زیرساخت‌هایی که فراهم نیست
گزارش |
اعظم محبی: مرکز استان گلستان به عنوان شهر دوستدار کودک در کشور انتخاب شده و برای تحقق این امر هم افزایی نهادهای مختلف نیاز است. نگاه‌ها به آسمان است و دوست داریم سیمای خاکستری شهر رنگ باخته و رنگین شود، دوست داریم به جای فضاهای خشک و آسمان خراش‌هایی که شهر را قرق کرده‌اند، رنگ و نور و شادی ببینیم. چنین جامعه ایده آلی نیازمند برنامه‌ریزی و دخالت دادن کودکان در اداره شهر و محله است. تیرماه امسال بود که وزارت کشور طی برنامه‌ای با همکاری یونیسف، اسامی ۱۲ شهر پایلوت شهر دوستدار کودک را در کشور از بین ۷۰ نامزد انتخاب کرد و بر همین اساس هم «گرگان» پایلوت این امر شد. بررسی چگونگی ارتباط مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه شهری با دغدغه‌های کودکان و بسترسازی برای ارتقا سطح فکری و تربیتی کودکان سبب شده که در سال‌های اخیر مبحث شهر دوستدار کودک بر سر زبان ها افتاده و ابعاد مختلف این مسأله مورد توجه جامعه شناسان، مدیران شهری و البته اساتید حوزه تربیت کودکان قرار بگیرد. در شهر دوستدار کودک، نیازهای کودکان و نوجوانان، کانون توجه قرار گرفته و برای رفع دغدغه های آن ها تلاش می شود تا کودکان احساس امنیت کرده و استعداد های آن ها با بسترسازی مناسب محیط شهری از جنبه های مختلف کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی شکوفا شود. این طرح رده سنی تا ۱۸ سال را شامل شده و در آن باید نیازهای کودکان سالم، دارای معلولیت، کودکان کار، کودکان نابغه و غیره را لحاظ کرد. گرگان با ظرفیت ها و قابلیت های بالقوه به عنوان یکی از شهرهای دوستدار کودک معرفی شده و هر چند برخی از آسیب‌های کودکان و حقوق اولیه آنها در گرگان مورد کم توجهی قرار گرفته اما مدیران شهری مدعی هستند که با برنامه‌های کوتاه و بلندمدت برای پیشبرد ایجاد نشاط و شادی کودکان و تحقق شهر دوستدار کودک در تلاش هستند.
■ نادیده گرفتن نیازهای کودک در طراحی شهری
یکی از مهم ترین مؤلفه های شهر دوستدار کودک مناسب سازی و احساس امنیت در فضاهای شهری است لذا در این زمینه با کارشناس ستاد مناسب سازی محیط و مبلمان شهری گلستان گفتگو کردیم. رضا شاه حسینی گفت: مناسب سازی و دسترس پذیری برای ۶ گروه از افراد انجام می‌شود که شامل افراد دارای معلولیت، سالمندان، بانوان باردار، مصدومان موقتی و کودکان است. وی افزود: به دلیل اینکه توانمندی‌های جسمی و حسی کودکان به شکل کامل به دست نیامده، این قشر نیازمند محیطی امن هستند تا سلامتی و امنیت آنها به خطر نیفتد و لذت کافی را هم ببرند. شاه‌حسینی تصریح کرد: مبلمان شهری، پارکی و فضاهای عبور و مرور باید مناسب سازی شده و طراح شهری باید نیازهای کودک را مد نظر قرار دهد. وی گفت: در شهر گرگان تاکنون به صورت خاص و جدی به نیازهای کودک و توانمندی های وی در طراحی های شهری توجه نشده است. شاه‌حسینی با بیان اینکه چند سالی است که مبحث شهر دوستدار کودک در گرگان مطرح و به لحاظ تئوری قدم هایی برداشته شده است، افزود: در نظام مهندسی و در سازمان خدمات شهری شهرداری گرگان جلساتی تشکیل شده و در این زمینه برنامه ریزی هایی انجام شده است اما این برنامه ها به شکل منسجم نبوده و خروجی هم نداشته است. وی گفت: نیازهای کودک در ایستگاه های اتوبوس، معابر عمومی، سرویس بهداشتی ها و غیره لحاظ نشده و اتاق مادر در اماکن عمومی مانند ترمینال ها و پارک ها تعبیه نشده است. شاه حسینی اضافه کرد: البته اقداماتی مانند طراحی آبخوری کودک و افراد دارای معلولیت انجام شده اما این اقدامات به صورت خاص و موردی بوده و برنامه جامعی در این زمینه وجود ندارد.
