اعظم محبی: برپایی تورهای خودسرانه در جنگل های گلستان و کم توجهی به مسائل ایمنی، آمار گمشدگان در مناطق کوهستانی را افزایش داده و مشکلات عدیده‌ای برای امدادگران ایجاد کرده است. گلستان با وجود مساحت نسبتاً اندک، مملو از جاذبه‌های گردشگری طبیعی همچون جنگل، کوهستان، دریا و رودخانه است که این ویژگی سبب شده همواره کانون توجه و نگاه ویژه مسافران و گردشگران باشد. رغبت حضور در اماکنی مانند درازنو، جهان نما، قلعه ماران، گاوکشان، ارتفاعات دهنه محمدآباد و غیره علاوه بر آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی پیامدهای ناگوار و البته دردسازی را هم به دنبال دارد که بسته به فصول مختلف مشکلات بسیاری را برای نهادهای خدمات رسان ایجاد می‌کند زیرا آنها هستند که باید هزینه سهل انگاری‌ها و غفلت‌ها را پرداخت کنند. طبیعت گردی و اکوتور اگر بدون برنامه باشد مشکلات بسیاری به دنبال داشته و یکی از نهادهای همیشه گرفتار در این موارد هلال احمر است. هر چند اقدامات امدادی از وظایف ذاتی جمعیت هلال احمر است اما نباید به این بهانه در دورانی که کشور متحمل تحریم‌های بی سابقه است، هزینه‌های دیگری را بر این نهاد امدادرسان وارد ساخت.

■ امدادرسانی به ۳۵ مورد حادثه کوهستان

تازه‌ترین گزارش هلال احمر گلستان نشان می‌دهد که امدادرسانی به حادثه دیدگان کوهستان ناشی از فعالیت گردشگران در پنج ماهه ابتدای سال، ۳۵ مورد بوده است. سرپرست جمعیت هلال احمر گلستان گفت: از مجموع حوادث کوهستان از ابتدای سال تا ۱۱ شهریور، ۱۵ مورد گمشدگی، ۱۵ مورد سقوط از ارتفاع و پنج مورد هم سایر موارد اتفاق افتاده است. فرهاد میقانی افزود: در این حوادث، ۷۵ نفر دچار حادثه شده که ۲۰ نفر مصدوم و سه نفر فوت کردند و ۱۴ نفر هم به مراکز درمانی منتقل شدند. وی بیان کرد: ۱۱۸ تیم متشکل از ۴۲۰ نفر با ۶۶ ناوگان امدادی و ۲۳ ست کوهستان در این عملیات‌ها بکارگیری شدند. میقانی تصریح کرد: در سه ماهه اول سال بعد از اصفهان و مازندران، سومین استان در زمینه پوشش امدادی هستیم. در مجموع گلستان به لحاظ برخورداری از عوارض جغرافیایی متنوع از استان‌های حادثه خیز به شمار می‌رود، به طوری که طی سال با مجموعه‌ای از حوادث طبیعی نظیر زلزله، سیل، آتش سوزی جنگل، غرق شدگی در سواحل طولانی و همچنین سوانح متعدد جاده‌ای مواجه است که ضرورت دارد با ساماندهی گردشگری طبیعی، مقوله‌هایی هم چون گم شدن گردشگران را تا حد ممکن کاهش داده تا نهادهای خدمات رسان بتواند در حوادث طبیعی حداکثر راندمان را از خود به نمایش بگذارند.

■  تعداد بالای تورهای غیرمجاز

رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری گلستان گفت: لیستی از تورهای غیرمجاز استان تهیه کرده و آن را به پلیس فتا دادیم اما آمار دقیقی از این تورها وجود ندارد. یحیی جلالی فر افزود: گروه‌های دارای مجوز در قالب گروه‌های کوهنوردی و گردشگری زیر نظر آژانس‌ها فعالیت می‌کنند که تعداد آنها بسیار کمتر از بی‌مجوزها است. وی ادامه داد: بیش از ۱۰۰ لیدر تور در استان داریم که در حال حاضر به دلیل شیوع کرونا تنها ۱۵ نفر فعال هستند. جلالی فر در خصوص گمشدگی بیان کرد: اگر کسی به مسیری آشنایی نداشته و تجربه رفتن به آن منطقه را هم ندارد به دلیل شباهت نوع و شکل درختان به راحتی گم می‌شود لذا برای این کار باید آموزش‌های لازم را دیده و تجربه کافی به دست آورد. وی اضافه کرد: اقلیم استان در حال تغییر است و مسیرها هم به تبع آن تغییر می‌کند و حوادث مختلفی مانند سیل، رانش، فرسایش خاک و غیره بر روی نشانه‌ها تأثیر می‌گذارد. جلالی فر ادامه داد: برای اینکه راهنمایان مسیر را گم نکنند باید قبل از عزیمت به منطقه یکبار، آن مسیری را رفته تا ذهنشان نسبت به آن آشنا باشد. وی گفت: علاوه بر این مسائل، تجهیزات دیگری مانند مکان نما و نرم افزارهای دیگر وجود دارد که می‌تواند به راهنمایان در شناسایی مسیر کمک کند اما بسیاری از لیدرها آگاهی و دانش کافی را نداشته و حتی به خود هم زحمت نمی‌دهند یک بار مسیر را طی کنند.

