اعظم محبی: یکی از الگوهای رفتاری مورد نیاز برای شهرنشینی و جلوگیری از تخریب محیط زیست، تفکیک زباله از مبدأ است، موضوعی که مدیران شهری گرگان در ترویج آن در شهر ناموفق بوده اند. رشد جمعیت، گسترش روز افزون شهرنشینی و گرایش به مصرف گرایی در سال‌های اخیر، افزایش زباله و پسماندهای تولیدی در جوامع مختلف را به دنبال داشته و این موضوع را به یکی از دغدغه‌های مدیران شهری تبدیل کرده است. در این راستا طرح جمع آوری و تفکیک پسماند برای بازیافت زباله و کاهش اثرات زیست محیطی در شهرها اجرا شده اما این طرح در گرگان ناموفق بوده و به طور کامل اجرا نشده است. در دوره‌های مختلف شورای شهر گرگان (سال‌های ۸۴ و ۹۴)، تلاش زیادی برای کاهش و ساماندهی زباله‌ها صورت گرفت و چند نوبت طرح مدیریت پسماند و تفکیک زباله از مبدا به عنوان یکی از مصوبات پارلمان شهری اجرا شد اما به سبب برخی از ضعف‌ها و خلاءها، این پروژه به سرانجام نرسید. در سال گذشته، شورای پنجم شهر گرگان اجرای مجدد طرح تفکیک زباله از مبدا را به شهرداری تکلیف کرد تا شاید این بار بتوانند این معضل دیرینه مرکز گلستان را حل کنند اما تاکنون اتفاق خاصی را در سطح شهر مشاهده نمی‌کنیم.

■ زباله گردی و زشتی سیمای شهری

یک کارشناس مدیریت شهری در خصوص اجرای چندین باره طرح در گرگان گفت: برخی از چالش‌های فراروی طرح تفکیک زباله ناشی از تساهل و ساده نگاری مدیران بوده و به نظر می‌رسد عزم و اهتمام کافی در زمینه اجرای طرح وجود ندارد. میلاد اکبرنژاد افرود: موضوعی که علاوه بر آسیب زدن به بهداشت و سلامت شهروندان، پیامدهای اجتماعی از قبیل افزایش زباله‌گردها و زشتی سیما و منظر شهر، تخریب محیط زیست و غیره را به دنبال دارد. وی بیان کرد: خرید پسماند از شهروندان با قیمت اندک، تحویل اجناس کم کیفیت به جهت معاوضه با پسماندهای تحویلی، عدم سرکشی به موقع برای تحویل پسماند از سوی مأموران، ساعات اندک فعالیت تیم‌های جمع آوری، وجود باندهای مافیایی در زمینه خرید و فروش پسماند از جمله دلایل شکست این طرح در گرگان است. اکبرنژاد با تأکید بر استفاده از ظرفیت سمن‌ها در اجرای طرح، اظهار کرد: آموزش به مردم و تبلیغات رسانه‌ای در کنار مشارکت دادن دانش آموزان و زنان به عنوان دو قشر تأثیرگذار و همچنین الگوبرداری از طرح‌های موفق از جمله موضوعاتی است که می‌تواند درصد موفقیت اجرای این پروژه را ارتقا دهد.وی بیان کرد: باید پذیرفت که اجرای چنین طرح‌هایی هرچند در سال‌های نخست با مقاومت از سوی شهروندان روبرو خواهد شد اما یقیناً پس از دوره زمانی کوتاهی مورد پذیرش همگان قرار خواهد گرفت.

■ دلسوزی نسبت به زباله گردها

یک شهروند گرگانی با اشاره به معضل زباله گردی، گفت: حضور و تردد افراد غریبه در محله با هدف جمع آوری زباله در کنار شیوع کرونا مردم را دچار نگرانی کرده که باید مسئولان فکری در این زمینه کنند. وی با بیان اینکه باید مشوق‌های بیشتری در اجرای این طرح در نظر گرفته شود، اضافه کرد: بعد مسافت و فاصله از ایستگاه‌ها جمع آوری پسماند و همچنین دلسوزی مردم نسبت به زباله‌گردها از جمله چالش‌های این طرح است.

■ تغییر خاصی ایجاد نشده است

از زمان شروع مجدد طرح که از بهمن ۹۸ آغاز شده، تغییر خاصی اتفاق نیفتاد است، موضوعی که عضو شورای اسلامی شهر گرگان هم آن را تأیید کرد. حسین ربیعی در این خصوص گفت: طرح تفکیک زباله از مبدا در سنوات قبل آغاز شد اما به دلیل عدم همکاری مردم به شکست انجامید. وی افزود: در اجرای این طرح، پیمانکار مبدأ را باکس زباله قرار داده و در اینجا برخورد با زباله گردها هم اتفاق می‌افتاد و ما با این شیوه اجرا مخالف بودیم. ربیعی با تأکید بر اینکه باید این طرح از درب منازل آغاز می‌شد، گفت: در مصوبه جدید از شهرداری خواستیم تا کار را به نحوه دیگری اجرا کند اما هم اکنون اتفاق خاصی در شهر صورت نگرفته است. وی عدم فرهنگ سازی را از دلایل شکست طرح برشمرد و افزود: اگر شهروندان احساس مسئولیت کرده و این طرح به صورت کامل اجرایی شود علاوه بر کاهش هزینه در انتقال زباله‌ها، می‌تواند به اجرای پروژه‌های عمرانی از قِبل درآمد پسماند کمک کند.

