■  عظیم  قرنجیک

یکی از شاخص های آزادی اجتماعی ، آزادی های مدنی است. در این رویکرد، حسابداری  سازوکاری تاًثیرگذار بر اقتصاد و مدیریت اجتماعی و متقابلاً رویکردها و روش های حسابداری هم متاثر از تغییرات محیطی بوده  و تغییرات شگرفی را در اثر توسعه نیازها و خواست های جوامع پذیرفته اند. حسابداری به مثابه حرفه ای است که هدفش، به نظم درآوردن روابط مالی انسانها است. حسابداری ماهیتی پویا دارد، برنامه ریزی تغییر و تحولات اجتماعی، در پرتو شناخت قاعده وقواعد رویدادهاست،  لذا الزام به ارتقاء حسابداری در زمینه بکارگیری استانداردها، رویه ها، افشاء رویدادهای مالی و ارتقای سطح دانش تخصصی، همراه با بهبود شرایط محیط سیاسی و اجتماعی، به لحاظ رشد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... و همچنین بررسی تاثیر آزادی های مدنی بر ارتقاء مفاهیم و شاخص های حسابداری به عنوان یک فعالیت خدماتی - اجتماعی اهمیت خاصی پیدا می کند.

فعالان اقتصادی، با متنوع شدن تجارت و افزایش آگاهی های عمومی نسبت به نیازمندی های خود، خدمات جدیدتر و منطبق با استانداردهای جهانی را از حسابداران انتظار دارند  و حسابداران نیز در هماهنگی با این نیازها و خواست ها و انتظارات، ملزم به توسعه دانش خود در عرصه های مختلف حوزه تخصصی خود؛ اعم از بهبود بهره مندی از استانداردهای جهانی ، بهبود گزارشگری و افشاء و بهبود روش های اندازه گیری، افزایش تخصص و کارآمدی حرفه ای، بهبود آئین رفتار حرفه ای در جامعه و ... می باشند. از ویژگی بارز حرفه حسابداری، پذیرش مسئولیت نسبت به عموم جامعه، منجمله فعالان اقتصادی، و برآوردن انتظارات  و ارائه خدمات حرفه ای درخور و شایسته اعتماد جامعه بوده  و متقابلاً توانایی درک کیفیت خدمات پیچیده ارائه شده توسط حسابداران حرفه ای، از سوی آحاد جامعه است.  حسابداران رسمی، در حیطه انجام وظایف حرفه ای خود، نمی بایست  مسئولیت بنگاههای اقتصادی را، صرفاً در قالب مسئولیت اقتصادی ببینند،  اگر مسئله را از منظر جامعه مدنی نگاه کنیم، حیات نهادها و بنگاههای اقتصادی، بستگی به حیات جامعه و محیط پیرامونی دارد  و مسئولیت بنگاهها همه جانبه و فراگیر بوده  و از این لحاظ، حسابداران رسمی هم در قبال این مسئولیت ها باید اظهارنظر و قضاوت حرفه ای کنند و فارغ از اعداد و ارقام مالی،  در خصوص این که، آیا یک بنگاه، مسئولیت خود را به نحو کافی و منطبق با اساسنامه و موضوع فعالیت خود، بلحاظ حسن اجرای قوانین، توقع طیف وسیعی از مردم، اعم از سهامداران، مدیران، سازمانهای محیط زیست ، مصرف کنندگان کالاها و خدمات ، رسانه ها و ... را به جهت رفع یکی از معضلات ( اعم از تولیدات و خدمات با کیفیت ، رعایت موارد زیست محیطی و ...)، برآورده کرده اند یا خیر؟

دموکراسی، اساساً به عنوان مدلی برای ساماندهی کارکرد قدرت انباشته در نهادها  و بنگاههای بزرگ در جامعه است و بر مبنای این اصل، تصمیمات این نهادها و شرکتها و بنگاههای اقتصادی، بر سطح رفاه جامعه اثر گذاشته و بمثابه خروجی فرآیند آزادی های مدنی و اندیشه های متعالی اجتماعی و ... تلقی می گردد.حسابداری در دیدگاه سنتی، تحت تسلط نیارها، ارزش ها و مفروضات سرمایه مالی است، ولیکن حسابداری در نگاه مبتنی بر گفتمان اجتماعی  با امتناع و جدا از رجحان بازارهای سرمایه، پذیرای نیازها، ارزش ها و مفروضات جامعه متکثر و در بر گیرنده واقعیت های ذهنی اجتماعی است. در این راستا، حسابداری و گزارشگری زیست محیطی، می تواند بر شاخص های مالی - عملیاتی شرکت ها تاثیر گذارده و تصمیمات سرمایه گذاران را بلحاظ الزامات زیست محیطی تغییر و آنان را در اتخاذ تصمیمات بهینه و کارآمد یاری دهد و این را می توان به عنوان یکی از نتایج تاثیرات متقابل حرفه حسابداری رسمی، با محیط جامعه پیرامونی تلقی کرد .

در نهایت می توان گفت که، آزادی بیان و آزادی مطبوعات و رسانه ها و نیز آزادی گزارشگران و خبرنگاران و ... از طریق ارتقاء حقوق مدنی و طرح حقوق زیست محیطی، موجب توسعه حسابداری، بالاخص در حوزه های جدیدتر آن، مثل حسابداری محیط زیست، حسابداری اجتماعی و ... گشته و در نهایت ارتقاء حقوق شهروندی در جامعه را به دنبال خواهد داشت. محققان برآنند که، هر چقدر آزادی بیان در جامعه ای بیشتر باشد، حقوق شهروندی در جامعه بیشتر رعایت شده، در نتیجه  با ظهور مباحثی مانند حسابداری زیست محیطی، حسابداری اجتماعی و حسابداری توسعه پایدار، جایگاه حرفه حسابداری و انجمن های حرفه ای حسابداری نیز  به عنوان پیامدهای ناشی از اثرات محیطی وارتقاء ارزش های اجتماعی توسعه و ارتقاء خواهد یافت .

روز حسابداری  بر جامعه حسابداران رسمی و حرفه ای مبارک باد.