محمدکاظم نظري 

حذف فيزيکي افراد و اشخاص براي اهداف مختلف امري ديرپا و دراز دامن است. در تاريخ ملل مختلف و در سرزمين‌هاي دور و نزديک، حذف فيزيکي افراد و اشخاص به مثابه راه حلي عاجل هميشه مدنظر بوده است. فراواني اين عمل به‌قدري زياد است که در مقاله‌اي کوتاه در حد يادداشت‌هاي روزانه نمي‌گنجد.  سرزمين ايران و ميهن و مام وطن در روزگاران دور خود اين حوادث را در سينه به يادگار نگهداشته است. شايد اولين و مهمترين حذف فيزيکي يا همان ترور در سرزمين ما مربوط است به کشتن برديا پسر کوروش به‌دست کمبوجيه به سال 523 قبل از ميلاد که رويداد بعدي مدعي پادشاهي گئو ماته باشد (پادشاهي ماد-اقرار علي يف، ترجمه کامبيز مير بهاء ص426 - 427).

در ادبيات ما اين ترور ها هم ثبت شده است.

نظامي گنجه اي، در داستان خسرو و شيرين. ترور خسرو به‌دست شيرويه پسرش را چنين گزارش مي‌کند.

به بالين شه آمد تيغ در مشت/ جگرگاهش دريد و شمع را کشت/ چنان زد بر جگرگاهش سر تيغ/ که خون  بر جست از او چون اتش از ميغ/ (خمسه نظامي، خسرو و شيرين، کشتن شيرويه خسرو را از بهر شيرين، ص 350) علاوه بر ترورهاي معروف در ايران که بازخواني خواهد شد.

در ادبيات و تاريخ ديني ما هم باز به ترور‌هايي برمي‌خوريم که رد پاي ايرانيان را مي‌توان در آن يافت.

البته اولين ترور در ميان اعراب مسلمان به ترور سعدبن عباده انصاري در محلي نزديک شام به‌نام حوران است (نياز به مدارک بيشتر)

اولين ترور رسمي در مدينه توسط چند ايراني که ظاربين به‌نام‌هاي، فيروز (ابولولوه) هرمزان به سال 24 ه ق رخ داد و در اين حادثه عمر خليفه دوم زخمي و از ترور جان سالم به‌در نبرد (تاريخ طبري جلد 5، ص‌ 2026).

سه ترور ديگر، هم‌زمان در 19 رمضان سال 40 ه ق روي داد که يکي موفق و دو دگر ناکام ماند. ترور علي (ع) در مسجد کوفه به ضرب شمشير ابن‌ملجم‌ (يمني) ترور معاويه در شام بدست برک‌بن عبدالله، ترور عمرعاص در مصر بدست عمربن بکر، اين سه ترور هم‌زمان عمليات و برنامه‌ريزي آن توسط بقاياي خوارج انجام شد. (تاريخ طبري جلد 6، ص2681) اين ترورها ادامه يافت و حتي متوکل عباسي به‌دست پسرش کشته شد. در ايران، ترورهاي سرنوشت‌سازي انجام شد که مسير حرکت ايرانيان را تغيير داد. ترور نادر شاه در سال 1126 ه ق (1312 خورشيدي) در قوچان که ايران را وارد تونل وحشتي بزرگ کرد (زندگي پر ماجراي نادر شاه افشار- دکتر محمدحسين ميمندي‌نژاد ص 1157).

ترور آغا محمدخان قاجار در قلعه شوشي (شوشا) به  سال 1211ه ق. اين ترور دست روس‌ها را براي تصرف حداقل يک سوم ايران  باز گذاشت. ترور ناصرالدين شاه به سال 1275 ه ق به‌دست ميرزا رضا کرماني در حرم شاه عبدالعظيم که باعث فروريختن قجر شد. زنجيره قطور و دراز ترورها در ايران قطع نشد همان‌طور که در سرزمين‌هاي ديگر ريشه‌اش خشک نشد. ترور روزنامه‌نگاران و شاعران در عهد پهلوي اول، ترورهاي بعد از شهريور 1320 و اشغال ايران مانند ترور سيداحمد کسروي، نويسنده و محقق و وکيل دادگستري به‌دست فدائيان اسلام، ترور حسين فاطمي وزير امور خارجه مصدق به‌دست فدائيان اسلام، ترور هژير، علاء، رزم‌آراء و حتي خود شاه ايران، ادامه روندي بود که مسبوق به سابقه بود، ترور سرهنگ فرسيو و پسر خردسالش بدست مجاهدين، بمب‌گذاري رستوران محل تجمع آمريکايي‌ها، ترور کارخانه‌داران و کار‌آفرين توسط مجاهدين خلق (منافقين) و سازمان چريک‌هاي فدايي خلق، ترور‌هاي درون سازماني مانند ترور مجيد شريف واقفي.

اما آيا ترور مختص ما ايرانيان است؟

پاسخ خير است.

آمريکايي‌ها حداقل 7 رئيس‌جمهورشان را ترور کردند که ترور ابراهام لينکلن به سال 1865 ميلادي در تاتر منجر به مرگ وي شد، جان اف‌ کندي در شيکاگو به سال 1963 به ضرب گلوله کشته شد. علاوه، جينز گارفيلد در بالتيمور به سال 1881 ميلادي، ويليام مک کينلي 1901 ميلادي، ريگان 1981 ميلادي، دونالد ترامپ در 2024 ميلادي مورد ترور واقع شدند. در روسيه ترور، راسپوتين باعث فروپاشي تزاريسم شد 1916 ترور پادشاه عربستان، ترورهاي مختلف در کشورهاي اروپايي و حادثه 11 سپتامبر 2001 که باعث حمله آمريکا به افغانستان و عراق گرديد. بعد از 57 و بهم ريختگي اجتماعي و خلاء قدرت، ترورهاي زيادي صورت گرفت که از جمله آن‌ها مي توان به ترور آقاي خامنه‌اي (رهبر معظم) در مسجد ابوذر به تاريخ ششم تير 1360 انفجار دفتر مرکزي حزب جمهوري اسلامي و کشته شدن  شهيد بهشتي رييس قوه قضائيه و جمعي از نمايندگان و وزار و ... گرديد به تاريخ هفتم تير 1360 انفجار نخست‌وزيري و شهادت رئيس‌جمهور رجايي و نخست‌وزير با هنر و جمعي از بزرگان کشور به تاريخ هشتم شهريور 1360 اين روش و منش به‌طرق مختلف فردي و جمعي ادامه دارد و آخرين آن ترور دو تن از بزرگان قوه قضائيه و ديوان عالي، آقايان رازيني و مقيسه‌اي بوده‌اند. داستان ترور چنان گسترده در زمان و مکان و جغرافياست که مي‌تواند مسبب چندين جلد کتاب تحقيقي و اثرگذار باشد.

فعال مدني