جشنواره‌ي فرهنگي و هنريِ کُندِسو
فرهنگی |
عباس فرهادي(لوکال)
الف) آغازه:
عصرِ شنبه (22دي‌ماهِ 1493) شهرِ کوچکِ فاضل‌آباد از بخشِ کمالانِ شهرستانِ علي‌آبادِ کتول، شاهدِ يکي از جشنواره‌ي مهم بود که به لحاظِ کيفي و کمّي در منطقه‌ي ما تاثيرگزار و کم‌نظير هم برگزار شد.
نه‌تنها حدود هزار صندلي داخل و بيرون سالن تا آخر برنامه خالي نماند بلکه خيلي از علاقه‌مندها ايستاده و بيرون از طريق ويدئو پروژکتور برنامه‌ها را دنبال مي‌کردند.
از خوشامدگوييِ مهندس کميل واعظي(شهردار و دبيرِ جشنواره) تا گزارشِ سيدمهدي حکيمي(عضو و سخنگوي شوراي اسلامي) از عملکردِ شورا و شهرداري گرفته تا سخنرانيِ دکتر رحمت‌اله نوروزي( نماينده‌ي سه‌دوره‌ي مجلسِ شوراي اسلامي) درباره‌ي قابليت‌ها و...حاضرين به شکل مختصر و مفيد از منطقه و البته درباره‌ي ميوه‌ي جنگليِ کُندِس(=کُنديس،کُندُس: ازگيلِ وحشي) و نيز از کُندِسُو(=کُنديسُو،کُندُسو: شيره يا همان ترشيِ ازگيلِ وحشي) اطلاعات خوبي به دست آوردند.
ب) اقبال واحدي:
اما حضور و اجراي پرانرژيِ مجريِ توانمند و محبوبِ کشوي،سيدمحمدعلي واحدي بُدلا ( با نامِ هنريِ اقبالِ واحدي در برنامه‌ي صبح به‌خير ايرانِ شبکه‌ي 1سيما و ...) بخصوص خبررساني از حضورشان در جشنواره با مصاحبه‌ي سيماي ملي و نيز حضور در آيينِ تِرشي‌پلو و کُندِسوپَزانِ روستاي محمدآبادِ کتول و البته شرکت در مراسمِ درختِ کُندِسکاريِ دبستانِ شهيد درويش‌محمديِ روستاي رحمت‌آباد و همچنين بازديد از روستاي کوهستانيِ و سنّتيِ چِلي و لوکال باعث تبليغِ بيشترِ جشنواره و حضور حدّاکثريِ مردم بخصوص جوانان و خانواده‌ها شد. ايشان قبلاً هم در برنامه‌ي رامبد جوان به زيباييِ ارتفاعاتِ کتول اشاره‌ي مهمي کرده و در جشنواره‌ي پنبه‌ي گرگان هم طيِ مصاحبه‌اي دوستانه با اينجانب البته منطقه‌ي کتول را زيباترين جاي متنوعِ جغرافيايي و فرهنگي ناميده بود.
ج) خشايار اعتمادي:
حضور در ييلاق خليندر و الستان و مصاحبه‌ي دوستانه‌ي قبل از جشنواره‌ي فرزندِ فاضل‌آباد: خشايار اعتمادي(خنياگرِ موسيقي و صاحبِ نخستين آلبومِ پاپ پس از انقلاب که جوانان در گذشته با اثر دلشوره بيشتر با ايشان آشنا شدند) و اجراي روي سِن بعدِ سال‌ها نيز جذابيتِ خاصي داشت، ضمن اينکه ايشان براي پيشکسوت‌ها زنده شدنِ خاطراتِ خوبي بود که منطقه از خانواده‌ي خوبِ ايشان بخصوص مرحوم پدرشان زنده‌ياد داريوش اعتمادي داشتند تا جايي که وي از طرف خود و خانواده براي تبديلِ خانه‌باغِ پدري به سراي شهرداري ابرازِ خشنودي کردند.
