آرامگاه و بناي يادبود دولت محمد آزادي و فرزند شاعر و عارف شهيرش مختومقلي فراغي در منطقه‌اي بنام آق توقاي در شهرستان مراوه‌تپه قرار دارد که به‌عنوان پاتوقي فرهنگي همواره موردتوجه گردشگران خصوصاً دوست داران گردشگري فرهنگي و ادبي است.

سيد حسن حسيني نژاد - زيبايي طبيعت بکر و منحصربه‌فرد شهرستان مرزي مراوه‌تپه در استان گلستان که حدود سه هزار و 60 کيلومترمربع وسعت و نزديک به 70 هزار نفر جمعيت دارد، در فصل بهار دوچندان مي‌شود. عرصه‌هاي خدادادي و تماشاي فرش سبز زيباي طبيعت، آب جاري در نهرها، جويبارها و رودخانه‌ها و جوشش چشمه‌هاي زلال و شُرشُر آب آبشارها، سياه‌چادرهاي عشاير کوچنده و آلاچيق‌هاي ترکمن و گله‌هاي در حال چراي بهاري و بسياري از مناظر خاص اين ديار، تأثيري شگرف بر آرامش و آسايش جسم و روان آدمي دارد. در کنار اين جاذبه‌هاي طبيعي و آداب و سنن و پوشش و جوشش‌هاي فرهنگي زيباي مردم بومي منطقه، وجود آرامگاه مختومقلي فراغي شاعر و عارف شهير ترکمن و پدرش دولت محمد آزادي در 30 کيلومتري غرب شهرستان مراوه‌تپه و در مسير جاده اين شهر به داشلي برون شهرستان گنبد و در روستاي آق توقاي (آق تقه) ازجمله جاذبه‌هاي فرهنگي اين منطقه به شمار مي‌رود.

از حاجي قوشان تا چشمه عباساري

دو چهره نام‌آشناي فرهنگ و ادب ترکمن که در کنار يکديگر آرميده‌اند و هرساله در ارديبهشت‌ماه که مراسم سالروز ولادت مختوقلي فراغي است، مراسم بزرگداشت اين شاعر و عارف ايراني با حضور هزاران نفر از مهمانان داخلي و خارجي برگزار مي‌شود. مختومقلي فراغي شاعر و عارف ترکمن ايراني نامي است که در سال 1733 ميلادي برابر با سال 1112 شمسي در روستاي حاجي قوشان از توابع بخش مرکزي گنبدکاووس متولد شد و پس از 57 سال زندگي در کنار چشمه عباساري در دامنه رشته‌کوه سونگي داغي بين ايران و ترکمنستان درگذشت. همچنين دولت محمد آزادي، شاعر انديشمند ترکمن و پدر و اولين استاد مختومقلي فراغي متولد 1112 هجري و درگذشته به سال 1174 هجري قمري است و از آثار مکتوب دولت محمد آزادي مي‌توان از کتاب وعظ آزادي (حکايت جابر انصاري)، قصايد رباعي نام برد و ادعيه و مناجات‌نامه‌هايي را به ميراث گذاشته که ازجمله آن‌ها «بهشت نامه» است.

ترجمه فارسي ديوان مختومقلي فراغي

در فروردين‌ماه سال 1400 و به همت پنج نفر از فعالان ادبي، نويسندگان، پژوهشگران و مترجمان زبان ترکمني استان گلستان و پس از هشت سال تلاش، ديوان اشعار مختومقلي فراغي شاعر مشهور ترکمن به زبان فارسي ترجمه شد. يکي از اين افراد موسي جرجاني، نويسنده و پژوهشگر ترکمن بود که ضمن تبريک بهار قرآن و بهار طبيعت درباره مختومقلي فراغي و دولت محمد آزادي و آرامگاهشان به خبرنگار ايبنا گفت: مختومقلي يکي از شاعران و عارفان بزرگ ترکمن است و به تمام بشريت تعلق دارد. او نه‌تنها شاعر که عارف بزرگي بود و جايگاه بسيار ويژه‌اي نزد ترکمن‌هاي ايران و تمامي ترکمن‌هاي آسياي مرکزي دارد. وي که در کنار آثار پرشمارش، کتاب يادنامه مختومقلي فراغي و دولت محمد آزادي: عالم مشرق زمين را سال‌ها پيش روانه بازار نشر کرده است افزود: همچنين مختومقلي فراغي شاعر و عارف ترکمن، شاعر تقريب مذاهب است و در سلوک مذهبي خود با هوشمندي و استفاده از فصول مشترک مسلمانان، همگان را به‌تقريب دعوت مي‌کند که اين امر نشان از باني بودنش در زمينه وحدت به شمار مي‌رود.

