پریسا مسعودی _ تورم و نبود فرصت های شغلی در جامعه و ایجاد کسب و کار و مشاغل جدید، باعث شده است زنان و مردان در رویارویی با نوآوری های شغلی به تغییر الگوها و کلیشه های رفتاری مشخص و از پیش تعیین شده بپردازند. رانندگی زنان هم به عنوان شغل، رفتاری است که با پیش فرض های کهنه جامعه در تعارض است و همین امر سبب جلب توجه افراد جامعه می شود. زنانی که رانندگی را به عنوان یک کسب وکار در نظر گرفته اند، به طور جدی تری وارد جامعه می شوند و این به معنای گستردگی فعالیت های اجتماعی زنان است. البته در بین هزاران نفری که در کلان شهرها، روزانه با استفاده از تاکسی ها جابجا می شوند، شاید تنها تعداد کمی بدانند که بنیان‌گذار سیستم تاکسیرانی در ایران، یک زن بوده است. اشرف الملوک، ملقب به فخرالدوله که با بهره گیری از ارثیه پدری و مدیریت خود به یکی از ثروتمندترین زنان ایران تبدیل شد، اولین کسی بود که در ایران به فکر این افتاد که تاکسی و فرهنگ استفاده از تاکسی را در میان مردم ایران رواج دهد. حال حدود یک قرن از تاریخ تاکسی داری در ایران که توسط یک زن شروع شده، می گذرد و دیگران آنرا ادامه می دهند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن تاکسی های آنلاین و اینترنتی و با اضافه‌شدن این تاکسی‌ها به سامانه حمل ‌و نقل کشور، زمینه‌ی فعالیت در شرکتهای حمل و نقل برای زنان و مردان در این سامانه ها به طور یکسان به وجود آمده است و به عنوان یک فرصت شغلی پیشروی زنان است. 

 بانوان راننده تاکسی

نیم‌نگاهی به شهر گرگان نشان می‌دهد کمر نمودار جنسیت‌زده رانندگی خم شده و حالا مانند بسیاری از شهرهای دیگر تاب و توان بیشتری برای دیدن یک زن راننده دارد و تعداد زیادی کاربر راننده‌ ی زن در سامانه های حمل و نقل  در استان گلستان مشغول به کار هستند.( زهرا . الف ) راننده زن سی و دو ساله‌ و سرپرست دو کودک است. جثه اش ریز است و قامت زنانه اش پشت فرمان به زور دیده می شود. سوار که می شوم با چابکی و قدرت دنده را جابجا می کند و پا روی گاز می گذارد. راه ها و مسیرهای این شهر را خوب بلد است؛ همچنانکه راهی برای گذران زندگی یافته است.

زهرا چطور شد که کار در تاکسی اینترنتی  را برای اشتغال انتخاب کردی؟

من رانندگی رو دوست دارم. دست فرمانم هم خوبه. شوهرم که به رحمت خدا رفت با پس اندازی که داشتیم، ماشین خریدم. از صبح که بیدار میشم میزنم به خیابون و تا غروب مسافرکشی می کنم. خرج دو تا بچه رو با همین مسافرکشی درمیارم.

یک بانوی  راننده تاکسی چه مشکلاتی دارد؟ برای مردم جا افتاده که راننده تاکسی یک زن باشد؟ به نظر من دید جامعه نسبت به مسائل جنسیتی داره بازتر می شه و حضور مداوم زن های راننده در جامعه باعث عادی سازی و بازخوردهای منفی کمتر می شه. من از وقتی شروع به کار کردم، انرژی های خوبی از مردم  گرفتم. خیلی از زنها و مردها تشویقم کردن، دست مریزاد گفتن و با پرداخت هزینه بیشتر حمایتم کردن. خانمها هم گفتن که با وجود راننده زن، احساس امنیت بیشتری دارند.

 می پرسم  آیا فقط مسافران زن را قبول می‌کنید یا مسافر مرد هم سوار می‌کنید؟

می گوید: فرقی نداره ولی در بازه زمانی هفت غروب به بعد که هوا تاریک تر می شه، سعی می کنم بیشتر مسافران زن رو انتخاب کنم تا احساس امنیت بیشتری داشته باشم. بعضی مواقع چهل دقیقه منتظر می مانم تا مسافر زن پیدا بشه. مخصوصا مکان هایی که مسیرهای شان کمی دورتره (مریم. نون) راننده بانوی دیگری است. جوان، تحصیلکرده، خوش برخورد که فقدان شغل مناسب و علاقه به رانندگی را از علت های فعالیت در تاکسی  بیان می کند.

مریم، آیا تابه حال دغدغه ها و فضاهای مختلفی را به سبب زن بودن در حین رانندگی تجربه کرده ای؟ خود زنان فضای جنسیتی را تا حد ممکن برای حفظ امنیت خودشان رعایت می‌‌کنن. حقیقت اینه که زنان راننده توانایی این رو دارن تا بتونن از مرزهای تن و حتی مرزهای بصری خود حفاظت کنن. بعضی از مردها با نگاه ها و یا کلام آزار دهنده، می خوان ارتباط برقرار کنن. خیلی از همکاران من ترس آن را دارن که انگشت اتهام به سمت خودشان نشانه بره در حالی که گاهی سکوت و گاهی اعتراض بجا می تونه از بروز آزارهای جنسیتی جلوگیری کنه.

به نظرت مسافرِ زن خطر کمتری نسبت به مسافر مرد دارد؟شاید نوع آزار و رفتار زنان با مردان فرق داشته باشد. خوشبختانه برای من جرائمی از نوع کیف قاپی یا مواجه شدن با زنان بزهکار در حین رانندگی پیش نیامده است.

آیا شرکت در مواقع لزوم از شما حمایت میکند؟ بله. پسر نوجوانی که مسافرم بود، ادعا می کرد چون که زن هستم، مسیرم را درست نمی توانم پیدا کنم و رانندگی بلد نیستم. بعضی مواقع خود مسافر هم مسیر را بلد نیست و اپلیکیشن هم به درستی محدوده جغرافیایی دلخواه را نشان نمی دهد و راننده گمراه می شود. پسر نوجوان و همراهش برخورد ناشایستی داشتند و من ماشین را نگه داشتم و خواهش کردم از ماشین پیاده بشود. بعد ماجرا رو اطلاع دادم و شرکت هم این مسافران خاطی رو بلاک کرد تا نتونن از مزایای سرویس ها بهره مند بشن.آن چنان که در طول گزارش نیز آشکار بود، امروزه دیگر نگاه جنسیتی کنار رفته است و دیگر چندان شغل مردانه یا زنانه ای نداریم. اینک حتی اگر علاقه ای هم نداشته باشیم، اما هزینه های زندگی و محدودیتها چنان به گرده زندگی ها فشار آورده است که زنان را مجبور کرده است در کنار مردان در تامین نیازهای روز افزون زندگی بکوشند و گاه حتی بار سنگین هزینه خانواده را به دوش بکشند.  بنابراین، حال که زنان دیار ما مجبورند برای تامین روزی حلال در کنار مردان بکوشند، بهتر است ما نیز به این زنان و بانوان تلاشگر کمک کنیم و نشان دهیم برای تلاش آنها احترام قایلیم.