محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان گفت: برای تضمین بقا و جلوگیری از آسیب آتش‌سوزی به جنگل‌ها در استان گلستان باید نیروهای حفاظت جنگل تقویت شوند تا آتش‌ها در نطفه خفه شوند. به گزارش ایسنا، اسدالله کریمی اظهار کرد: آتش‌سوزی در جنگل‌ها بر اثر عوامل طبیعی از جمله صاعقه، بازتاب نور خورشید و... و یا به علت غفلت‌های عمدی و یا غیرعمدی انسان‌ها رخ می‌دهد. در کشور ما آتش‌سوزی بر اثر عوامل طبیعی بسیار نادر است و غالب آتش‌سوزی‌ها بر اثر غفلت شکارچیان، گردشگران و دامداران رخ می‌دهد. وی بیان کرد: آتش‌سوزی جزوی از اکوسیستم جنگل‌ها بوده و در برخی موارد به‌ منظور پالایش جنگل‌ها مؤثر است به‌طوری‌که برخی مواقع آتش‌سوزی کنترل‌شده در جنگل‌ها اعمال می‌شود تا از وقوع آتش‌های بزرگ و غیرقابل کنترل جلوگیری شود. وقوع آتش‌سوزی قابل پیش‌بینی نیست اما با برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توان آثار و عوامل وقوع آن را کاهش داد.

■ راهکارهای مدیریت بحران آتش‌سوزی

کریمی دوست، احداث مسیرهای دسترسی برای کنترل آتش‌سوزی‌های احتمالی در جنگل‌ها را در مدیریت بحران آتش‌سوزی بسیار با اهمیت دانست و افزود: نیاز است که نیروهای محلی در هر منطقه آموزش دیده و تجهیز شوند تا خود را در کوتاه‌ترین زمین ممکن به محل آتش‌سوزی برسانند و آتش را در مراحل اولیه کنترل کنند. این محقق بیان کرد: در آتش‌سوزی‌های کوچک‌تر می‌توان با تجهیز انفرادی که در اختیار نیروها قرار می‌گیرد آتش را مهار کرد اما در آتش‌سوزی‌های پیشرفته‌تر، ممکن است نیاز به مدیریت جنگل‌ها از طریق قطع نوارهای آتش‌بُر باشد که باید از قبل مطالعات لازم برای این کار صورت گرفته باشد. وی با تأکید بر اینکه با رعایت اصول کنترل و پیشگیری از آتش‌سوزی می‌توان خسارت‌های آتش‌سوزی را تا درصد بسیار بالایی کاهش داد، افزود: در آتش‌سوزی‌های گسترده استفاده از ابزارهایی نظیر بالگردها و هواپیماها که دسترسی را آسان‌تر می‌کند، نقش کلیدی دارد. در بسیاری از مناطق جنگلی و کوهستانی امکان دسترسی محلی به محل وقوع آتش‌سوزی نداریم و نیاز جدی به استفاده از ابزارهای کنترل هوایی داریم.

■  لزوم چرای کنترل‌شده در برخی مناطق

کریمی دوست در ادامه با بیان اینکه برای کاهش میزان خسارت آتش‌سوزی به جنگل‌ها باید پیشگیری را در اولویت قرار دهیم، اظهار کرد: در بسیاری از مناطق جنگلی بالادست و ارتفاعات استان، گیاهان یکساله در فصولی که بهار پر باران داریم، رشد زیادی دارند و بعد از آن در پاییز خشک می‌شوند. این گیاهان مانند یک انبار باروت عمل کرده و در گسترش آتش‌سوزی‌ها نقش عمده‌ای دارند. با چرای کنترل‌شده و مدیریت آتش‌سوزی‌های کنترل‌شده می‌توان تا حد زیادی این مشکل را برطرف کرد. وی با اشاره به تحقیقات انجام شده در خصوص مدیریت بحران آتش‌سوزی در جنگل‌ها، گفت: سمینار بین‌المللی بررسی آتش‌سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی به میزبانی گلستان در سال ۹۱، برآیندی از یافته‌های تحقیقاتی بخش‌های مختلف در رابطه با کنترل آتش‌سوزی و مانیتورینگ جنگل‌ها قبل از وقوع آتش بوده است. در قطعنامه پایانی سمینار تأکید بر این شد که توجه بیشتری به تجهیز مناطق مختلف گلستان با توجه به خشکی نسبی بیشتر سطح این استان نسبت به مازندران و گیلان، لحاظ شود.

