خلیج گرگان و رویای رونق دوباره
گزارش |
اعظم محبی: پس‌روی آب خلیج گرگان، گردشگری شهرهای ساحلی گلستان را از رونق انداخته و این امر بر معیشت ساحل‌نشینان هم تأثیر منفی گذاشته است. گردشگران زیادی در رؤیای دیدن آب زلال دریا و شنا در پهنه آبی خزر و خلیج گرگان رهسپار این سواحل می‌شوند اما فقط چند دقیقه پس از رسیدن به آن، رؤیای ساحل ماسه‌ای و شنا در دریا نقش بر آب می‌شود. شنا و آب‌بازی پیشکش شاید همان تماشای آب و خیس کردن دست‌ها در آب دریا هم دیگر ممکن نباشد زیرا پهنه آبی صدها متر از ساحل فاصله گرفته است. این توصیف شرایط چند سال اخیر سواحل گلستان است، این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که تا کمتر از ۱۰ سال قبل شاهد پهلو گرفتن انواع قایق‌های تندرو و البته در روزگاری اتوبوس دریایی در اسکله و سواحل استان بودیم. همین عقب‌نشینی آب کافی بود تا حال و هوای شهرهای ساحلی استان هم تغییر کند، زمانی برای قایق‌سواری در خلیج گرگان باید مدت‌ها در صف انتظار می‌ایستادی و یا برای استفاده از بازارچه‌های ساحلی بندرترکمن و بندرگز مشکل کمبود پارک خودرو و ازدحام وجود داشت و طعم و بوی انواع غذاهای محلی در ساحل، هر مسافری را وسوسه می‌کرد اما امروز نه‌تنها خبری از این جذابیت‌ها نیست بلکه حضور در سواحل استان هم موضوعی بغرنج و آزاردهنده است. پس‌روی آب به حدی است که در صورت استمرار بی‌توجهی مدیران و متولیان، شرایط زندگی برای اهالی و جوامع پیرامونی خلیج گرگان بسیار سخت خواهد شد. فارغ از مشکلاتی که عقب‌نشینی آب برای پروژه‌های گردشگری خرد بازارچه ساحلی و مشاغل وابسته بر جای می‌گذارد، این چالش اجرای طرح‌های کلان گردشگری مانند طرح گردشگری جزیره آشوراده را هم در هاله‌ای از ابهام قرار داده و شاید اگر بخواهیم واقع‌بینانه‌تر بنگریم این طرح به خاطرات خواهد پیوست. همچنین در صورت استمرار پس‌روی‌ها در آینده نزدیک، شاهد تشدید کانون‌های ریزگرد در اراضی مستحدثه خواهیم شد و این امر بر روی شرایط زندگی جوامع انسانی ساکن در طول بیش از ۱۰۰ کیلومتر از نوار ساحلی از گمیش تپه تا نوکنده تأثیر خواهد گذاشت.
جامعه صیادی کوچک‌تر شده است
یکی از صیادان بندرترکمن گفت: هراندازه آب خشک‌شده و عقب‌نشینی کند مسلماً بر روی میزان ذخایر ماهیان دریا و معیشت ساحل‌نشینان تأثیر می‌گذارد. عبدالحکیم ادریسی افزود: سطح آب خلیج کاهش‌یافته بنابراین برخی از مردم در طلب معاش به نقاط دوردست در مرز ترکمنستان رفته و جان خود را برای تأمین هزینه‌های زندگی به خطر می‌اندازند. وی بیان کرد: اینجا شغل صیادی کمرنگ شده و رونقی ندارد و بیشتر صیادان از سر ناچاری برای کار به شهرهای دیگر مانند چابهار و تهران رفته‌اند. ادریسی با بیان اینکه قبل از خشک‌سالی اوضاع بهتر بود، گفت: هم‌اکنون افرادی که اوضاع مالی خوبی دارند پرورش ماهی راه‌اندازی کرده و کسی که وضع مالی خوبی ندارد مهاجرت می‌کند. وی ادامه داد: زمانی صیادی، جامعه بزرگ‌تری را تشکیل می‌داد اما اکنون صرفه اقتصادی ندارد و در یک منطقه ممکن است ۳۰ تور پهن شود ولی تنها یک ماهی صید شود اما صیاد چاره‌ای ندارد زیرا باید زندگی را بگذراند. ادریسی از وجود جوانان بیکار زیادی در این منطقه خبر داد و گفت: چاره این مشکل را در ایجاد صنعت، راه‌اندازی پرورش ماهی در قفس و استفاده از نیروهای بومی منطقه عنوان کرد. وی تصریح کرد: هم اکنون عده زیادی به زباله‌گردی روی آورده‌اند که زیبنده آنها نیست و اگر اوضاع به این منوال باشد احتمال آسیب‌های اجتماعی بالا می‌رود.