د) ديگر هنرمندان و گروه‌هاي موسيقي:
جشنواره‌ي کُندِسو کم از يک همايشِ خوبِ موسيقي نداشت، به‌طوري که خواننده‌ي محبوب و مردميِ منطقه: رحمان عرب‌عامري(خنياگرِ موسيقيِ پاپ) که حتي در اوجِ شهرتِ اين دهه هميشه برنامه‌هاي فرهنگي و هنريِ منطقه‌ي کتول را در اولويتِ اجراهاي خود قرار داده، در اين جشنواره هم شور و هيجانِ خاصي در بينِ همشهريان ايجاد کرد.
گروهِ موسيقيِ مقامي و آيينيِ نجواي کتول به سرپرستيِ محمدرضا برزگر(پژوهشگر، مولّف و نوازندهي دوتارِ کتولي)، گروهِ موسيقيِ مقامي- محلّي خورشيدِ خراسان به سرپرستيِ مهرداد بخشي(خنياگرِ موسيقيِ خراسانِ رضوي)، گروهِ موسيقيِ کتوليِ تنبورانِ الستان به سرپرستيِ حسن دنکوب(نوازندهي دوتار)، اجراي موسيقيِ پاپ با اجراي اسماعيل درخشان(معروف به اسي، خواننده‌ي پاپِ فارسي و سيستاني)، دف‌نوازيِ هنرجويانِ آموزشگاهِ موسيقيِ نسيمِ آوا به سرپرستيِ نصيبه ملاشاهي(نوازندهي دف و تنبک) و همچنين اجراي شعرِ کندسو، بيدخواني و شَباشِ کتوليِ سيدمطلب حسيني(خواننده‌ي کتوليِ سريالِ پايتخت) از جلوه‌هاي زيبا براي معرفيِ بخش‌هايي از قابليت‌هاي اقوامِ کمالاني و کشوري بودند.
ه) ديگر بخش‌هاي جشنواره:
هر بخشي از اين جشنواره تلاش شده بود به بهترين وجه و البته تا جاي ممکن از بزرگوارانِ منطقه و شهرستان استفاده شود؛ مثلاً قرائتِ قرآنِ مجيد با صداي آسمانيِ قاريِ کشوريِ منطقه، محمد تجري و مجريِ جشنواره هم عليرضا ساوري و نيز تيم صدا سيداحمد ادهمي و البته تنديس‌‌هاي جذاب و تقديرنامه و بروشورِ معرفي محصولِ کُندِسو و شناختِ کليِ کمالان همگي دست به دستِ هم داد تا جشنواره‌اي ماندگار به مردم هديه شود.
حدودِ 40 غرفه‌ي بانوان که مبناي کارشان از هنرهاي دستي گرفته تا خوراکي‌ها بيشتر محصولاتِ محلّيِ اقوامِ عزيزِ بخشِ کمالان بوده که با هدفِ معرفيِ توانمندي‌هاي بانوانِ هنرمند و کارآفرين منطقه و نيز تشويقِ اشتغال‌زايي، که حتي شرکتِ اين مشاغل هم در انتهاي سالنِ جشنواره تا جايي که ما خبر داريم بدون پرداختِ هيچ هزينه‌اي بود تا بانوانِ هنرمندِ کمالان بيشتر تشويق شوند که موضوعِ بازارچه‌ي محلّي را که شهردار و شورا وعده‌دادند،استقبال و پيگيري کنند. اين قسمتِ برنامه هم با همکاريِ جمعي از بانوانِ فعالِ اجتماعيِ کمالان(معرف به گروهِ گلريزان) و کمکِ سيداحيا ميرديلمي و البته نظارت،حمايت و هدايتِ شهرداري بخصوص انجام شد که نقش دخترانِ نونهال با لباس‌هاي محلّيِ قوميت‌شان چشمگير و جالب بود و در کل اين جشنواره، پيام و نقشِ اجتماعي، فرهنگي و هنريِ برجسته‌اي داشت.اين فعالان قبل از جشنواره در ديدارهايي با نخبگان و مسوولاني از استان و منطقه تجربياتِ خوبي را کسب کرده بودند.
