رئیس انجمن سیب‌زمینی‌کاران گلستان در گفت‌وگو با گلشن مهر: سیب‌زمینی کشاورزان را نمی‌خرند ---- عملکرد جهاد کشاورزی اوج فضاحت بود
تیتر اول |
مهران موذنی- اردیبهشت امسال طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، عوارض 60 درصدی برای صادرات سیب‌زمینی در نظر گرفته شد که موجب برانگیختگی و اعتراض کشاورزان شد. اکنون پس از 2 ماه، مقدار سیب‌زمینی مازادی که هر ساله صرف صادرات به کشورهای همسایه می‌شد، روی دست کشاورزان مانده است. در همین راستا گفت‌و‌گویی داشتیم با رمضان مقصودلو، رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در استان گلستان که در ادامه با هم میخوانیم.
با سلام و عرض ادب خدمت شما. لطفاً خودتان را برای مخاطبان گلشن مهر معرفی کنید.
رمضان مقصودلو هستم. در حال حاضر ریاست انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در استان گلستان را بر عهده دارم و عضو هیئت مدیره‌ی کشوری هستم.
علت خریداری نشدن محصول سیب‌زمینی‌کاران گلستان چیست؟
مشکلات عرصه‌ی سیب‌زمینی مربوط به امروز و دیروز نیست. سیب‌زمینی یک پروسه است که باید از زمان کشت هدف‌گذاری شود که چه مقدار از آن صادرات‌محور است و چه مقدار مصرف صنعتی و تازه‌خوری خواهد داشت. هر استانی نیز شاخص‌های خودش را دارد. در استان گلستان 30 الی 40 درصد جذب صنعت و به همان میزان جذب بازار تازه‌خوری می‌شود. باقی آن نیز در سنوات گذشته به بازارهای صادراتی کشورهای همسایه ارسال می‌شد. متأسفانه امسال سیاست‌های غلط وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر اعمال تعرفه برای صادرات سیب‌زمینی در اوایل برج دوم، موجب به توقف صادرات شد و صادرات سیب‌زمینی‌های کهنه که از سال پیش در انبارها و سردخانه‌های استان‌های سردسیر باقی مانده بود، ادامه پیدا کرد. علی‌رغم تقاضای بسیار زیاد کشورهای همسایه از سیب‌زمینی ایران در اردیبهشت‌ماه، صادرات این محصول ممنوع شد. بدین ترتیب سیب‌زمینی‌های صادراتی وارد بازار داخل شد. روانه شدن این سیب‌زمینی‌ها با ورود سیب‌زمینی‌های نو مثل سیب دزفول، جیرفت و گرگان به بازار هم‌زمان شد و همپوشانی پیدا کرد. در نتیجه بازار تازه‌خوری به شدت آسیب دید و فرو ریخت. اینچنین شد که سیب‌زمینی دست کشاورزان تولید‌کننده باقی ماند و تا امروز نیز باقی مانده است. حدود 110 هزار تن از تولید سیب‌زمینی استان روانه‌ی بازارهای داخلی و صنعت شده است. تا امروز حدود 6 هزار و 700 تن شرکت تعاونی مازاد محصول کشاورزان را به قیمت توافقی 8 هزار تومان به صورت تحویل در سردخانه خریداری کرده. اما حدود هزار و 200 تن همچنان در مزارع کشاورزان به صورت برداشت‌نشده باقی مانده. چنین چیزی در اواخر تیرماه غیر قابل قبول است که باید گفت به دلیل بی‌تدبیری و سیاست‌گذاری‌های غلط مسئولین صورت گرفته.
آیا این موضوع سبب آسیب دیدن محصول سیب‌زمینی‌کاران نیز شده است؟
بالغ بر 30 یا 40 درصد از سیب‌زمینی‌های مزارع دچار آسیب‌دیدگی‌هایی اعم از پوسیدگی و لهیدگی شده‌اند و خسارت آن بر عهده‌ی خود کشاورزان است. با این حال، مسئولین تعاون روستایی علی‌رغم دستور وزارتی مبنی بر خرید حداقل 10 هزار تن سیب‌زمینی حمایتی همچنان اصرار بر نخریدن سیب‌زمینی دارند و تاکنون با بهانه‌هایی واهی از قبیل نداشتن سردخانه و اعتبار، محصولات کشاورزان را خریداری نکرده‌اند.
