خشکسالي يا بحران مديريت


تیتر اول |

فاطمه سراواني-  امروز تامين آب در استان ديگر يک مساله يا مشکل نيست، آب امروز در گلستان بحران است، و البته بحران آب در استان گلستان، معلول ترکيبي از عوامل طبيعي و انساني است. کاهش بارندگي را مي توان به عنوان يکي از عوامل طبيعي برشمرد عاملي که باعثش تغييرات اقليمي است که منجر به کاهش ميزان بارندگي در سال‌هاي اخير شده است. استان گلستان به طور دوره‌اي  و متوالي با خشکسالي مواجه بوده که اين موضوع باعث کاهش سطح آب‌هاي زيرزميني و خشک شدن منابع سطحي آب شده است. اما آنچه بيش از عوامل طبيعي تاثيرگذار بوده و آنچه قابل نقد، بررسي، پيگيري و پيگرد قانوني است، مديريت نادرست منابع آب در استان است. تخصيص آب به بخش‌هاي مختلف (کشاورزي، صنعت، شرب) به صورت غيربهينه و بدون در نظر گرفتن نيازهاي واقعي، منجر به هدررفت منابع آبي در استان شده است.  همچنين رعايت نکردن حقابه‌هاي زيست‌محيطي و پايين‌دستي، اکوسيستم‌هاي آبي را به ورطه نابودي کشانده و تالابهاي استان را در خطر خشک شدن کامل قرار داده است. کشاورزي غيراصولي و کشت محصولات آب‌بر نيز بر اين آتش دميده است، کشت محصولاتي مانند برنج در مقياس وسيع، نياز آبي بالايي دارد و فشار زيادي بر منابع آبي استان وارد مي‌کند. و البته استفاده از روش‌هاي آبياري سنتي و غيراصولي، باعث هدررفت آب در بخش کشاورزي شده است. عجيب اينکه با وجود کمبود آب شديد در استان، اصرار براي استقرار پتروشيمي در گلستان که مي دانيم  به طور کلي به عنوان يک صنعت آب‌بر شناخته مي‌شود و آب در فرآيندهاي مختلف اين صنعت نقش‌هاي حياتي ايفا مي‌کند، نشانه بي تدبيري است. عدم سرمايه‌گذاري کافي در زيرساخت‌هاي آبي و فرسودگي شبکه‌هاي آبرساني شهري و روستايي نيز باعث هدررفت آب شده است. گذشته از اينها کمبود سدها و شبکه‌هاي آبياري مدرن، امکان ذخيره‌سازي و مديريت بهينه آب را محدود کرده است شما عدم آگاهي‌رساني و فرهنگ‌سازي و عدم آموزش و ترويج روش‌هاي صرفه‌جويي در مصرف آب و کمبود برنامه‌هاي آموزشي و ترويجي براي افزايش آگاهي عمومي در زمينه صرفه‌جويي در مصرف آب را به اين بي برنامگي ها اضافه کنيد که باعث شده مردم به اهميت اين موضوع توجه کافي نداشته باشند. نکته بسيار مهم که ذکر آن لازم است اين است که عدم مشارکت مردم در تصميم‌گيري‌ها و اجراي طرح‌هاي مربوط به مديريت منابع آب، باعث شده که اين طرح‌ها با موفقيت اجرا نشوند.  بدون ترديد بحران آب در استان گلستان، ناشي از تعامل پيچيده عوامل طبيعي و انساني است. در حالي که خشکسالي هاي پي در پي در سالهاي اخير، کاهش بارندگي و تبخير بالا از جمله چالش‌هاي طبيعي هستند، مديريت نادرست منابع آب، کشاورزي غيراصولي، توسعه نامتوازن، عدم سرمايه‌گذاري کافي در زيرساخت‌هاي آبي و عدم آگاهي‌رساني و فرهنگ‌سازي، از جمله عوامل انساني هستند که به تشديد اين بحران دامن زده‌اند. بنابراين، براي حل بحران آب در استان گلستان، لازم است که به طور همزمان به هر دو جنبه طبيعي و انساني توجه شود. به عبارت ديگر، علاوه بر تلاش براي سازگاري با تغييرات اقليمي و کاهش اثرات خشکسالي، بايد مديريت منابع آب را نيز بهبود بخشيد و با اتخاذ سياست‌هاي صحيح و برنامه‌ريزي دقيق، از هدررفت آب جلوگيري کرد.