مدیریت آب کشاورزی


تیتر اول |

نوروزعلی حسن عباسی - آب کلید اصلی کشاورزی، امنیت غذائی و امنیت اجتماعی و سیاسی است و کمبود آب یکی از بزرگترین چالشهای حال و آینده ایران است. در ایران کمبود آب و بارندگی در بیش از ۸۰ در صد مساحت کشور خارج از شمال با اقلیم گرم و خشک سابقه ای تاریخی دارد با این وجود کشاورزی و آبیاری غلط با هدف افزایش میزان تولید به بحران آب افزوده و کشور را در آستانه ورشکستگی آبی قرار داده است. منظور از کشاورزی غلط همان افزایش سطح زیر کشت با تصرف و تبدیل عرصه های ملی و تبدیل آن به زمین های کشاورزی، همچنین کشت ارقام پر نیاز به آب ولی پولساز بدون توجه به میزان نیاز کشور است. آبیاری غلط، اعمال آبیاری سنتی به روش غرقابی آنهم بدون ضابطه و توجه به مقدار و مدت زمان آبیاری به دلائل مصرف آب شیرین در بخش کشاورزی حدود ۹۳ درصد برای ۱۲ درصد از مساحت کل کشور که به اراضی کشاورزی اختصاص پیدا کرده برآورد شده است و حدود ۵ درصد برای مصارف خانگی و مابقی به بخش صنعت و معدن اختصاص دارد. این مسائل به اضافه ارزان بودن قیمت آب در بخش کشاورزی همراه با چاشنی مدیریت ناکارآمد برای کنترل و نظارت در ذخیره توزیع عادلانه و مصرف بهینه آب باعث شده است که تمام منابع آب سطحی و زیرزمینی خشک و تهی از آب شده، پوشش گیاهی به  ویژه در جنگلها و مراتع از بین بروند، تنوع زیستی گیاهی و جانوری رو به زوال و نابودی بگذارد، مزارع و باغستانها بایر و کشاورزان مجبور به مهاجرت شوند و باقیمانده آنها برای تصاحب آب بیشتر با هم به نزاع و جنگ قومی و قبیله ای بیفتند.

چون سرچشمه بسیاری از منابع آبی ایران در خارج از مرز قرار دارد احتمال جنگ آب نیز بین ایران و کشورهای همسایه محتمل خواهد بود. در داخل کشور نیز مساله انتقال آب از مبدا به مناطق دور دست، احداث سدهای فراوان بر روی یک رودخانه بدون رعایت حقابه برای کانونهای مصرف کننده آنهم در مناطق خشک و نیمه خشک مزید بر علت شده اند و به بحران آب دامن زده اند. کشاورزی پایدار و زیستی با اهدافی چون مصرف بهینه آب، حفظ خاک انتخاب ارقام پر محصول ولی سازگار و کم نیاز به آب، تغییر شیوه آبیاری از سنتی به روشهای جدید بویژه آبیاری زیر سطحی رعایت میزان مصرف و دفعات، آبیاری تولید محصولات ارگانیک، استفاده محدود از سموم و علف کش ها، استفاده از آبهای نامتعارف در کشاورزی، رعایت اصول و قواعد کاشت و داشت بر اساس شرایط محیطی و استعداد اراضی و نقشه، کاشت یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی برای فرآوری محصولات مازاد کشاورزی که اعمال این برنامه ها کشاورزی کشور را متحول می کند.