میلیارد تومان بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان بالا رفته است. در هر حال، کنترل بازار خودرو یکی از موضوعات مورد انتقاد مردم و مسئولان طی سال‌های اخیر بوده و مدیران  HYPERLINK " وزارت صنعت برنامه‌های مختلفی برای رفع آن ارائه داده‌اند اما دلالان این بازار همچنان به کار خود ادامه می‌دهند.

د) بی ثباتی  و انحراف نرخ واقعی ارز: از موضوع های بسیار مهم در مباحث ارزی، دو مسئله «بی ثباتی» و «انحراف» نرخ واقعی ارز از مقادیر تعادلی و ارتباط آن ها با رشد اقتصادی است. نوسانات نرخ واقعی ارز که نشان دهنده ی بی ثباتی و عدم قطعیت در روند قیمت‌های نسبی بین کشورهاست باعث ایجاد فضایی بی ثبات و نامطمئن در اقتصاد می گردند. با به هم خوردن ثبات نرخ واقعی ارز، روند پس انداز و سرمایه گذاری، غیرمنطقی شده، تخصیص بهینه منابع امکان پذیر نخواهد بود. در یک نظام بین‌المللی، ارزش پول ملی نقش اساسی در تعیین هزینه های اقتصادی مربوط به سرمایه گذاری، صادرات و واردات و تأثیر آن بر رشد اقتصادی را بازی می کند.

■  مدرس دانشگاه

و تحلیل گر اقتصادی/ اصولگرا