حسين  دوست محمدي

دکتر مسعود پزشکيان رئيس جمهوري اسلامي ايران در بامداد چهارشنبه 4 مهرماه 1403 در هفتاد و نهمين نشست ساليانه سران کشورهاي عضو سازمان ملل متحد در صحن مجمع عمومي سخنراني کرد. اين سخنراني حدود 13 دقيقه زمان برد و رئيس جمهور متني از پيش نوشته شده را قرائت کرد. صرفنظر از نوع اجراي ايشان که البته مسبوق به سابقه است و به اعتراف خود پزشکيان، ايشان در اين زمينه خالي از نقص نيست و شرايط سالن، محتواي سخنراني بسيار دقيق تنظيم شده بود و پيامهاي جديدي داشت که قطعاً به گوش آنها که بايد بشنوند خواهد رسيد، چه در سالن حاضر بوده باشند يا در جلسه سخنراني رئيس جمهوري اسلامي ايران غايب باشند. اين سخنراني ابعاد گوناگوني داشت و هم در ادبيات اين متن و هم پيامهاي آشکار و پنهان آن مي شد رگه هاي تغيير و بازبيني در راهبرد کلان کشور را مشاهده کرد. در اين فرصت کوتاه تلاش مي کنيم به برخي از موارد مهم اين سخنراني اشاره کنيم:

* پزشکيان ياد سيد ابراهيم رئيسي را گرامي داشت و از او به نيکي ياد کرد تا بار ديگر بر اخلاق مداري و قدرشناسي ايرانيان تأکيد کند اما مواضعي متفاوت از مواضع رئيسي را در پيش گرفت.

* او خود را رئيس جمهوري اسلامي ايران معرفي کرد که با شعار «وفاق ملي» توانسته است نظر اکثريت رأي دهندگان را به خود جلب نمايد. او با اين تأکيد به همتايان خارجي و رقباي داخلي، اهميت جايگاه  خود و پشتيباني افکار عمومي از سياستهاي خود را گوشزد کرد.

* پزشکيان در اين اجلاس بر خلاف برخي از رؤساي پيشين جمهور نه در قامت يک منجي که براي نجات بشريت از تباهي و حل و فصل بحرانهاي جهان هستي  از آسمان نزول کرده است  که در قامت انساني زميني  شهروندي امروزين و مقامي مسئول که محدوده توان امکانات و حوزه مسئوليت خود را مي شناسد سخن گفت.

* مسعود پزشکيان گفت من با شعار صلح، توسعه پايدار، کرامت انساني و برقراري روابط سازنده  با جهان از مردم ايران رأي گرفتم و با همين شعارها  نيز در اين جلسه حضور يافته ام. او بار ديگر در پايان سخنراني خود با ادبياتي ديگر بر اين شعارها تأکيد کرد.

*رئيس جمهوري اسلامي ايران با اشاره به قرآن کريم و نهج البلاغه شريف بين آموزه هاي اسلامي و حقوق بشر غربي پيوندي عقلاني برقرار کرد و تلاش کرد پيام تغيير راهبرد در اين حوزه را به جهانيان برساند.

* پزشکيان ضمن اشاره به بحرانهاي متعدد خاورميانه به موضوع غزه اشاره کرد و با پرهيز از مواضع ايدئولوژيک و آرمانگرايانه همنوا با ادبيات جامعه جهاني از پايگاه حقوق بشر عملکرد اسرائيل را تحليل و رفتار غير انساني آن  در غزه را محکوم کرد.

اگرچه در چنين مواقعي  امت اسلامي و دولتهاي مسلمان مورد خطالب قرار مي گيرند اما او براي توقف جنايات اسرائيل در فلسطين و لبنان همه جهانيان را  خطاب قرار داد و هوشيارانه بحران را از جغرافياي  خاورميانه و محدوده کشورهاي اسلامي فراتر برد و آن را به  عنوان بحراني جهاني معرفي کرد تا همه جهان براي حل و فصل آن همراه شوند.

* رئيس جمهوري اسلامي ايران بر خلاف رويه مرسوم راه حل نهايي بحران خاورميانه را معرفي نکرد بلکه حل اين بحران را منوط به تصميم مردم فلسطين در  قالب يک همه پرسي دانست و به صورت غيررسمي به مردم فلسطين براي تعيين راه حل نهايي اولويت داد و به صورت ضمني خود را موظف به تبعيت از  تصميم مردم فلسطين معرفي کرد.

* او با مروري کوتاه بر تاريخچه برجام خواهان بازگشت همه اعضا به ميز مذاکره به نيت احياي آن شد. پزشکيان ضمن اشاره به آثار مخرب تحريمهاي ناشي از توقف برجام به اثرگذاري اين تحريمها بر کشورمان اعتراف کرد  و تلاش کرد با ذکر مصاديقي خاص به اين موضوع رنگ حقوق بشري بدهد تا افکار عمومي کشورهاي غربي را با خود همراه سازد.

*مسعود پزشکيان تأمين امنيت منطقه را کاري گروهي دانست که تنها با همدلي کشورهاي همسايه امکان  پذير است و حضور قدرتهاي خارجي در اين منطقه را عامل بروز بحران معرفي کرد.

* رئيس جمهوري اسلامي ايران با خطاب قرار دادن مردم آمريکا ضمن اشاره به مخاصمه موجود بين  ايران و آمريکا سياستهاي غلط زمامداران آمريکايي  از جمله تحريمهاي يکجانبه را باعث اوج گيري اين مخاصمه دانست.

* پزشکيان به صورتي گذرا به جنگ روسيه عليه اوکراين اشاره کرد تا بگويد اين رويداد در حاشيه راهبرد کشورمان در نظام جهاني قرار دارد نه در متن آن. او همچنين توقف درگيري و گفتگو را تنها راه حل رفع اين بحران  معرفي کرد.

* پزشکيان بحرانهاي مبتلابه جهان را فارغ از هر گونه دسته بندي تصنعي بحرانهايي جهاني دانست که براي حل و فصل آنها بايد جامعه بشري همگام و هم نوا با يکديگر تلاش کنند. او با اين فراز از سخنراني خود خواهان بازگشت به جامعه جهاني و ايفاي نقش درخور کشورمان در اين زمينه شد.

* او با مرور تاريخ معاصر از جمله زير پا گذاشتن بي طرفي و اشغال کشورمان  توسط متفقين در دو جنگ جهاني و موارد ديگر مردم ايران را صلح طلب معرفي کرد نه جنگ طلب. پزشکيان تأکيد کرد مردم ايران آغازگر هيچ جنگي نبوده اند و جمهوري اسلامي ايران نيز خود را به تأمين و تضمين امنيت خود موظف مي-داند و نه ايجاد ناامني در ديگر کشورها.

* او تأکيد کرد در جهان به هم پيوسته کنوني بايد به جاي تمرکز بر تهديدها بر فرصتها متمرکز شد و امنيت و منافع هيچ کشوري با نابودي  کشورهاي ديگر تأمين نخواهد شد. به نظر مي رسد شاه بيت سخنراني او همين موضعگيري اخير بوده باشد.

* پزشکيان که با شعار تغيير و اتخاذ راهبرد جديد  پا در نشست مجمع عمومي سازمان ملل گذاشته بود به عنوان نخستين گام در راه ايجاد تغيير و بازبيني راهبردهاي کلان ملي، منطقه اي و جهاني دولت جمهوري اسلامي ايران خواهان رفع تحريمهاي يکجانبه و بين المللي عليه ملت و دولت ايران شد.

دانشجوي دکتراي علوم سياسي