اسفنديار قبادي

پس از سالها بالاخره در مقدمه کتاب گلهائي چند از گلستان سعدي با همکاري صميمانه آقاي خواجه نژاد، مديرمسئول نشر پيک ريحان شهرستان گرگان، مجوز کاربرد اين واژه در زبان فارسي صادر گرديد. ولي چون در مقدمه کتاب جا براي طول و تفضيل وجود نداشت به درخواست تعدادي از دوستان فرهيخته اين مقاله جهت تشريح بيشتر اين واژه جديد انتشار مي يابد. واژه آپتيمايزري در اصل از واژه آپتيم يوناني به معناي بهينه منشا، گرفته شده است. در فرهنگ لاتين آپتيم به معناي بهترين وجود دارد و در زبان انگليسي واژه آپتيمايزر به معناي بهينه ساز که از جمله به مهندسان خبره در بهينه سازي خطوط توليد در کارخانه ها و تاسيسات اطلاق مي شود. کاربرد فراوان دارد و من با افزودن ياي نسبت فارسي به انتهاي آن، واژه و لغت جديد آپتيمايزري را به زبان و فرهنگ فارسي ارائه کرده ام که معاني بسيار گسترده ديگري دارد. آپتيمايزري نه تنها بهينه سازي در کامل ترين وجه آن معنا مي دهد بلکه در عين حال مي تواند معاني و مفاهيم و کاربردهاي بسيار گسترده تري را هم داشته باشد. از جمله آپتيمايزري به معناي هر کاري را به بهترين نحو ممکن انجام دادن است با کمترين انرژي بيشترين محصول را به دست آوردن. با کمترين هزينه و مصرف انرژي بيشترين عايدات را داشتن. با کمترين هزينه از نظر وقت و سرمايه بيشترين سود را حاصل نمودن و با کمترين داده بيشترين بازه را به دست آوردن و به طور کلي درست عمل کردن است. از طرف ديگر هر کار غلطي را اصلاح کردن، از هر اشتباهي جلوگيري کردن، هرگونه معايبي را چه در ماشين آلات و چه در نفس آدمي برطرف کردن، آپتيمايزري محسوب مي شود. واژه ابداعي آپتيمايزري به معناي انديشيدن، برنامه ريزي کردن و سپس عمل کردن بر مبناي آنها است. اينکه در يک محدوده مشخص بيشترين تعداد خودرو قابل پارک کردن باشد، آپتيمايزري است. انتخاب کوتاه ترين مسير مطمئن براي جايگزاري کابل هاي برق و تلفن و احداث کانال هاي آبرساني و خروجي سيلاب ها، انتخاب کوتاه ترين مسير براي رسيدن به مقصدي مشخص انتخاب بهترين و مناسب ترين وسيله براي سفر با توجه به هزينه و راحتي و ايمني با در نظر داشتن کليه جوانب آن نيز آپتيمايزري محسوب مي شود. انتخاب بهترين رشته تحصيلي براي هر نوجوان با توجه به استعدادها و قابليت هاي او با درنظر گرفتن شرايط انتظاري بازار کار هم آپتيمايزري است و اينکه ماشين لباسشوئي و ظرف شوئي با تنظيم، در نيمه شب که بهاء برق ارزانتر است، بکار گرفته شوند و بسياري معاني و مفاهيم گسترده ديگر که در اين مختصر نمي گنجد، آپتيمايزري محسوب مي شود. آپتيمايزري همچنين مي تواند در همه زمينه ها کاربرد داشته باشد، مثلا براي اصلاح يک کار غلط مي تواند انذاري حکيمانه و محترمانه باشد. براي يک مثال هنگاميکه در يک چهارراه در مسير خيابان يک طرفه راننده اي خودخواه براي چند متر بي فايده جلوتر ايستادن مسير خيابان متقاطع را به کلي مسدود مي کند و بي جهت ترافيک سنگيني را در خياباني که ترافيک ندارد تحميل مي نمايد. کلمه جادويي آپتيمايزري مي تواند راننده نادان را به اصلاح کار خود وادارد و از ايجاد ترافيک بي مورد و درگيري هاي رايج جلوگيري نمايد. اخلاق و روش آپتيمايزري که در اصل برانديشيدن استوار است ما را از غلطيدن در اشتباه جلوگيري مي نمايد و مي تواند انواع فعاليت ها را بهتر، کم هزينه تر و کارآمدتر به انجام برساند، حتي دخل و خرج زندگي را. به عقيده اينجانب جا افتادن اين واژه و کاربرد آن نزد نخبگان در نهايت به آگاهي ها و افزايش قواي ذهني عوام نيز مي انجامد. سبک و سياق آپتيمايزري در هر زمينه اي مثلا در کشاورزي و باغداري و يا صنعت و معدن، کارخانه ها و يا پزشکي و جراحي و رشته هاي مختلف متفاوت است ولي در همه رشته ها روش کار يکيست. انديشيدن، برنامه ريزي کردن و سپس به بهترين وجه و آپتيمايزري عمل کردن است. اگر انسان ها در همه زمينه ها آپتيمايزري عمل نمايند عاقبت در کار حکومت داري هم به آپتيمايزري مي رسيم و در آن صورت بي گمان ايجاد مدينه فاضله در کره زمين که آرزوي همه فلاسفه و حکماي خيرانديش تاريخ بوده است و به اعتقاد اين حقير بعلت پيشرفت تکاملي بشر وقوع آن در درازمدت قطعي است در فاصله زماني کمتري محقق خواهد شد. و در آخرين کلام، حکمت و پند پيرانه من به جوانان اين است:شناخت صحيح و کاربرد آپتيمايزري در همه شئون زندگي رمز پيشرفت و موفقت هر فرد و هر جامعه است.

مهندس کشاورزي از دانشگاه شيراز، فوق ليسانس مهندسي صنايع از دانشگاه آيوا آمريکا