دکترحسین میقانی_  بنده تاکنون چندين بار به اين گورستان سر زده و بر مزار شيخ صدوق و غلامرضا تختي حاضر شده ولي اين بار با گرفتن اطلاعات قبلي از فضاي مجازي متوجه اين امر شدم که اين گورستان به جز تختي، مزار بزرگ مردان و زنان اين ديار است که با سرچي در اينترنت اطلاعات زير کسب و با خود قرار گذاشتم حتي الامکان بر سر مزار اين تاريخ سازان وطن حاضر شده تا حداقل ارادت خود را به اين تاريخ سازان ابراز کنم. ابتدا به ليست افراد و ... که در اين مزار خوابيده اند اشاره مي کنم:

تاريخ سازان

هنرمندان

ورزشکاران

موسيقي دانان

و.....

فهرست مدفونان در قبرستان ابن بابویه نام دفن‌شدگان در گورستان تاریخی ابن‌بابویه در شهر ری است. اسم این قبرستان، برگرفته از نام محمد بن بابویه معروف به شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ق) از عالمان و محدثان شیعه است که مقبره او در این محل واقع شده است. پس از ایجاد بقعه برای شیخ صدوق در این مکان، روند خاک‌سپاری طی سالیان متمادی انجام گرفت و مشاهیر و چهره‌های شناخته‌شده شیعه در قبرستان ابن‌بابویه دفن شدند. مزار شهدای ۳۰ تیر ۱۳۳۱ش در تهران نیز در این قبرستان قرار دارد.

امامزاده‌ هادی از فرزندان امام کاظم(ع)

ابوالقاسم پاینده (درگذشت: ۱۳۶۳ش) نویسنده و مترجم

جواد فاضل (درگذشت: ۱۳۴۰ش) نویسنده و مترجم

حسین بهزاد (درگذشت: ۱۳۴۷ش) نقاش ایرانی

سید حسین فاطمی (درگذشت: ۱۳۳۳ش) سیاست‌مدار و روزنامه‌نگار

رجبعلی خیاط (درگذشت: ۱۳۴۰ش) از عابدان و زاهدان معاصر

سید اشرف‌الدین گیلانی (درگذشت: ۱۳۱۳ش) معروف به نسیم شمال نویسنده و مدیر روزنامه نسیم شمال

عباس یمینی‌شریف (درگذشت: ۱۳۶۸ش) از شاعران و نویسندگان کودکان در ایران

علی‌اکبر دهخدا (درگذشت: ۱۳۳۴ش) ادیب و لغت‌شناس و بنیان‌گذار لغت‌نامه دهخدا

غلامرضا تختی (درگذشت: ۱۳۴۶ش) ورزشکار و کشتی‌گیر اهل ایران

محمد بخارایی (درگذشت: ۱۳۴۴ش) از اعضای گروه فدائیان اسلام و عامل ترور حسنعلی منصور

محمدصادق امانی (درگذشت: ۱۳۴۴ش) از اعضای گروه بنیادگرای فدائیان اسلام و طراح عملیات ترور حسنعلی منصور

محمدطاهر تنکابنی (درگذشت: ۱۳۲۰ش) فقیه، مدرس فلسفه و از رجال سیاسی ایران در دوره پهلوی

محمدعلی فروغی (درگذشت: ۱۳۲۱ش) ادیب، سیاست‌مدار و نخست‌وزیر ایران در دوره پهلوی

محمود حلبی (درگذشت: ۱۳۷۶ش) عالم شیعه و مؤسس انجمن حجتیه

آرامگاه  علي اکبردهخدا: نويسنده

میرزاده عشقی (درگذشت: ۱۳۰۳ش) شاعر، روزنامه‌نگار و نویسنده ایرانی در دوران مشروطه

صادق قطب زاده: اولين نماينده امام خميني در راديو و تلويزيون و سانسورچي معروف

از ديدگاه گردشگري و... اگر به اين گورستان نگاه شود، ميتواند براي افراد بسياري جالب توجه باشد و مورد بازديد تعداد زيادي از گردشگران ايراني و خارجي باشد ولي افسوس که در اين باره هيچ کاري صورت نگرفته است؛ بلکه براي معدود افرادي چون من، کوچکترين اطلاعاتي وجود نداشته و نگهبان جلوي در اصلي قبرستان، فقط وظيفه اش تذکر به خواهران است که حجاب خود را حفظ کنند و به آنها در صورت نداشتن چادر، جهت زيارت چادر اهدا مي کند و در زمان خروج آن را دوباره پس ميگيرد.