و صد البته از بخش‌هاي خوشمزه‌ي کُندِس و کُندِسُو که بگذريم، مي‌رسيم به قسمتِ بامزه‌ي استندآپ‌کمديِ روح‌اله بختياري. همانطور که چند وقتي‌ست از طريقِ رسانه‌هاي حقيقي و مجازي مي‌بينيد فضاي بازتري براي طنز و هزل به وجود آمده تا لبخندِ بيشتري بر صورتِ مردم نقش بندد.
از شوهاي مهران مديري و حامد آهنگي با کمکِ بخصوص نعميه نظام‌دوست و ... بگير تا حسن ريوندي و نقش ننه‌زبل و البته عمو رشيد و... به نظر مي‌رسد مثل ادبيات کهن براي طنزها فضاي وسيع‌تري باز شده که ايشان هم با توجه به شناختي که از منطقه دارد، نسبت به اجراهاي گذشته‌شان فضاي شادمانه‌ي بيشتري را براي جمع ايجاد کرد که واقعاً هم از مسوولان تا عمومِ حاضران خيلي خنديدند و لحظاتي را شادتر گذراندند.
و) چرا کُندِس و کُندِسو؟
آنچه در کشور به ازگيلِ وحشي معروف است در جاهاي مختلف شمال با نگارش و تلفظ‌هاي متنوع ولي شبيه به هم کاربرد دارد مثل کُنوس و کُنِس در بخش‌هايي از مازندران و گيلان، ولي در کتول به اين ميوه‌ي پاييزه‌ي جنگلي: سکُندِس، کُندُس و کُنديس" مي‌گويند که چون شنيده بوديم در کتابِ کهنِ علومِ طبيعيِ نُزهَت‌نامه‌ي علايي (قرن 5 و 6 قمري) به شکلِ "کندس" به کار رفته و نيز با مراجعه به لغت‌نامه‌ي کتوليِ معتبر همان املا و تلفظِ "کُندِس" مبنا قرار داده شد، وگرنه در محله و بينِ خانواده‌ي اينجانب البته تلفظِ "کُندُس kondos" به کار برده مي‌شود که برمي‌گردد به موضوع تَه‌لهجه‌ها و همگي هم درست و پرکاربرد است.
در گويشِ کهن و اصيلِ کتولي مثلِ خيلي از اقوامِ ايراني هم واژه‌ي " آب " به شکلِ " اُ / O " تلفظ مي‌شود و در گويشِ منطقه به شيره يا همان ترشيِ کندس هم "کُندِسو" مي‌گويند،(و البته کُنديسو و کُندُسو) پس "کُندِسو kondeso" مي شود: کُندِس+اُ يعني "آبِ کُندِس، که همان شيره يا ترشيِ ازگيلِ وحشي مي‌شود.
اما چرا کُندِسو بجاي خودِ کُندِس به عنوانِ بِرَند پيشنهاد و انتخاب شد!؟ چون اول اينکه خودِ کندس فقط اواخر پاييز در جنگل‌ها هست و خيلي هم بازارِ خريد و فروش ندارد و نوعِ پيونديِ آن در بازارِ کشوري رايج است ولي کندسو هم محصولِ اين ميوه است که ارزشِ طبّي و فروشِ خيلي خوبي دارد و البته به شکلِ شربت در تابستان بخصوص براي کاهشِ حرارتِ بدن استفاده‌ي خوبي دارد، و حالا اينکه واژه‌ي کُندِسو (يا کُندُسو و کُنديسو) را جايي غير از کتول و حتي در جاهاي ديگرِ شمال نه‌تنها کمتر شنيديم بلکه اين شيوه‌ي تهيه و استفاده هم بيشتر در کتولِ گلستان استفاده‌ي عمومي دارد.
