با وجود آنکه ماماها در آگاهی‌سازی زنان، دختران و به ویژه مادران باردار نقش به‌سزایی دارند و گاهی اوقات یک مشاوره ساده، بخش زیادی از نگرانی یک مادر باردار و یا دختر در آستانه بلوغ و یا بانوی میانسال را رفع می‌کند، اما حمایت‌ها از این قشر کافی نیست. به گزارش ایسنا، ماماها، همسایه دیوار به دیوار قلب مادر و نوزاد هستند و البته شریک دردها و اشک‌ها و خنده‌های مادر؛ گاهی از شادی مادر و معجزه خلقت خنده بر لبانشان می نشیند و گاهی هم می‌گریند و پا به پای مادر اشک می ریزند. مامایی نه یک شغل که عشق است و ماما یک هنرمند است که علم را به خدمت گرفته است. مامایی البته تنها به زمان زایمان و کمک به مادر برای تولد نوزاد خلاصه نمی شود و سلامت مادر و کودک به دستان پرمهر این فرشته های زمینی گره خورده. خدمات مامایی بیشتر از آن چیزی است که در ذهن ما حک شده.  این قشر زحمت کش از بهداشت باروری تا مشاوره و آموزش و آگاهی بخشی به بانوان در تمام زندگی اعم از قبل و بعد از بلوغ نقش آفرینی می کند. با وجود آنکه کلید سلامت خانواده ها به دست ماماهاست اما بی مهری ها و ناملایمت ها در حق این قشر کم نیست، استرس و اضطرار در لحظه تولد نوزاد؛ آنجا که زندگی دو انسان به دستان ماما سپرده شده، این الزام را ایجاد می کند تا دایره توجه به ماماها بزرگتر و پررنگ تر باشد؛ اما دریغ از حمایت های کافی. واقعی نبودن تعرفه‌های خدمات، مسائل مربوط به مالیات، مشکلات همکاری ماماها با سازمان‌های بیمه‌گر، اشتغال فارغ‌التحصیلان مامایی، عدم معرفی جایگاه ماما در طرح تحول سلامت و دم تعریف سختی کار از جمله مهم ترین چالش ها و مشکلاتی است که ماماها با آن دست و پنجه نرم می کنند. اهمیت ویژه مامایی در سلامت خانواده ها به ویژه بانوان ما را بر آن داشت تا گفتگویی با کلثوم خاندوزی، مامای گلستانی داشته باشیم. وی کارشناس مامایی فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی تهران است و در حال حاضر در بیمارستان آل جلیل آق قلا خدمت می کند. در ادامه گفتگوی با این مامای پرتلاش را از نظر می گذرانید؛

به یادماندنی ترین خاطره ای که از بخش زایمان دارید؟ هر روز با بزرگترین معجزه خلقت و به دنیا آمدن بچه ها سر و کار داریم و تقلای بچه ها برای شیر خوردن، بزرگ شدن و رشد کردن آنها را می بینیم. اینکه مادران با هزار زحمت دوران بارداری را سپری می کنند و وقتی فرزند خود را در آغوش می گیرند زیباترین حس دنیاست، همین که برای نخستین بار نوزاد را در آغوش مادرش قرار می دهیم و نخستین شیردهی و حس عشق و علاقه بین مادر و فرزند، دعای مادر در لحظه زایمان، کمک پرسنل مامایی به مادر جزو شیرین ترین لحظه برای ماست.

