■  مصیب  عباسی

کی از وقایع مهم در تاریخ تمدن اسلامی، رویداد غدیر خم است‌ .این رویداد در ۱۸ ذی حجه سال ۱۰ هجری قمری در سرزمین جحفه در کنار برکه خم بوقوع پیوست. به دفعات درباره این واقعه مطلب شنیده و یا خوانده اید. اما این رویداد صرفا یک واقعه تاریخی نیست، بلکه یک امتداد و استمرار است از مبداء یک مکتب که با اقراء در غار حرا از سوی خداوند به رسول خدا آغاز شد و تا ظهور تمدن مهدوی ادامه دارد. غالب مورخان، متکلمان و محققان، این واقعه را بیان کرده وحتی بعضی آن را مهم ترین راهبرد در اندیشه سیاسی اسلام دانستند. در این زمینه پیشنهاد می شود کتاب با ارزش  پژوهشی در باره نخستین جانشینی پیامبر اثر ویلفرد مادلونگ ترجمه احمد نمایی وجواد قاسمی و... را مطالعه نمایید. این اثر می تواند تحلیل مفیدی درباره رویداد مذکور و موضوع جانشینی رسول الله ارائه دهد. به اجمال  می توان گفت: انقلاب هایی که با گفتمان جامع بوجود می آیند در تاریخ ماندگاری بیشتری دارند و در تحولات تمدنی ایفای نقش می کنند. غدیر معرف استمرار گفتمان مکه و مدینه النبی است، ولی در ابتدا با جبهه دیگر مواجه شد و مسلمانان ادامه حکومت رسول الله را در خلافت مبتنی بر تشخیص صحابه و آنگاه بیعت  دانستند. گفتمان غدیر در طول تاریخ ۱۵ قرن تمدن اسلامی با فراز و فرود مواجه شد و گاه بر فراز توانست میراث تمدنی ملموس و ناملموسی را بجا گذارد و در تشریح و توضیح گفتمان غدیر نقش امامان معصوم در طول ۲۵۰ سال بسیار مهم است و راز ماندگاری این گفتمان را باید در جهاد کبیر ائمه اطهار و مجاهدان و عالمان و فقیهان دانست. پیشنهاد می شود در این زمینه به کتاب حیات سیاسی امامان معصوم، اثر رسول جعفریان مراجعه شود. مبانی انقلاب اسلامی ایران بر اساس گفتمان نبوی و علوی است و تداوم دهنده گفتمان غدیر است و در این روزگار با پشتوانه مردم در گستره تمدنی تلاش دارد نقش دگری بر نقشه تمدن بشری بنگارد. سوگیری بخشی از جامعه پس از بیان خطبه غدیر و شکل گیری آرایش سیاسی جامعه از ۱۸ ذیحجه تا رحلت رسول الله به مدت ۷۰ روز، دلیل بر اهمیت گفتمان غدیر دارد. در نگاه تحلیلگران عصر، واقعه بدست گرفتن خلافت مهم تر از حفظ گفتمان است و این موضوع خود بحث مفصل و مستقلی دارد. آنچه ضرورت بیان دارد، استمرار گفتمان غدیر در پهنه جامعه و نامیرا شدن آن است. گاه در فراز و گاه در فرود و اکنون در قاپ جمهوری اسلامی وگستره دامنه مقاومت مردمی در غرب آسیا و شمال آفریقا و حوضه مدیترانه تجلی دارد. در گفتمان غدیر تقریب مذاهب، اخوت و وحدت به عنوان یک اصل و رکن رکین است. در گفتمان غدیر امام علی محور است و مشی سیاسی او راهنمای عمل آیندگان شد و صحابه کبار و تابعین از او به نیکی یاد نموده و داناترین فرد نسبت به دین اسلام و قرآن دانستند و او را مشاور امین و حکیم خود قرار می دادند. ولایت ققیه ترجمان گفتمان غدیر است و ملت عزیز و رشید و خردورز ایران در پشتیبانی از آن تاکنون توانست نشر دهنده قوی در گفتمان غدیر در گستره جهانی باشد. انقلاب اسلامی ایران بر پایه وحدت اقوام و مذاهب با اتکاء به گفتمان غدیر، فرصت تبیین اندیشه تمدن ساز اسلام را بوجود آورد. در این شرایط ملت ایران و همه فعالان سیاسی و روشنفکران و حکمرانان و اصحاب رسانه در تبیین گفتمان انقلاب اسلامی بر پایه ولایت فقیه باید صفی واحد و بنیانی مرصوص باشند و باید مراقب بود انزوای تاریخی دوباره ظهور نکند، زیرا دشمنان با تمام قوا در جنگ ترکیبی و هیبریدی و نرم وارد شده و اراده آنها بر این تعلق قرار گرفت که این گفتمان را از ریشه در آورند و در سطح ریش و ظاهر نگه دارند و بعد آن را هم محو سازند. بنابراین رسالت همگانی ما بر این است که ادبیات مشترک در تبیبن و تشریح گفتمان انقلاب داشته و نقد عملکرد دولت ها و حکمرانان را مقدمه مهم برای استمرار گفتمان انقلاب اسلامی تلقی نماییم ونقشه دشمن را بخوبی شناخته و به هنگام خنثی سازیم.

■  عضو هئیت علمی دانشگاه گلستان