جشنواره‌ي کُندِسو را با توجه به توضيحاتي که داده شد، در هر تاريخي مي‌شود برگزار کرد ولي اگر فرض کنيم بخاطر تغييرِ زماني تقويمِ قمري، آيين‌هاي خاصِ مذهبي مثلاً ماهِ مبارکِ رمضان يا ماهِ شريفِ محرّم و صفر در فصلِ کُندِس يعني اواسط و اواخرِ پاييز واقع شود، ديگر امکانِ اجراي جشنواره براي برگزارکننده‌ها نبود.
ز) چرا فاضل آباد؟
همانطور که آقاي واحديِ هم در برنامه‌هاي تلويزيوني و مصاحبه‌ي دوستانه گفتند به دلايلي از جمله‌ي تنوع قوميتي و جغرافيايي و به تبعِ آن فرهنگ و هنرهاي جذاب در يک منطقه‌ي کوچک و نيز نزديکيِ صحرا و دشت و کوه بخصوص 16روستا در دهنه‌ي کتول که 14تا در دلِ کوه و جنگل قرار گرفته‌اند و البته کندس و کندسو خوشبختانه همه‌جاي جنگل‌هاي کتول به‌ويژه در اين ييلاق‌ها به فراواني هم هست و از طرفي در بخش مرکزيِ شهرستان هم نه‌تنها از آيين باشکوه روزِ علي‌آبادِ کتول تا جشنواره‌هاي مختلف از جمله هشت جشنواره‌ي موسيقي گرفته خوشبختانه در اجراي آيين‌ها کم نگذاشتند، بخصوص که اين روزها شهرداريِ شهرستان با کمکِ نخبگان و اداره‌ي فرهنگ و ارشادِ اسلامي و... با مديريتِ مهندس ابوذر اسفندياري‌پور در تدارکِ پنجمين جشنواره‌ي موسيقيِ مقاميِ کتولي مي‌باشند، از طرفي بعيد مي‌دانم که حتي شهرستان هم سالني به بزرگي در فضاي شهري مناسب با قابليت آن‌همه صندلي براي نشستن و نيز پارکينگ بزرگ و با فاصله‌ي مناسب از جاده‌ي اصلي مثل هتلِ نقشِ جهانِ فاضل آبادِ بخشِ کمالان را داشته باشد.
ح) بماند به يادگار:
شهرداري فاضل‌آباد بخصوص مهندس کميل واعظي در اين چندسال ثابت کرده با شيوه‌ي آهسته و پيوسته به اجراي آيين‌هاي فرهنگي و هنري در هرمناسبتي تاکيد فراوان دارد به طوري که چندسال پيش براي اولين بار در چارچوب قانون و هنجارها آيين‌هاي مردميِ شبِ چله (=يلدا) و نوروزخواني و چَکه‌سِماع را در سطح کيفي بالايي به تنهايي و بدون کمک هيچ نهاد و اسپانسري اجرا کرده است.
و نيز در مراسمِ محرمِ گذشته حتي خودشان اجراي مراسمِ " يا عباس " و سوک‌خواني را در بين مردم اجرا کردند و البته با ايجادِ ايستگاه‌هاي نذري و صلواتي و موکبِ مناسب، بينِ جوان‌ها شوق و ذوقِ جالبي براي شرکت در آيين‌هاي مختلف به وجود آورده‌اند. و حالا هم با کمکِ همکارانشان و جمعي از نخبگانِ مردمي و تشويقِ رجال و حمايتِ معنويِ دفترِ امورِ شهريِ استانداري، نماينده‌ي مجلس، رئيس‌دفترِ نماينده‌ي وليِ‌فقيهِ استان،فرمانداري، رسانه‌ها و ...موفق به ثبتِ باشکوهِ آيينِ کُندِسو شدند، به‌طوري که مردمِ راضي از جشنواره مي‌پرسيدند که آيا سالِ بعدي هم جشنواره‌ي کُندِسو برگزار خواهد شد!؟