نوروزعلی حسن عباسی  _  کشور ایران در کمربند مناطق خشک و گرم جهان قرار دارد. به جز باریکه شمال، در بقیه نقاط کشور متوسط بارندگی سالیانه تا قبل از سال ۱۳۴۷ خورشیدی حدود ۲۵۰ میلیمتر بوده است که از این تاریخ تا سال ۱۳۹۴ با یک شیب ملایم به ۲۴۰ میلی متر رسیده است. در همین مدت میزان روان آبها از این شیب تبعیت نکرده و حدود ۵۵ درصد کاهش داشته است و این مساله نشان دهنده مهار و مصرف بی رویه روان آبهای سطحی از مبدا مسیله ها تا مقصد که همان تالاب یا دریاچه و دریا است به شیوه های مختلف جمع آوری ذخیره  (در حوضچه پشت بندها و خاکریزها و یا مخزن پشت سدها ) و یا به صورت بی رویه در آبیاری ثقلی یا غرقابی مزارع و باغستان ها استفاده شده است، مسیله ها خشک یا کم آب و تالاب ها نیز تهی از آب شده اند. ناگفته نماند که بخش اعظم آبهای ذخیره شده پشت سدها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک نیز تبخیر و از دسترس دور می گردد و بخش ناچیزی در زمین فرورفته به لایه های عمقی خاک ( منابع آب زیرزمینی یا آبخوانها ) اضافه می شوند. حفر چاه ها که "غالبا بدون مجوز بوده و برداشت بی حساب و کتاب آنها، سطح آبهای زیرزمینی را بطور متوسط نیم متر در سال معادل حدود سه برابر استاندارد جهانی کاهش داده است. این برداشت بی رویه باعث خشک شدن ۲۹۷ دشت حاصلخیز از ۶۰۰ دشت در کشور گردیده است. هدر رفت آب در شبکه آبرسانی به دلیل فرسودگی عامل مهم دیگری است  به طوری که دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران در سال ۱۳۹۴، میزان هدر رفت آب در این بخش را ۱۳ درصد در۴۰ شبکه های فرسوده ارزیابی و اعلام کرده است. از زمان حکومت ساسانیان و هخامنشیان تا حدود ۳۵ سال پیش بیشتر مصرف آب حتی در قناتها از منابع سطحی بوده و از منابع زیر سطحی کمتر استفاده میشد اما در طول این سالها بیش از ۷۵ درصد از ذخائر آب فسیلی ایران معادل حدود ۱۷۰ میلیارد متر مکعب برداشت و به صورت بی رویه مصرف شد که از این مقدار متاسفانه حدود ۷۵ میلیارد مترمکعب آن در ۸ سال گذشته برداشت و مصرف شده است. اختصاصی کردن این ثروت ملی، ارزان بودن بهای آبهای برداشت شده، عدم نظارت و کنترل نهادهای ذیربط، کشاورزی و آبیاری غلط، احداث سدهای بیشمار در مناطق خشک و نیمه خشک گرما و خشکی هوا شدت تبخیر و وزش بادهای ۱۳۰ روزه باعث شده است که ۹۳ در صد آبهای شیرین کشور در بخش کشاورزی برای ۱۲ درصد مساحت اراضی کشاورزی و باغستانهای سراسر کشور مصرف گردد. بدیهی است چالش بزرگ آینده ایران ورشکستگی حاصل از بحران آب و پیامدهای ناگوار آن خواهد بود.

عضو بازنشسته هیات علمی دانشگاه