■  تشکیل گروه‌های اطفای حریق

این محقق مرکز تحقیقات گلستان در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: در استان گلستان با توجه به آتش‌سوزی‌های گسترده سنوات گذشته خصوصاً در سال‌های ۹۰ و ۹۱، مسئولین به فکر ساماندهی گروه‌های مجهز به ابزارهای مهار آتش افتادند. در این راستا گروه‌های آموزش دیده متشکل از ۲۲ نیرو با همکاری دهیاری‌ها ایجاد شد. کریمی دوست بیان کرد: این نیروها مجهز به ابزار اولیه اطفای حریق هستند اما در برخی موارد با توجه به شرایط جوی، امکان مانور این نیروها به‌راحتی وجود ندارد و همین امر موجبگسترش آتش‌سوزی می‌شود. در این زمان باید از تجهیزات پیشرفته‌تر از جمله ماشین‌های آتش‌خاموش‌کن و بالگرد استفاده شود.

■ کنترل آتش‌سوزی توسکستان مناسب بود

وی با اشاره به آتش‌سوزی آبان ماه در ارتفاعات جنگلی توسکستان گرگان، گفت: با توجه به صعب‌العبور بودن منطقه و عدم وجود راه دسترسی، می‌توان کنترل آتش‌سوزی را مناسب ارزیابی کرد. این محقق مرکز تحقیقات گلستان، عدم وجود راه دسترسی و آماده نبودن تجهیزات هلی برد برای انتقال نیروها را نقاط ضعف در این زمینه برشمرد و افزود: نیروها برای دسترسی به کانون‌های آتش‌سوزی حداقل ۴ ساعت پیاده‌روی می‌کردند که این امر انرژی نیروها را کاهش می‌داد. ایجاد راه دسترسی در جنگل‌ها و استقرار تجهیزات هلی برد دیگر نیاز استان در مدیریت آتش‌سوزی جنگل‌ها است که این کمبود را به‌وضوح در آتش‌سوزی آبان ماه در توسکستان مشاهده کردیم. کریمی دوست با اشاره به اینکه طبق اعلام منابع طبیعی حدود ۲۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی منطقه دچار حریق شد، خاطرنشان کرد: در نقاطی که آتش‌سوزی شدید نباشد، طبیعت به خودی خود منطقه را بازیابی می‌کند. ما نیز می‌توانیم در این نقاط با مدیریت و کنترل‌های لازم، به احیای عرصه‌ها کمک کنیم. البته احیای کامل در زمان بسیار طولانی محقق می‌شود زیرا در آتش‌سوزی‌ها تنها علف‌ها و تنه‌های درختان آسیب نمی‌بینند بلکه میکروارگانیسم‌های خاک نیز از بین می‌روند که بسیار با اهمیت هستند.

■ خطر بیشتر آتش‌سوزی در مناطق شرقی استان 

وی با تأکید بر اینکه مخاطرات آتش‌سوزی در تمامی مراتع و جنگل‌های ما وجود دارد، تصریح کرد: باید به جوامع محلی و همه کسانی که با طبیعت سر و کار دارند آموزش دهیم هر وقت آتشی در طبیعت روشن کردند، پیش از ترک محل نسبت به خاموش بودن آتش اطمینان کسب کنند. نیروهای محیط زیست و منابع طبیعی هم باید گشت‌های خود را در عرصه‌هایی که امکان حضور مردم و گردشگران وجود دارد، افزایش دهند تا در صورت غفلت افراد، آتش به‌موقع خاموش شود. این محقق، خطر آتش‌سوزی در مناطق شرقی استان را با توجه به بارندگی کمتر و خشک بودن عرصه‌ها بیشتر دانست و گفت: در گذشته نیمی از سطوح جنگل‌های استان تحت مدیریت طرح‌های جنگلداری بود اما الان اکثر این‌ها تعطیل شدند و نیروهای حفاظت آنها به‌شدت کاهش پیدا کرده است. نیاز است که نیروهای حفاظت جنگل تقویت شوند.