نوروزعلي حسن عباسي _حوضه آبخيز ( آبريز ) به بخشي از خشکي در حدفاصل کوه و دشت ها ( پست ترين مکان در زير حوضه) و با جهت شيب يک طرفه و شکل مخروطي با ارتفاع مختلف از مناطق مرتفع کوهستاني ( سر حوضه آبريز و دامنه ها تا مناطق جلگه اي پست و هموار اطلاق ميشود که آب از سر حوضه تا انتها از طريق شيارها، آبروها نهرها، رودخانه هاي موجود جريان پيدا ميکند). عواملي طبيعي مانند رانش يا لغزش لايه هاي زمين شدت و مدت بارندگي تراکم و نوع پوشش گياهي موانع طبيعي، پيچ و خم هاي مسير عبور آب هم چنين عوامل انساني مانند آتش سوزيهاي عمدي، قطع درختان، تغيير کاربري اراضي، عدم رعايت حريم مسيله ها، ابنيه سازي غير استاندارد در حاشيه و مسير عبور آب، افزايش تعداد دام، چراي مفرط دام...

 روستائيان، معدنکاوي بويژه برداشت شن و ماسه از مسير رودخانه ها و... ميتوانند هرکدام به سهم خود پايداري اين سيستم را به هم زنند و جريان آب را در داخل حوضه آبخيز مختل کرده و باعث بروز سيل و گل ولاي و مخاطرات زيانبار ديگر گردند. شناخت ظرفيتهاي يک حوزه آبخيز و برنامه ريزي و مديريت آن ميتواند باعث پايداري حوضه و حل مشکلات اجزا و عناصر زنده و بي جان آن همچنين تضمين کننده سلامت توسعه و پايداري آن خواهد شد. کنترل روان آبهاي سطحي، اصلاح مسيله ها و رفع موانع جلوگيري از خطر فرسايش خاک و رانش زمين در بستر و ديواره هاي مسير آب، کنترل شدت جريان آب و رسوب گيري، کنترل آلودگي آبها به عهده آبخيزداران است. نتيجه مديريت صحيح و به هنگام آبخيزداري باعث مهار و شکار روان آبهاي سطحي و سيلابها، تقويت آبخوانها، پايداري اکوسيستم، خاک ورزي زيستي و کشاورزي پايدار، احياي تالابها، تامين خاک زراعي و آب شيرين و سالم براي اراضي کشاورزي، امنيت، آب، امنيت غذائي و در نهايت سلامت جامعه و تضمين شغل و امنيت اجتماعي و سياسي خواهد شد. تجربه و مشاهدات ميداني نيز مويد اين واقعيت است که در هر حوضه با اعمال مديريت آبخيزداري و اجراي عمليات آبخيزداري مانند پخش سيلاب در اراضي مرتعي جنگلکاري در مناطق آسيب ديده اصلاح مسيله ها با رفع موانع انسدادي نظير چوب و سنگ ساخت آپي هاي زنده و غيرزنده، احداث سدهاي رسوب گير بتوني يا گابيوني و ديواره حايل بندهاي خاکي و بتوني و انجام برنامه شکار و ذخيره سازي آب باران از طريق احداث سطوح عايق و شيبدار، ايجاد چاله و نهر و گودال در طول و حاشيه مسيله ها همراه با درختکاري بوته کاري بذرپاشي و بذر کاري و ... انجام شده نتايج بسيار درخشاني حاصل شده است.

عضو بازنشسته هيات علمي دانشگاه