چرا صادرات سیب‌زمینی گلستان متوقف شد؟
تحلیل نادرست مسئولین وزارتخانه از موجودی سیب‌زمینی در انبارها موجب توقف صادرات این محصول شد. آقای خانی نوذری، معاون وزیر کشاورزی با تحلیل‌های نادرستی که به ایشان داده شد، صادرات سیب‌زمینی را متوقف کرد و مانع ارز‌آوری به داخل کشور شد. آن زمان سیب‌زمینی در افغانستان و ترکمنستان به قیمت 50 سنت، یعنی معادل 30 هزار تومان فروش می‌رفت. چرا که این کشورها آن زمان سیب‌زمینی نداشتند. اما امروز محصولات اراضی خودشان برداشت شده و متاسفانه دیگر بازاری برای صادرات وجود ندارد. تصور وزارتخانه این بود که موجودی سیب‌زمینی کشور با صادرات کاهش پیدا کرده و موجب گرانی آن در بازار خواهد شد. تجربه نشان داد که تحلیلشان اشتباه بوده و باعث آسیب‌دیدگی کلیه‌ی تولیدکنندگان سیب‌زمینی در سرتاسر ایران شده و خواهد شد. در استان‌هایی مثل همدان و کرمانشاه نیز بازار سیب‌زمینی به شدت افت کرده و کشاورزان متضررند. طبق آخرین تماسی که با همکارانم در استان اصفهان داشتم، سیب‌زمینی‌ها همچنان در انبارها باقی مانده است. این خودش تهدیدی برای محصولات تازه‌ی سایر استان‌هاست.
آیا سیب‌زمینی تنها محصول صادراتی گلستان است؟
مرکبات و گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای گلستان نیز گاهی صادر می‌شدند. اما حجم صادرات آن‌ها به اندازه‌ی سیب‌زمینی نبود. تبعات توقف صادرات سیب‌زمینی گلستان در ماه‌های آینده مشخص خواهد شد.
چه تدابیری برای رفع این مشکل اندیشیده شده؟
در آخرین جلسه‌ای که در استانداری با شخص استاندار، مهندس مهاجر، معاونت زراعت وزارتخانه و مهندس سنگدوینی، نماینده‌ی محترم مجلس داشتیم، قرار بر این شد که سازمان تعاون روستایی مازاد محصول را خریداری کند. در حال حاضر (پنجشنبه) که 24 ساعت از این جلسه می‌گذرد، علی‌رغم ورود دادستان محترم و مصوبه‌ی شورای تأمین استان، سازمان تعاون روستایی همچنان به بهانه‌ی نبود سردخانه، اعتبار و مجوز از تهران از خرید محصولات سر باز می‌زند.
چه نهادی باید مجوز خرید مازاد محصول سیب‌زمینی‌کاران را صادر کند و به چه علتی این مهم انجام نمی‌شود؟
صدور مجوز آن بر عهده‌ی دکتر فصاحت، مدیرعامل سازمان تعاون روستایی کشور است. تعبیر آن‌ها این است که اگر همچنان به خرید توافقی سیب‌زمینی ادامه دهند، باید حجم زیادی از سیب‌زمینی کشور که در استان‌های دیگر تولید می‌شود را طبق شرایط گلستان خریداری کنند. به همین خاطر زیر بار نمی‌روند.
آیا ماندن سیب‌زمینی روی دست کشاورزان موجب کاهش کشت سال آینده خواهد شد؟
قطعاً همین‌طور است. همین اتفاق برای پیاز در سال 1399 افتاد و کشاورزان تولیدکننده‌ی پیاز در سال 1400 کشت نکردند. در نتیجه حتی همین امروز نیز قیمت پیاز چیزی حدود 30 الی 35 هزار تومان است. در واقع تعادل بازار به هم خورده است. کشاورزان برای سال آینده توان کشت ندارند. کشت هر هکتار سیب‌زمینی حدود 250 میلیون تومان هزینه دارد. کشاورزی که چنین رقمی را از دست دهد، چطور می‌خواهد سال بعد به کارش ادامه دهد؟
در نتیجه باید منتظر افزایش قیمت سیب‌زمینی در سال آینده باشیم؟
همین‌طور است. برای گوشت قرمز هم همین اتفاق افتاد. گوشت قرمز در سال‌های نه چندان دور بازار خوبی نداشت. با این حال، واردات این محصول نیز صورت می‌گرفت و اوضاع بدتر می‌شد. دامدارها تمام گاوهای مولد را فروختند و این‌طور شد که قیمت آن به کیلویی 800 هزار تومان رسید و دیگر دام مولدی وجود ندارد. گوشت قرمز مثل گوشت مرغ نیست که بعد از 45 روز امکان برداشت داشته باشد. تبدیل یک تلیسه‌ی گاو به یک گاو بالغ یک پروژه‌ی 5 ساله است. این‌ها همه نشان از بی‌تدبیری و ندانم‌کاری مسئولین وزارتخانه در معاونت امور دام و معاونت امور کشاورزی است.