آق توقاي، تجلي‌گاه وحدت است

جرجاني ضمن دعوت از عموم مردم ايران اسلامي به حضور در آق توقاي و آرامگاه مختومقلي فراغي و پدرش دولت محمد آزادي، گفت: آق توقاي آرامگاه پدر و پسري است که فخر فرهنگ و ادب ترکمن‌صحرا هستند. وي ادامه داد: آق توقاي، تجلي‌گاه وحدت در نقطه‌اي دورافتاده در استان گلستان است اما آرامگاه شاعري از جنس وحدت است که دغدغه‌مند و منتقد زمان خود بود و در آثارش بي‌عدالتي شاهان و خان‌ها و حاکمان مستبد وقت را به چالش کشيد. موسي جرجاني با اشاره به اينکه آق توقاي قلب ترکمن‌صحرا آرامگاه مختومقلي و پدر بزرگوارش دولت محمد آزادي مکاني ارزشمند است که همه‌ساله انسان‌هاي بسيار و فرهيخته را به خود فرامي‌خواند، گفت: مختومقلي فراغي شاعر و عارف نامدار ترکمن ايراني بيان‌کننده زيباترين و ناب‌ترين احساسات بشر و اوج معنويت بوده و امروزه اشعار اين شاعر بلندآوازه همانند اشعار ديگر شاعران اين مرزوبوم به گنجينه طلايي ادبيات جهان تبديل‌شده است.

معرفي بزرگان خود کار بزرگ فرهنگي است

وي ادامه داد: انديشه او براي همة عصرها و نسل‌ها جاودانه و ماندگار بوده، زيرا مختومقلي فراغي با تمسک به قرآن و ارادت به پيامبر اکرم (ص) همواره از وحدت و همدلي سخن به ميان مي‌آورد و با آگاهي، هوشمندي و دانايي خود، در اشعارش همگان را به وحدت با محوريت قرآن کريم دعوت مي‌کند. پژوهشگر و نويسنده افزود: استان گلستان از ديرباز مهد اقوام و فرهنگ‌ها و مهد پرورش مشاهير، بزرگان و نام داران فراواني همچون مختومقلي بوده که در تاريخ و جهان پرآوازه هستند و اگر ما بتوانيم بزرگان و الگوهايي مثل مختومقلي را از دل تاريخ و فرهنگ ايران به نسل حاضر و نسل جوان معرفي کنيم، کار بزرگ فرهنگي انجام داده‌ايم.

مختومقلي فراغي و ماه مبارک رمضان

وي سپس با اشاره به تقارن ماه مبارک رمضان با عيد نوروز، گفت: ماه رمضان در بين قوم ترکمن به «اراز آي» مشهور است و از جايگاه والايي برخوردار است. در اين ماه ترکمن‌ها غير از برجاي آوردن فرايض، در تمامي مراسمي که ويژه اين ماه برگزار مي‌شود همچون آيين يا رمضان، شرکت مي‌کنند. جرجاني در پايان گفت: براي پي بردن به جايگاه والاي اين ماه در بين ترکمن‌ها، به بيتي از شاعر بزرگ مختومقلي فراغي اشاره مي‌کنم که نشان از جايگاه والاي اين ماه مبارک است.

از بين چهارفصل سال و دوازده ماه

رمضان مي‌آيد و آن بهترين ماه است