■ 1700باکس پسماند توزیع شد

معاون خدمات شهری شهرداری گرگان گفت: در اواخر بهمن ۹۸ طرح تفکیک زباله از مبدا در منطقه یک گرگان اجرا و با شروع کرونا متوقف شد. موسی الرضا صفری با بیان اینکه طرح از اواخر تیرماه ۹۹ دوباره آغاز شد و هم اکنون در حال اجرا است، افزود: هم اکنون هزار و ۷۰۰ باکس در مبادی تولید، توزیع شده که از این تعداد هزار و ۵۰۰ کارتن پلاست در منازل و بقیه در سطح ادارات است. صفری با اشاره به اینکه تاکنون در هر سه ماه، چهار تن ورودی پسماند خشک بوده است، گفت: دو غرفه بازیافت در شالیکوبی و بلوار گلشهر نصب شده تا افرادی که طرح به منطقه آنها نرسیده، پسماند خود را تحویل دهند. وی به مشوق‌هایی از قبیل توزیع انواع مواد شوینده در قبال تحویل پسماند اشاره کرد و افزود: پیمانکار سازمان پسماند بوده اما مجری طرح شرکت دیگری است و در حال حاضر رضایت نسبی از اجرای طرح داریم. صفری توضیح داد: دوره‌گردها و آسیب زدن آنها به مخازن از جمله مشکلات اجرای این طرح در گرگان است. وی بیان کرد: ۱۰۰ مرکز خرید ضایعات به صورت غیرقانونی در سطح شهر فعالیت کرده و هر کدام از آنها حدود ۱۵ عامل در سطح شهر دارند که پسماندهای خشک را جمع‌آوری و سبب ضرر و زیان پیمانکار ما می‌شوند. معاون خدمات شهری شهرداری گرگان تفاوت اجرای این طرح با طرح سال ۹۴ را در توزیع کارتن پلاست و تعبیه کارتن در مجتمع‌های مسکونی برشمرد و گفت: مردم از این طرح نسبت به توزیع پلاستیک زباله بیشتر استقبال می‌کنند.

■ همکاری سایر دستگاه‌ها لازم است

مدیرعامل سازمان پسماند گلستان گفت: پیرو مذاکراتی که با شورا و شهرداری گرگان داشتیم طرح از منطقه یک آغاز شده و در حال واگذاری منطقه دو هستیم. محسن سمیعی افزود: برای اجرای این طرح ارگان‌هایی از قبیل نیروی انتظامی، سازمان صمت و دستگاه قضائی باید به ما کمک کنند زیرا زباله گردها جامعه بزرگی بوده و بخش خصوصی در این طرح ضرر می بیند. وی بیان کرد: جمع آوری کارتن پلاست‌ها هفته‌ای یکبار از سطح محلات صورت گرفته و البته نرم افزاری برای اطلاع رسانی از پُرشدن کارتن‌ها طراحی شده که به زودی راه اندازی خواهد شد. سمیعی از اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا در منطقه دو با همکاری یکی از سمن‌ها خبر داد و گفت: امیدواریم این طرح در این دو منطقه تا دو ماه آینده به صورت کامل اجرایی شود. وی بیان کرد: تاکنون طرح به دلیل کارشکنی دوره‌گردها توجیه اقتصادی قابل قبولی نداشته و جمع آوری پسماند به پنج تن هم نرسیده است. سمیعی گفت: سرانه تولید زباله در گرگان به ازای هر نفر ۵۵۰ گرم است که از این میزان حدود ۱۵۰ گرم باید خشک و با ارزش باشد ولی هنوز به شرایط مطلوبی در جمع آوری پسماند نرسیدیم. وی تاکید کرد: خلاءهایی در زمینه قوانین و فرهنگ سازی وجود دارد که باید در این زمینه‌ها کار بیشتری صورت گیرد. سمیعی گفت: به زباله گردها پیشنهاد شده تا زیر چتر بخش خصوصی و طرح پسماند قرار بگیرند و از حقوق ماهیانه و بیمه برخوردار شوند اما به دلیل اقدامات مافیای پسماند، این افراد همکاری نمی‌کنند. مدیران شهری باید با پیش‌بینی اعتبارات کافی و بهره مندی از مشاوران کارآزموده گره از این مشکل چندین ساله شهرداری گرگان باز کنند و آن را در کنار سایر پروژه‌های بزرگ شهری ببینند.