■ هزینه برای کودکان سرمایه گذاری برای آینده
یکی از دستگاه‌های خدمات رسان کودکان، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است لذا در این راستا با مدیرکل این نهاد در گلستان گفتگو کردیم. محبوبه رجب نسب گفت: برای اجرای شهر دوستدار کودک شورایی در شهرداری ها شکل گرفته که کانون جزو این شورا نیست و تنها در برخی از جلسات حضور دارد. محبوبه رجب نسب ضمن اعلام آمادگی برای همکاری در این طرح گفت: کانون پیشنهادات خود را در این راستا ارائه کرده که در زمینه مبلمان سازی و برنامه های فرهنگی است. وی دیواره نگاری آثار کودکان در زیرگذر و روگذرها، طراحی المان میادین با استفاده از عروسک های بومی، طراحی دیوارهای بازی با استفاده از سنگ مغناطیسی، در نظر گرفتن پیست های دوچرخه سواری کودکان، گودهای قصه گویی، مبلمان رایگان کتاب، تسهیل در عبور و مرور کودکان و غیره را بخشی از این برنامه‌ها برشمرد. رجب نسب گفت: کانون یکی از دستگاه های فرهنگی خدمتگزار کودک بوده و ما می‌توانیم با توجه به ظرفیت متخصصان و کارشناسان در برنامه های مختلف مانند هفته پژوهش، هفته کودک، تفکیک زباله و غیره اقدامات مشترکی انجام دهیم. وی تأکید کرد: صرف اعتبار در زمینه کودکان هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری بوده و همه می‌توانند از آن استفاده کنند.
■ اقدامات شهرداری
مدیر گروه شهر دوستدار کودک گرگان گفت: به دلیل اقدامات و برنامه‌های انجام شده یا در دست انجام شهرداری، گرگان به عنوان شهر دوستدار کودک در کشور معرفی شد. مجید طاهری افزود: شهر دوستدار کودک باید طوری طراحی شود که مقتضیات و موضوعات این رده سنی در آن لحاظ شود. وی بیان کرد: شهرداری در بخش‌های عمرانی، کالبدی، فرهنگی، ورزشی و غیره همواره طی این سال‌ها برنامه‌هایی را در این راستا انجام داده است. طاهری گفت: برخی از نهادها از جمله بهزیستی، کانون پرورش فکری، آموزش و پرورش و دستگاه قضائی و غیره در این طرح با شهرداری همکار بوده و تمام برنامه‌ها به شکل یکپارچه به پیش می‌رود.
■ بودجه ۵۰۰ میلیونی برای کودکان
وی بیان کرد: در بودجه ۹۹ شهرداری ۵۰۰ میلیون تومان برای این بخش در نظر گرفته شده و به همین میزان هم در سال بعد بودجه خواهیم داشت که البته این رقم غیر از راه اندازی پارک‌ها است. طاهری افزود: ایجاد پارک‌های جیبی، کلینیک قضائی کودکان، برگزاری برنامه های مجازی به دلیل شیوع کرونا، استانداردسازی تجهیزات پارک ها و فضای سبز مانند آبخوری و سرویس بهداشتی با رویکرد استفاده از کودکان و حتی کودکان معلول و اوتیسم در نظر گرفته شده است. وی ادامه داد: آموزش به کودکان در زمینه ترافیک با راه اندازی پارک ترافیک، ایجاد اتاق مادر در ترمینال‌ها و اماکن عمومی و پارک‌ها همچنین برنامه‌های فرهنگی و آموزشی مختص کودکان کار و غیره با کمک دیگر نهادها در حال طراحی و انجام است. مدیر گروه شهر دوستدار کودک گرگان اضافه کرد: تعبیه وسایل بازی و نیمکت‌های مخصوص کودکان، ایمن‌سازی راه ها و پیاده روها باید انجام شود و شهر را باید از نگاه کودک دید. طاهری گفت: برنامه ریزی اقدامات توسط کارگروه شهر دوستدار کودک و عملیات اجرایی آن توسط سازمان فرهنگی ورزشی و سازمان پارک‌ها انجام می‌شود.
■ اطلس کودکان در دست طراحی
طاهری اضافه کرد: اطلس کودکان در حال تهیه بوده که در آن همه موضوعات مربوط به کودک مانند مدارس، آموزشگاه های تخصصی، بیمارستان ها، کتابخانه های تخصصی و غیره ذکر شده است. وی افزود: در این اطلس فضاها و برنامه های مورد نیاز کودک (و والد) و همینطور پراکنش کودکان با نیازهای خاص بر روی لایه‌های gis برده شده و به ما کمک می‌کند که خدمات خود را در کجا و با چه هدفی متمرکز کنیم. طاهری با بیان اینکه در برنامه‌های مختلف پیش رو، کودکان هم لحاظ خواهند شد، گفت: باغبان کوچولو، بالکن های سبز و برگزاری مسابقات از جمله این برنامه ها خواهد بود. وی همچنین از طراحی سایت شهر دوستدار کودک که زمینه ارتباط دوسویه با کودکان را فراهم می‌کند، خبرداد. هدف از اجرای طرح شهر دوستدار کودک، این است که بستری ایجاد شده تا کودک در تصمیم سازی ها شرکت کرده و بگوید چه نیازهایی دارد و چه می‌خواهد. لذا باید با برنامه ریزی و هم افزایی دستگاه‌های مختلف، شهر را آماده فعالیت اجتماعی، آموزشی و رفاهی کودکان کرده و باور داشته باشیم که سرمایه گذاری برای کودکان، پرسودترین و ماندگارترین سرمایه خواهد بود.
راه طولانی گرگان تا شهر دوستدار کودک