مهم ترین چالش یک ماما؟یک ماما چهار سال درس می خواند، دوره ها و کارورزی ها را پشت سر می گذراند و در بخش های مختلف بیمارستان آموزش می بیند و زایمان می گیرد، مطالعه و پژوهش می کند اما پس از فارغ التحصیلی در جست و جوی کار است تا خود را به جامعه نشان دهد اما متأسفانه بستر مناسبی برای ماماها وجود ندارد و بیمارستان در بخش مامایی نیروی کافی جذب نمی کند و بسیاری از فارغ التحصیلان مامایی در جست و جوی کار هستند و یا اینکه حقوق های آنها در قبال خدماتی که ارائه می کنند، کافی نیست. در واقع مامایی که در زایشگاه کار می کند، مسئولیت دو نفر انسان را بر عهده دارد و با وجود این مسئولیت و شیفت های سنگین می توان گفت، حقوق دریافتی ماماها متناسب با زحمات آنها نیست و این مسئله برای فارغ التحصیلان به یک چالش تبدیل شده است، البته شاید این مسئله صرفاً مربوط به ماماها نباشد و پرسنل و کادر درمانی دیگر نیز متناسب با مسئولیت و خدماتی که ارائه می دهند، حقوق کافی نگیرند. در حالی که ماماها در آگاهی سازی زنان، دختران و به ویژه مادران باردار، نقش به سزایی دارند و گاهی اوقات یک مشاوره ساده بخش زیادی از نگرانی یک مادر باردار و یا دختر در آستانه بلوغ و یا بانوی میانسال را رفع می کند. با وجود این مزیت اما بسیاری از فعالیت های ماماها تحت پوشش بیمه ای قرار نمی گیرد، به همین دلیل بسیاری از همکاران به دلیل این چالش یا به سمت مطب داری نمی روند و یا اینکه در نیمه راه از آن صرف نظر می کنند، چرا که علاوه بر مسئولیت سخت و سنگینی که برعهده ماما قرار دارد، عدم پوشش بیمه ای، کار ماما را با چالش مواجه می کند. امروزه رشته مامایی مشکلات زیادی دارد و یک ماما بعد از فارغ التحصیلی و پس از گذراندن حجم زیادی از کتب درسی، دوره های آموزش، ارائه مشاوره و کارورزی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند و وقتی وارد بازار کار می شود، می بیند به آن چیزی که خواسته دست پیدا نکرده، انتظار ما این است که راه ماماها هموارتر شود و همکاران ما با پشتوانه مالی و بیمه ای به کار خود ادامه دهند. قابل ذکر است ماما باحضور فعال در جامعه و در دسترس بودن درگوشه و کنار شهرها و روستاها این امکان را برای زنان جامعه فراهم می کند که بتوانند مشاوره های لازم جهت ارتقای سلامتی و باروری سالم و ایمن را با هزینه ای پایین بدست بیاورند و همچنین سیستم ارجاعی فعالی بوجود بیاید.

با اکثر ماماها که هم‌صحبت می شویم‌ بر تماس پوستی خیلی تاکید دارند منظورتان از تماس پوستی چیست؟براساس دستورالعمل موجود بر این مهم تأکید می شود که تمامی نوزادانی که پس از تولد شرایط پایدار و نرمالی دارند حتما بر روی سینه مادر قرار گیرند تا مادر آرامش خود را به دست آورد و صمیمیت بین مادر و فرزند برقرار شود.وقتی نوزاد با مادر تماس پوستی برقرار می کند، ضربان قلب و تنفسش تنظیم شده و قند خونش به حالت نرمال می رسد و در یک ساعت اول تولد که تماس پوستی برقرار می شود، شرایط ایده آلی برای شیردهی زودهنگام نوزاد است و این شیردهی فواید فراوانی برای مادر و نوزاد دارد که از جمله آن می توان به تداوم شیردهی نوزاد با شیر مادر، بهبود نمودار رشد و ضریب هوشی نوزاد، جلوگیری از بروز بیماری های مختلف در مادر و نوزاد، ترشح هورمون اکسی توسین و تأثیر آن در کاهش خونریزی مادر و رساندن مادر و نوزاد به شرایط نرمال، جلوگیری از بروز بیماری های قلبی و چاقی در آینده نوزاد، پیشگیری از مرگ ناگهانی نوزاد و همچنین برای مادر جلوگیری از خونریزی شدید و جلوگیری از سرطان زنان و پستان را اشاره کرد.من به تماس پوستی مادر و نوزاد اهتمام جدی دارم و همیشه اثرات مثبت آن را به عینه دیده ام  و نوزادی که بی قرار است پس از تماس پوستی آرام می شود و بیشتر راغب به تغذیه از پستان مادر است.

 زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین؟ الان خیلی از دختران امروز حتی به زایمان طبیعی فکر هم‌ نمی کنند و یا زایمان سخت و طاقت فرسایی دارند به نظر شما علتش چیست؟ برای تغییر این دیدگاه باید مادران کلاس های آمادگی برای زایمان را بگذرانند و همسران آنها در این خصوص آگاهی لازم را داشته باشند، از طرفی چقدر خوب است که بیمارستان ها اجازه دهند مادر باردار هنگام زایمان همراه داشته باشد و به ویژه همسر وی که در این خصوص آموزش دیده، بتواند به او کمک کند. در بیمارستان های دولتی شرایط به گونه ای باشد که هر کسی بتواند زایمان فیزیولوژیک بدون درد را تجربه کند، در حال حاضر بسیاری از مادران باردار برای تجربه چنین زایمانی مجبورند به بیمارستان خصوصی مراجعه کنند چرا که با وجود تمامی زحمات کادر درمان برای ایجاد شرایط ایده آل در بیمارستان های دولتی اما محدودیت تخت و افزایش مراجعه کنندگان مانع زایمان فیزیولوژیک و راحت می شود. بانوان باید برای خود ارزش قائل شوند و همانطور که برای بسیاری از کارها هزینه می کنند، برای زایمان نیز با برنامه ریزی وارد شوند، متأسفانه برخی بانوان گرچه سیسمونی را به بهترین شکل آماده می کنند، اما برای بارداری و زایمان برنامه مدونی ندارند. پیشنهاد ما به تمامی بانوانی که مشکل خاصی ندارند حتما زایمان طبیعی است؛ چرا که این نوع زایمان عوارض کمتری دارد و میزان خونریزی مادر کمتر است اما سزارین یک جراحی بزرگی است که شکم چند لایه برش داده می شود و این جراحی مادر را در معرض عفونت قرار می دهد و به جای آنکه مادر در روزهای ابتدایی پس از زایمان از وجود نوزاد و شیردهی لذت ببرد،  خستگی، خواب آلودگی، احساس ناتوانی مانع درک این حس خوب می شود.در کنار این مسائل سزارین مکرر عوارض بیشتری دارد، مخصوصا چسبندگی رحم و احشای لگنی که در سزارین های مکرر دیده می شود. گرچه امروزه ماماها و متخصصان به سمت انجام زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین در حرکت هستند اما معمولاً احتمال اینکه زایمان دوم سزارین باشد، بیشتر است. البته سزارین در جایی که باعث نجات جان مادر و جنین شود و از صدمات مادری و نوزادی جلوگیری کند، مطمئنا بهترین انتخاب است.

گرایش مادران باردار به سزارین چگونه قابل پیشگیری است؟به نظر می رسد ابتدا باید نگرش مادر تغییر کند و بداند که زایمان طبیعی روش درست و مفیدی برای او و فرزندش است، آمادگی روحی و روانی و جسمانی در زایمان راحت تأثیر زیادی دارد در واقع بانوان ما قبل از زایمان باید بدن آماده ای داشته باشند و در صورت اضافه وزن قبل از بارداری باید برای کاهش وزن اقدام کنند. معمولاً تکنیک های مختلفی برای بهبود درد زایمان وجود دارد و خوشبختانه بسیاری از بانوان به این سطح از آگاهی رسیدند که باید خود را برای زایمان آماده کنند و به دنبال کلاس های آموزشی می روند و ورزش را در بارداری زیر نظر مامای آموزش دیده ادامه می دهند. علاوه بر اینکه خاطرات تلخ دیگران گرایش برخی مادران باردار را به زایمان طبیعی کم می کند، نگرش اشتباه دیگری وجود دارد که مادران باردار براساس آن تصور می کنند زایمان سزارین کلاس بیشتری دارد حال آنکه بسیاری از افراد مشهور زایمان طبیعی را انتخاب می کنند و در خارج از کشور نیز اکثریت افراد بدون دلیل زایمان سزارین انجام نمی دهند.

