محمد کاظم نظري

تفکر در موضوع آفرينش به ديرينگي انسان است، اينکه انسان و موجودات چگونه و طي چه مراحلي پا به عرصه وجود گذاشتند؟ يکي از نظامندي هاي تفکرات در زمينه خلقت در جهان ما قبل مدرن و در جهان کهن، نگاه اديان به آفرينش است. شايد اولين ديني که به شکل نظامند ترتيب خلقت را بيان و صورت بندي کرد، دين زرتشت باشد.

چرا شايد؟

چون به نوشته مري بويس در/زرتشتيان باورها و آداب ديني آنها(ترجمه عسکر بهرامي)پيدايش زرتشت را به1200 قبل از ميلاد نسبت مي دهد، در حالي که به نوشته زيگموند فرويد در موسي يکتا پرست، اولين نسخه موسوم به منبع الوهيمي به سال722پيش از ميلاد بوده است، بخش هاي بزرگ کتاب را به دوران پارسي يا حتي يوناني مربوط مي داند(ص179همان)و کتاب مقدس در واقع صرفا يک کتاب نيست بلکه کتابخانه اي عظيم است که طي سه قرن، يعني از اواخر قرن ششم(ق.م) تا اوايل قرن دوم پيش از دوران مشترک، نوشته، بازبيني و اصلاح شده است(ص182همان)يا در مورد کتاب استر(يکي از کتب در تورات عهد عتيق) برخي معتقدند که اين کتاب ابتدا دوره پارسيان نوشته و سرانجام در دوران يوناني به شکل نهايي در آمده است.

آفرينش در نگاه اوستا/ زرتشتيت/

در اوستا،يسنا،هايک آيه9،گهنبار را مي ستايد.

ابوريحان در مورد گهنبار، در التفهيم، مقدمه، اين سوال را مطرح مي کند که:

گهنباره چيست؟روز گار سال پاره ها، کرده است زرادشت و گفته است که بهر پارسي ايزد تعالي گونه يي آفريده است چون آسمان و زمين و آب و گياه و جانور و مردم، تا عالم به سالي تمام آفريده شد از اين پاره ها پنج روز است، نامشان،گهنبار.

استاد جلال همايي در پاورقي التفيم به نقل از آثار الباقيه،شش گهنبار(آفرينش شش مرحله)را چنين ذکر کرده است.

1- اول آسمان ها آفريده شده-ميذ يوم زرمي (ميديوزرم)/ يسنا، هايک آيه 9-

2- آفرينش آب، ميذيوي سيم گاه.

3-آفرينش زمين-پتيه شهيم.

4-آفرينش نباتات و در ختان-اياثره،تم گاه.

5-آفرينش بهائم-ميذ ياير،سي گاه.

6-آفرينش انسان-وهيشتوايشت-هيت ميذي گاه.

هفتمين مرحله آفرينش به نوشته مري بويس در/زرتشتيان باورها و آداب ديني آنها/

7- آفرينش آتش.

ايرانيان براي اين گهنبارها جشن هاي مفصل داشتن که نوروز بزرگترين آنها است.

آفرينش در نگاه تورات

تورات عهد عتيق در نگاهش به آفرينش هفت مرحله را آورده است.

سفر پيدايش آيات 3-1-چنين توضيح مي دهد.

باب اول.

1-خدا روز و شب را آفريد،روز يکم-آيه1

2- و خدا گفت فلکي باشد- فلک را آسمان ناميد و شام بود وصبح بود، روزي دوم-آيات 9-7

3-آفرينش آب ها و زمين و نباتات و شام بود و صبح بود روزي سوم-آيات 14-10

4- آفرينش خورشيد، ستارگان-شب و روز و شام بود و صبح بود روزي چهارم-آيات 20-15

5-آفرينش جانوران از همه انواع .و شام بود وصبح بود روزي پنجم-آيات 23-21

6-و خدا آدم را بصورت خود آفريد(آيه28)او را بصورت خدا آفريد ايشان را نر و ماده آفريد،و شام بود و صبح بود روزششم-آيات 31-24

براي روز هفتم تورات عهد عتيق، در باب دوم سفر پيدايش چنين آورده است.

7-و در روز هفتم خدا از همه کار خود که ساخته بود فارغ شد-و خدا روز هفتم را مبارک خواندو آنرا تقديس نمود (3)-کل باب دوم از آيات1-25

آفرينش در نگاه اناجيل اربعه

بنظر مي رسد، مسيحت همان نگاه تورات و يهوديت به خلقت را پذيرفت و آنرا جزء اعتقادات خود مي داند.

در سه انجيل، متي-مر قس-لوقا(در تورات عهد جديد)بحثي از کيهان شناسي و نگاه به خلقت اوليه انسان و موجودات نيست. اما در انجيل يوحنا مي توان نگاهي کلي به خلقت را دريافت. در آيات 1و2چنين آمده:

همه چيز بواسطه او آفريده شده

نگاه قرآن به آفرينش:

در قرآن کريم و متن مقدس بحث از خلقت و انسان مفصل بيان شده.اما در مورد خلقت و زمان آن مي توان به آيات ذيل استناد کرد.

1- ان ربکم الذي........في سته ايام-اعراف آيه54

2-الذي خلق السماوات......في سته ايام-فرقان-آيه59

3-هو الذي......في سته ايام-حديد،آيه4

4-و هو الذي......في سته ايام-هود،آيه7

5-الله الذي خلق السموات و الارض و ما بينهما في سته ايام- سجده،آيه4

6- ان ربکم الله الذي خلق السموات و الارض في سته ايام-يونس،آيه3

7-و لقد خلقنا السماوات و الارض و ما بينهما في سته ايام-سوره ق،آيه38

در سوره مبارکه فصلت،با اين آيات بر مي خوريم.

خلق الارض في يومين(9آيه) ونيز، مي فرماييد:

وجعل فيها رواسي من فوقها و بارک فيها و قدر فيها اقواتها في اربعه ايام سواء للسائلين.(آيه10)

 در اين يادداشت کوتاه تلاش شد  نگاه چهار دين که سه از انها،يهوديت،مسيحيت،اسلام که اديان ابراهيمي هستند،با نگاه دين زرتشتي که ديني ايراني و مربوط به فلات ايران است،آورده تا نگاهي کلي ارائه شود.