■  مسیرهای گردشگری کلاسیک

رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری گلستان توضیح داد: در جنگل هر تغییری باعث می‌شود که مسیر اشتباه شود و گمشدگی اتفاق بیفتد اما نرم افزارها و آموزش‌ها و تجربیاتی وجود دارد که سطح ریسک گمشدگی در طبیعت و آسیب دیدگی را به حداقل می‌رساند. جلالی فر تصریح کرد: البته حوادث فقط برای گروه‌های غیرمجاز نیست، بلکه گروه‌های مجاز هم به آن مبتلا می‌شوند اما گروه‌های مجاز آگاهانه با آن برخورد کرده و مسیر را پیدا می‌کنند اما گروه‌های غیرمجاز چندین ساعت در جنگل گم شده و اعتماد به سایر گروه‌ها را از بین می‌برند. وی در خصوص مسیرهای گردشگری گفت: مسیرهای گردشگری که در گلستان طی می‌شود کلاسیک بوده اما مسیرهای دیگری هم داریم که بکرتر هستند و حتماً باید با راهنمایان محلی از آن دیدن کرد. جلالی فر اضافه کرد: تعداد این مسیرها زیاد است و نمی‌توان بیان کرد که چه تعداد مسیر گردشگری در گلستان وجود دارد. وی با بیان این که عمده اتفاقاتی که برای افراد تور می‌افتد شکستگی است، گفت: گروه‌های گردشگری موظف هستند که افراد را بیمه کنند ولی اگر آن گروه از تربیت بدنی و میراث فرهنگی مجوز نداشته باشد، حتی اگر افراد را بیمه کند، بیمه‌گر هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند. جلالی فر در خصوص آموزش راهنمایان بیان کرد: راهنمایان برای دریافت مجوز باید دوره‌های آموزشی ۶ ماهه را بگذراند؛ در این دوره‌ها بیشتر مسائل تئوری آموزش داده می‌شود و متأسفانه به دلیل سود مالی تخلفاتی هم در این زمینه صورت می‌گیرد.

■  طراحی سامانه برای رصد تورها

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان گفت: تورهای گردشگری از مبدا مجوز دریافت کرده و به گلستان می آیند و مجوز آنها در استان صادر نمی‌شود. احمد تجری افزود: سامانه‌ای در دست طراحی است که مبدا و مقصد تورها در آن سامانه ثبت شود و با این کار، آمار کلی و تفکیک تورها مشخص خواهد شد. وی بیان کرد: هم اکنون تورهایی که از میراث فرهنگی مجوز دریافت می‌کنند، قابلیت رصد و نظارت دارند. تجری توضیح داد: باید چند مقوله را در خصوص تورها از یکدیگر تفکیک کنیم؛ نخست این‌که آیا آن تور مجاز یا غیرمجاز است؟ اگر تور غیرمجاز بوده و از طریق فضای مجازی ثبت نام انجام می‌دهد، آن‌ها را با همکاری پلیس فتا شناسایی و برخوردهای لازم اتفاق خواهد افتاد. وی گفت: اما مواردی هم وجود دارد که ماهیت تور گردشگری نیست، به عنوان مثال گمشدگی در جنگل بندرگز (۹ شهریور) در قالب تور نبود زیرا تور گردشگری ساختار و تعریف دارد و این افراد علاقه‌مند به تفرجگاه و کوهنوردی بوده و در قالب گروه کوهنوردی به منطقه رفتند که نباید آن را در قالب گروه گردشگری به شمار آورد. تجری افزود: تورهای کوهنوردی باید از هیئت کوهنوردی مجوز بگیرند. وی اضافه کرد: تورها توسط دفاتر خدمات مسافرتی برنامه‌ریزی و اجرا و توسط راهنمایان گردشگری هدایت می‌شود. آن‌ها همه ساله برای تمدید فعالیت‌ها به میراث فرهنگی مراجعه کرده و براساس شرایط لازم تمدید اتفاق می‌افتد. تجری بیان کرد: این افراد در مقیاس‌های مختلف مانند راهنمایان محلی، راهنمایان طبیعت‌گردی و غیره فعالیت دارند و هر ساله دوره‌های آموزشی مختلف را برای دفاتر و راهنمایان برگزار می‌کنیم تا علم آنها به روز باشد. وی گفت: هم اکنون فعالیت تورهای گردشگری در شهرهای قرمز ممنوع بوده اما در دیگر شهرهای براساس پروتکل‌های وزارت بهداشت و میراث فرهنگی فعالیت آن‌ها در جریان است. با توجه به رغبت و علاقه مردم به سفر باید اقداماتی در راستای ساماندهی تورهای کوهنوردی و گردشگری انجام داد و علاوه بر آن می‌توان با برگزاری دوره‌های آموزشی برای راهنمایان و بهره گیری از افراد متخصص، تعبیه کیوسک‌های گردشگری در مبادی ورودی تفرجگاه‌ها، اعلام مسیر به دستگاه‌های خدماتی قبل از شروع سفر و غیره زحمت این نهاد را به حداقل رساند.