کم‌رونقی غرفه‌ها
یکی از غرفه داران بازارچه ساحلی بندر ترکمن گفت: پس‌روی آب خلیج به‌صورت غیرمستقیم بر رونق غرفه‌های بازارچه تأثیر گذاشته است و این امر را می‌توان از کاهش تعداد شاگردان غرفه‌ها دریافت. عبدالسعید ایری توماج افزود: تعداد مشتریان و کسب وکار در سنوات اخیر نسبت به گذشته کمتر شده و بسیاری به مشاغل دیگر روی آورده‌اند. وی اضافه کرد: روزگاری در بازارچه حداقل ۶ نفر مأمور ساماندهی پارک خودرو مشتریان بودند که هم اکنون با کاهش میزان مشتریان، شغل‌های جانبی کنار بازارچه هم ازدست‌رفته است. ایری توماج گفت: روزی در کنار بازارچه ده‌ها زن و دختر قزاق ترکمن به پخت شیرینی‌جات محلی مانند بورک و پیشمه مشغول و کمک‌خرج خانواده خود بودند ولی حالا پس‌روی آب دریا و کاهش میزان مشتریان بر روی این امر هم تأثیر گذاشته و تعداد این افراد کمتر شده است. وی افزود: در تعطیلات تابستان و نوروز همه‌ساله چندین نفر مشغول ساخت صنایع‌دستی و بومی بوده و غرفه‌داران با فروش آن علاوه بر ترویج فرهنگ بومی سبب اشتغال و درآمدزایی می‌شدند اما در حال حاضر اسکله جاذبه چندانی برای گردشگران ندارد. وی گفت: بوی نامطبوع در بعضی از روزها و ساعات سبب ناخشنودی گردشگران می‌شود.
کاهش ۸۰ درصدی میزان گردشگر دریایی
یکی از فعالان قایقرانی در بندر ترکمن گفت: پس‌روی آب خلیج بر تعداد گردشگر تأثیر گذاشته و این امر معیشت ما را در معرض خطر قرار داده است. ابراهیم میرزایی افزود: فعالیت ما قایقرانی و بردن گردشگر به دریا است و اگر آبی نباشد این فعالیت هم از بین می‌رود. وی با بیان اینکه به دلیل کاهش میزان آب، موتور و قایق‌ها آسیب می‌بینند، ادامه داد: تعداد مسافران نسبت به سنوات گذشته حدود ۸۰ درصد کاهش‌یافته و دو سال است درگیر این معضل هستیم. میرزایی از فعالیت ۳۱ قایق موتوری و ۵۰ نفر در شرکت قایقرانی خبر داد و گفت: قبلاً روزی پنج سرویس به دریا می‌رفتیم ولی هم‌اکنون هر ۶ روز یک‌بار یک سرویس هم به ما نمی‌رسد. وی توضیح داد: آشوراده امکانات زیرساختی و گردشگری قابل‌ملاحظه‌ای ندارد و فقط کسانی که طبیعت گرد هستند می‌توانند از آن لذت ببرند.
دلسردی سرمایه گذاران در ورود به پروژه‌های گردشگری
فرماندار بندرگز در این خصوص گفت: بخشی از ارتزاق مردم ساحل‌نشین از طریق قایقرانی و گردشگری دریایی صورت می‌گیرد که اکنون تحت تأثیر عقب‌نشینی خلیج قرار گرفته است. حسین احمدی افزود: پس‌روی خلیج مطمئناً بر روی پروژه‌های گردشگری منطقه تأثیر گذاشته و سرمایه‌گذاران را برای ورود ناامید و دلسرد می‌کند. وی اضافه کرد: بسیاری از پروژه‌های شیلاتی مانند پرورش ماهی در قفس که می‌تواند در خلیج شکل بگیرد به علت پس‌روی و کاهش کیفیت آب ممکن است دچار مشکل شود. احمدی گفت: مطمئناً بخشی از تأثیر پس‌روی آب بر روی اقتصاد بومیان و صیادان محلی است که معیشت آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد. وی بیان کرد: بوی بد سواحل که ناشی از جلبک‌ها و خزه‌ها است در نتیجه خشکی خلیج ایجادشده و مطمئناً به‌طور غیرمستقیم اثر خود را بر روی گردشگری هم خواهد گذاشت. وی تصریح کرد: از اقدامات مهمی که به توسعه شهرهای ساحلی استان کمک می‌کنند احیای خلیج بوده که می‌تواند پروژه‌های شیلاتی و گردشگری را هم متحول کرده و آینده و اقتصاد و معیشت مردم را رونق دهد.
مخاطرات محیط زیستی بر گردشگری تأثیر می‌گذارد
فرماندار بندر ترکمن گفت: دیدن دریا باعث طرب و شادی هر بیننده و گردشگری است و این امر موهبت الهی بوده و مسلماً اگر آب پس‌روی داشته باشد بر روی میزان مسافر هم تأثیرگذار خواهد بود. سید صادق شیرنگی از مخاطرات زیست‌محیطی خشکی خلیج گفت و افزود: اگر پس‌روی به همین صورت ادامه‌دار باشد ممکن است در آینده‌ای نزدیک شاهد وقوع ریزگردها باشیم که بر روی کشاورزی استان و منطقه هم تأثیر خواهد گذاشت. شیرنگی بیان کرد: مسلماً اگر خلیج خشک شود بر روی گونه‌های دریایی و تخم‌ریزی ماهی‌ها و صیادی و همچنین میزان گردشگر تأثیر می‌گذارد. معیشت ساحل‌نشینان گلستانی تحت تأثیر پس‌روی آب خلیج گرگان قرارگرفته و بسیاری از مشاغل را با چالش روبرو کرده است. مطمئناً احیای خلیج می‌تواند رونق و امید را به منطقه برگردانده و پای سرمایه‌گذاران بسیاری را برای راه‌اندازی پروژه‌های گردشگری به این مناطق باز کند.