به کسانی که می‌خواهند وارد حرفه مامایی شوند چه توصیه‌ای دارید؟به کسانی که می خواهند وارد حرفه مامایی شوند، توصیه می کنم اگر مسئله مالی برایشان مهم است، دور این رشته خط بکشند، چرا که به جز رشته های تاپ سایر رشته ها حقوق آنچنانی ندارد، مامایی روز تعطیل یا غیرتعطیل ندارد و ممکن است در مهم ترین لحظات از حضور در کنار خانواده خود محروم باشیم. لذا کسی که وارد این رشته می شود، باید کار خود را عاشقانه دوست داشته باشد.هرچند بعضی از همکاران پیشرفت های بزرگی در رشته مامایی داشته اند که مطمئناً حاصل مطالعه، خودباوری و تلاش شبانه روزی آنهاست با این حال ممکن است برخی از فارغ التحصیلان با بیکاری و یا مشکلات دیگر مواجه شوند البته کسی که در رشته مامایی تحصیل می کند حتی اگر جایی مشغول به کار نشود هم ضرر نمی کند چرا که با اطلاعات مفیدی که دارد هم به کار او و اطرافیان می آید.امیدوارم مشکلات ماماها از جمله مشکل بیمه و غیره حل شود و این رشته با قدمت دیرینه بیشتر از پیش شناخته شود و در سیستم سلامت از پتانسیل مامایی بهترین استفاده شود.

مادرانی که نوزادشان را چند روز بیشتر نگه می دارند تا به قول خودشان در یک تاریخ رند و لاکچری به دنیا بیاید. آن را در مواجهه با چه خطراتی قرار می‌دهند؟

همانطور که تولد زودهنگام نوزاد دردسرساز و مشکل آفرین است، تأخیر در زایمان نیز مشکلاتی اعم از افزایش احتمال مرگ و میر نوزاد را به دنبال دارد و نوزاد با حال بد به دنیا می آید. اصلاً توصیه نمی شود که برای به دنیا آوردن نوزاد در تاریخ لاکچری تحت تأثیر هورمون ها قرار بگیرند و یا تن به سزارین دهند، جنین از ۳۷ هفته رسیده می شود و قابلیت حیات بالایی دارد البته در ایران تا ۴۰ الی ۴۱ هفته به مادر فرصت می دهند تا با شروع دردهای زایمانی به بیمارستان مراجعه کند حال اگر مادر بخواهد در تاریخ تولد نوزاد خلل ایجاد کند، نوزاد را با خطر مواجه می کنند. وقتی نوزاد به تولد نزدیک می شود بدن مادر با بروز علائم مختلف آلارم می دهد. حال اگر تولد نوزاد به تأخیر بیفتد جنین تحت دیسترس و زجر قرار می گیرد.