حتماً شما هم داستان‌هایی از "سفر به تاریخ" شنیده‌اید؛ از همان‌ها که با کمک "ماشین زمان" انجام می‌شود و در چشم به هم زدنی آدم را می‌برد در میانه حوادث و وقایعی که پیشتر تنها نام‌هایی از آن شنیده‌ای. تجربه مهیجی است وقتی یکباره خودت را رودرروی صفی از مشاهیر و نام‌آوران تاریخ بیابی و هر یک، هرچند برای دقایقی، حافظه‌ات را جست‌وجو کنند به دنبال حادثه‌ای و ماجرایی؛ ماجراهایی که در همین نزدیکی‌ رخ داده‌اند، جایی در تاریخ معاصر ایران!..

در همین نزدیکی تهران، در شهر اسطوره‌ای و باستانی ری، آرامگاهی نام‌آشنا برای ایرانیان و تاریخ‌پژوهان جهان، مشاهیری از سده‌ها را در خود جای داده است. در «ابن بابویه» که قدم می‌زنی، انگار برگ‌های تاریخ ایران را مرور می‌کنی. سنگ‌ها و نوشته‌هایشان، هریک تو را می‌برند به دوره‌ای و گوشه کناری از تاریخ؛ از نامداران روزهای پرهیاهوی مبارزات مشروطه‌خواهان تا اوج ذوق و هنرآفرینی‌های هنرمندان و نویسندگانی که در این آرامگاه آرمیده‌اند. این گورهای تاریخی گرچه در طول سالیان، دستخوش حوادث و فرسایش‌های طبیعی بوده‌اند، اما حالا موزه‌ای شده‌اند از مشاهیر و برخی فرزانگان تاریخ معاصر ایران که در آنها خفته‌اند. ابن بابویه، آرامگاهی 200 ساله در دشت وسیع "ری" است که قریب به 10 هکتار وسعت دارد. ری باستانی از کهن‌ترین شهرهای جهان است که تاریخ پیدایشش به اقوام آریایی می‌رسد. ری بزرگترین شهر مادها بود و می‌توان نامش را در اسطوره‌های ایرانی یافت. بنا بر آنچه در اوستا آمده، ری سیزدهمین شهری است که در جهان ساخته شده ‌و تاریخ سکونت در آن به سه هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد. ابن بابویه گورستان وسیعی است، به جز معدود علائمی که در آستانه در ورودی برای یافتن برخی از مشاهیرش نصب شده، برای یافتن سایرین باید با دقت و حوصله در بین سنگ‌ها جست‌وجو کرد. به سنگ‌ها که نگاه می‌کنی مشخصات بیشترشان حکایت از آن دارد که صاحبانشان در عهد قاجاریه می‌زیسته‌اند، گرچه آثار فرسایش و تخریب به وضوح در این آرامگاه پیداست اما سنگ‌ها هنوز حال و هوای همان دوران را با خود دارند. حکاکی‌ها و شیوه ساخت آن‌ها مربوط به گذشته‌های دورتری است و البته کم نیستند سنگ‌هایی که شکسته و متلاشی شده‌اند و حکاکی‌های رویشان کاملا از بین رفته و قابل شناسایی نیستند. بعضی از سنگ‌ها آنقدر قدیمی‌اند که نمی‌توانی بدون اینکه عکسی از آنها برداری یا تلاش کنی رویش را بخوانی از کنارشان رد شوی. بوته‌های روییده در کنار بعضی سنگ‌ها باعث خردشدن آنها شده و بعضی‌هاشان را هم تبدیل کرده به تابلویی کوچک و حاشیه‌کاری شده با برگ‌های سبز که در کنار مزار قابل مشاهده است. برگ‌های چنار، کاج و درختچه‌های کوچک و البته جوان این آرامگاه تنها سایه‌بان‌هایی هستند برای این سنگ‌های دراز کشیده در زیر تیغ آفتاب تابستان. شب جمعه که نباشد، آرامگاه بسیار خلوت است. باد در میان این درختان می‌پیچد و سایش برگ‌ها پچ‌پچی ایجاد می‌کند. به جز دو - سه خدمه‌ای که در رفت و آمد می‌بینمشان، کس دیگری در آرامگاه نیست. سراغ مشاهیر خفته در اینجا را که از آنها می‌گیرم، برخی‌شان را می‌شناسند و البته نام بیشترشان را نشنیده‌اند. پول مختصری می‌دهم تا راهنمایی‌ام کنند.برای یافتن مشاهیر این آرامگاه بی‌راهنما، می‌توان از نمازگزاران مسنی که برای اقامه نماز به بقعه «شیخ صدوق» مراجعه می‌کنند هم سوال کرد. نشانی‌ای می‌دهند و توضیحی، در حالی‌که آشکارا از وضعیت نابسامان آرامگاه ناخرسندند. در جریان بازسازی ابن بابویه و توسعه شبستان آن، برخی سنگ‌ها جابجا و به مکان دیگری منتقل شده‌اند؛ چنانکه هیچ اثری از بعضی مشاهیر آن نیست. پروژه بازسازی این آرامگاه هم که حالا دیگر به درازا کشیده، هیچ رمقی برای این سنگ‌های فرسوده باقی نگذاشته. گرچه آستان شیخ صدوق اعلام کرده است که پیش از شروع این بازسازی، از کلیه قبور به طور دقیق نقشه‌برداری و تصویربرداری شده، اما اوضاع نامناسب ابن‌بابویه دغدغه‌هایی برای مراجعانش ایجاد کرده است. قرار است شبستان این مجموعه از هر طرف 20 متر توسعه یابد، بنابراین تعدادی از قبور واقع در این محدوده تخریب شده‌اند و نقل مي کنند که بهاي هر قبر در حال حاضر حدود  700  ميليون تومان است. وقتی جویای محل دفن این مشاهیر از یکی از افراد مسنی که می‌گوید روزانه برای اقامه نماز به بقعه شیخ صدوق مراجعه می‌کند، می‌شوم، می‌گوید: از برخی از آن‌ها نشانی نمانده است و پیش از این در همین حدود اطراف بقعه بوده‌اند، قرار است با پایان کار شبستان در محوطه داخلی آن نشان محل دفنشان مشخص شود. برخی از ساکنان محل هم می‌گویند به چند فرزندشان محل این قبور تاریخی را گفته‌اند تا در صورت فوت آنها، محل دقیق قبور مشخص باشد. آرامگاه‌های خانوادگی و قدیمی هم در ابن‌بابویه کم نیستند. فضاهای خصوصی یا سنگ‌هایی که به فراخور حال با سبک و سلیقه‌های متنوع و گاه عجیب و غریبی طراحی شده‌اند، اتاقک‌هایی که برخی کهنه شده و متروکه به نظر می‌رسند. معلوم است قفلشان سال‌ها باز نشده و وسوسه‌ات می‌کنند، نگاهی به داخلشان بیندازی. شمعدانی گذاشته‌اند و عکس‌هایی.