سیب‌زمینی‌کاران در سالیان گذشته نیز با چنین مشکلی دست و پنجه نرم می‌کردند؟
در سال‌های گذشته شدتش به این شکل نبود. امسال اوج فضاحت آن است. هرچه مسئولین، اعم از شخص خود وزیر، معاون‌ها و مدیرکل‌هایش غیر متخصص‌تر باشند، دودش به چشم کشاورزان خواهد رفت.
تا امروز هزینه‌ی سیب‌زمینی‌های خریداری شده پرداخت شده است؟
تا امروز بخش دولتی ریالی پرداخت نکرده است. چرا که می‌گویند هنوز تأمین بودجه صورت نگرفته. اما بخش خصوصی هزینه‌ی سیب‌زمینی‌های خریداری شده را پرداخته است. کشاورزان گندم‌کار استان با وجود گذشت 3 الی 4 ماه از زمان برداشت محصول، همچنان دریافتی نداشته‌اند.
از برداشت محصول سیب‌زمینی‌کاران استان چقدر می‌گذرد و انتظار می‌رود در چه مدت زمانی مبلغ آن پرداخت شود؟
حدود 1 ماه از برداشت محصول می‌گذرد. اما هنوز مبلغی پرداخت نشده است. انتظار می‌رود که همان مشکل گندم‌کاران برای سیب‌زمینی‌کاران نیز رخ دهد.
کشاورزان در پرداخت اقساط بانکی با چه چالش‌هایی دست و پنجه نرم می‌کنند؟
سررسید وام‌های کشاورزان آغاز شده و بانک‌ها با اقداماتی از قبیل به اجرا گذاشتن وثیقه‌ها و فشار به ضامنین، شروع به فشار آوردن کرده‌اند. ما در جلسه‌ی دیروز از شخص استاندار، نماینده‌ی محترم مجلس و مسئولین بانک‌ها تقاضا کردیم که فکری به حال استمهال 3 ساله‌ی بی‌قید و شرط وام‌ها کنند تا فرصتی نصیب کشاورزان شود. وکلای بانک‌ها به شدت سخت‌گیر هستند و این علاوه بر ضررهای مالی، آسیب‌های روحی روانی را نیز برای کشاورزها به همراه خواهد داشت.
در سال گذشته بانک‌ها تا چه اندازه در پرداخت تسهیلات نقش داشتند؟
عدم تأمین نقدینگی توسط بانک‌ها از جمله مشکلات سیب‌زمینی‌کارها در سال گذشته بود که کشاورزان را مجاب کرد به نزول روی آورده و بهره‌ی مضاعف دهند. پارسال بانک‌ها در پرداخت تسهیلات برای کشت سیب‌زمینی همکاری نداشتند. پرداخت وام‌ها به علت سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی با چالش روبه‌رو شد. کشاورزان سیب‌زمینی‌کار هم از جمله کسانی بودند که در دریافت وام به مشکل خوردند.
با توجه به مشکلات پیش آمده، یارانه‌ی خاصی در قیمت‌گذاری سال آینده برای جبران خسارات کشاورزها در نظر گرفته نشده؟
متأسفانه هیچ یارانه‌ای در نظر گرفته نشده.
از دولت آینده چه انتظاری می‌رود؟
انتظار می‌رود به افراد متخصص و نخبه که اقتصاد کشاورزی خوانده‌اند، میدان دهد. همچنین احداث صنایع فراوری و سردخانه و تسهیل صادرات از جمله اقداماتی است که از دولت آینده انتظار داریم. بلکه مشکلات چندین سال گذشته تکرار نشود.
از اینکه وقتتان را در اختیار مخاطبان گلشن مهر گذاشتید، سپاسگزاریم.