سن مادر چقدر در بارداری موثر است؟ الان خیلی ها تصورشان نسبت به گذشته تغییر کرده، قدیمی‌تر ها می‌گفتند تا جوان هستی مثلا بین ۲۰ تا ۳۰ سال بچه دار شو، الان دخترها تا ازدواج می کنند به فکر تحصیل و اشتغال هستند آیا این تصورات باعث ناباروی نمی شود؟سن مادر در بارداری یک فاکتور مهم محسوب می شود. به طور قطع بارداری در سنین پایین فواید بیشتری دارد و مداخله در آن کمتر است.بهترین سن برای باروری در رده سنی ۲۵ تا ۳۰ سال است و در واقع توصیه ما بارداری در شروع دهه سوم است تا شرایط بدنی و ذهنی بانوان برای زایمان به حد مطلوب برسد. همانطور که بارداری در سنین خیلی پایین خوب نیست، در سنین بالا نیز مشکل ساز است و میزان مداخله را افزایش می دهد.بارداری در سنین بالا میزان مشکلات و ناهنجاری های کوروموزمی، سقط جنین، مرده زایی و نقایص هنگام تولد را افزایش می دهد و به آزمایشات و پیگیری های بیشتری نیاز است، مادران قبل از اقدام به بارداری تحت نظر ماما یا متخصص زنان باشند و آزمایشات روتین قبل از بارداری را انجام دهند و در صورت وجود هر گونه مشکل نسبت به رفع آن و کنترل بیماری ها اقدام کنند، لازم است بانوان قبل از بارداری بیماری های مختلف از جمله بیماری های زمینه ای را کنترل کنند و معاینات دندانپزشکی را انجام دهند، وزن خود را تنظیم کنند و در صورت بیماری، تحت نظر متخصص مربوطه نیز باشند.مادر باردار باید از مصرف سیگار، الکل و هر گونه مواد مخدر پرهیز کند و در صورت مصرف مواد دخانی قبل از اقدام به بارداری  آن را ترک کند.

شما خودتان چند فرزند دارید؟ توصیه شما به مادران شاغل چیست؟دو فرزند دارم. زمانی که وارد دانشگاه شدم، دخترم وارد کلاس اول شده بود؛ گرچه شرایط سخت بود اما همگام با همسرداری و تربیت فرزند به تحصیل ادامه دادم و با به دنیا آمدن فرزند دوم در بیمارستان شاغل شدم که مطمئنا اگر حمایت های همسر و خانواده نبود این امر میسر نمی شد.گرچه شرایط زندگی هر فردی متفاوت است اما اگر کسی هدف داشته باشد و برای رسیدن به آن تلاش کند به آن دست پیدا می کند لذا ازدواج و فرزندآوری نمی تواند مانع از ادامه تحصیل و پیشرفت بانوان باشد از طرفی اگر برنامه ریزی خوبی داشته باشیم و خانواده به ویژه همسر حامی بانوان باشند مانعی برای فرزندآوری وجود ندارد، به بانوان توصیه می کنم به خاطر شغل، فرزندآوری را به تأخیر نیندازند و مشاوره های لازم را دریافت کنند.

ا مروزه سقط بین بانوان عادی تر شده درباره عوارض ناشی از سقط جنین به لحاظ جسمی و روانی برایمان توضیح دهید.؟در خصوص سقط جنین مسائل متفاوتی وجود دارد و از ابعاد مختلف اعم از قانونی، غیرقانونی، خود به خودی، هفته های پایین، وجود مشکل پزشکی و یا سقط عمدی قابل بررسی است.سقط عوارض زیادی اعم از عفونت و آسیب به رحم، خونریزی شدید و غیره را به دنبال دارد و به ویژه اگر این اقدام در مراکز غیربیمارستانی و غیرمجاز انجام شود عوارض بیشتری به همراه خواهد داشت و ممکن است بقایای جنین در بدن مادر باقی بماند که احتمال انجام اقدامات تهاجمی و جراحی را افزایش می دهد.البته اگر فردی که سقط می کند، عوارضی در وی ایجاد نشود شانس باروری این فرد در آینده کاهش نمی یابد در واقع سقط بدون عارضه مانع بارداری مجدد نیست.

یکی از علل مرگ و میر مادران باردار در سراسر جهان سقط جنین است به ویژه سقط های خشن که در مراکز غیرقانونی انجام می شود، مادران را مستعد مرگ و میر می کند البته سقط جنین با هر دلیلی ممکن است عوارض مختلفی را از لحاظ روانی برای فرد ایجاد کند و منجر به افسردگی، اضطراب از عدم بارداری در آینده و احساس گناه، کاهش عزت نفس، اختلال در خواب و خوراک شود.