احسان مکتبی

بیستم مهر ماه روز بزرگداشت  حضرت حافظ است ، بدون شک یکی از ستون های استوار زبان فارسی در کنار حضراتی چون حکیم فردوسی ،مصلح الدین سعدی  و حضرت مولانا ، خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی است ، متفکر صاحب نامی که توانسته است با تسلط بی بدیلش بر کلمه و واژگان چنان از عهده ی بیان اندیشه و تفکرش بر آید که مردمان را به این گمان انداخته است که برایش بجای آنکه صفت "متفکر بزرگ  مشرق زمین" را در پس اسم  بیاورند ، او را به صفت شاعری محدود کرده اند ، و آنگاه برای شاعران، صفاتی چون شیفتگی و شور اضافه کرده اند تا تنها به اراستگی کلامشان توجه شود به این خاطر  می بینیم که در طول تاریخ بر محورهای اندیشگی او هم چون هم قرآنان سترگش (حضرات فردوسی ،سعدی ، مولانا و خیام) کمتر توجه شده است و اگر هم نگاهی به او شده است حداکثر نگاهی به کلمات ، موسیقی و ترکیباتی بوده است که در غزلهای او ثبت شده است، در حالی که شاعری و هنر آراستن کلمات یکی از شکوه مندیهای خداداد جناب حافظ است، حافظ البته شاعری بسیار بزرگ بوده است و در او کلمه و مفهوم در غایت خویش در کنار هم آرام گرفته اند و همه اینها را نیز او لطف الهی میداند که نصیبش شده است .

فیض روح القدس ار باز مدد فرماید

دیگران هم بکنند انچه مسیحا می کرد     

 و یا فرمود

لطف الهی بکند کار خویش

مژده ی رحمت برساند سروش

اما حافظ بزرگ  معیارهایی برای درست زندگی کردن را به انسانها یاد آوری می کند و می فرماید که :

مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن

 که در شریعت ما غیر از این گناهی نیست

و یا

دلش به ناله میازار و ختم کن حافظ

که رستگاری جاوید در کم آزاریست

و در روابط اجتماعی توصیه بنیادینش بر کم آزاری است و تنها گناه را بدرگاه الهی ایذائ خلق می داند .او با ریاکاران نیز سر ناسازگاری دارد همانها که ظاهری مومنانه دارند و باطنی پر از فسق ، جناب حافظ تشر می زند که :

باده نوشی که در او روی و ریایی نبود

بهتر از زهد فروشی که در او روی و ریاست

حیف منتقدان و سخن سنجان تنها در ظاهر کلام این متفکر بزرگ مانده اند و  نخواسته اند به عمق اندیشه هایش توجه کنند و این اندیشه های انسانی را آویزه ی گوش خود نمایند که گفت :

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است

 با دوستان مروت با دشمنان مدارا

براستی ، ساده تر ، زیباتر و آسمانی تر از این می شود کلمات را به هم آمیخت و به مخاطبان درس زندگی داد  و به آنها گفت  مروت ومدارا را بعنوان راهی بهتر از خشونت و جنگ بیاموزند ؟ 

صاحب امتیاز گلشن مهر