آرامگاه‌های خانوادگی در ابن‌بابویه پیشتر اتاقک‌هایی بوده‌اند تا حریم خصوصی صاحبانشان حفظ شود، اما امروز بیشتر آنها تخریب شده‌اند تا این آرامگاه را از محلی برای تجمع معتادان دور نگه دارد، حالا آرامگاه‌های خانوادگی تبدیل شده‌اند به سکوهایی که محدوده هر کدامشان آن را از سایرین جدا می‌کند. معدود اتاقک‌های باقی‌مانده هم تنها متعلق به برخی مشاهیر یا چهره‌های خاص هستند. مستندات تاریخی می‌گویند، ابن‌بابویه پیش از ناصرالدین شاه باغ بسیار وسیعی بوده است، اما در پی کشف جسد سالم فردی در سرداب زیر آن باغ و بدست آمدن سنگی درون سرداب که نشان می‌داد پیکر متعلق به شیخ صدوق است که بیش از 800 سال پیش درگذشته‌ است و بدين ترتيب بقعه‌ این دانشمند شیعی قرن چهارم، در آنجا احداث شد و امروزه مورد زيارت علاقمندان به آن شيخ معروف و محقق و دانشمند است. در پايان ميتوان اين نکته را اضافه کرد که شايد نسل جوان با بسياري از اين مشاهير ايران زمين آشنايي نداشته باشند و من بايد در مورد بعضي از اين افراد توضيحاتي ميدادم که به نظرم رسيد مطلب طولاني خواهد و از اين کار صرف نظر کردم و مطلب آخر اينکه هر چه گشتم مقبره خانوادگي آقاي صادق قطب زاده را نيافتم. براي شادي روح تمام در گذشتگان تاريخ ايران صلوات فرستاده و آرزوي هم نشيني با امامان معصوم (ع ) را دارم.

عضو هیات علمی دانشگاه