■ هاجر ایزانلو

در سال های اخیر رویکرد دستگاه های متولی به بافت های کم برخوردار شهری تا حدودی تغییر کرده و سیاست های توانمندسازی ساکنان این بافت ها در حال جایگزینی راهکارهای صرفاً کالبدی گذشته است. از وجوه بارز این رویکرد، توانمندسازی اقتصادی شهروندان است و از آن جا که "آموزش" رکن اساسی در پیشبرد این مهم است، سهولت دسترسی به آموزش مهارت های فنی و حرفه ای درمحلات کم برخوردار شهری مورد توجه دستگاه های ذیربط قرار گرفته است. از این رو سازمان فنی و حرفه ای کشور به عنوان متولی رسمی آموزش های فنی و حرفه ای به مدد برنامه ریزان این حوزه در وزارتخانه های کشور و راه و شهرسازی آمده و مدتی است که انجام آموزش های مذکور در محل محدوده های هدف پیگیری و اجرا می شود. هنوز زود است که بخواهیم قضاوتی دقیق نسبت به میزان تأثیر این رویکرد در بهبود شرایط اقتصادی خانوارهای تحت آموزش داشته باشیم. لیکن شواهد و تجربیات موجود دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی حاکی از استقبال شهروندان (عمدتاً بانوان) محلات هدف دفاتر مذکور از این رویکرد در این مدت کوتاه است. از دلایل این استقبال، عدم امکان حضور بخش عمده ای از بانوان این محلات در مراکز آموزش فنی و حرفه ای به دلایلی مانند ضعف اقتصادی و مشکل هزینه های تردد، عدم حمایت کافی مردان خانواده از زنان، مشکلات فرهنگی، تداخل با کارهای روزمزد و مانند آن است. تفاوت این گونه از آموزش های مهارتی در استفاده از ظرفیت های موجود محلی، مشارکت مردمی و آموزشهای اجتماع محور است و از این رو، دفاتر تسهیلگری و توسعه محلی از ظرفیت های بخش های مختلف عمومی، خصوصی و دولتی مانند اماکن مذهبی،  مدارس و نظایر آن برای برگزاری این کلاس ها بهره می گیرند. علاوه بر این، آموزش گیرندگان همزمان با طی دوره مهارت فنی می توانند در ارتباط با دفاتر تسهیلگری از خدمات مشاوره ای در زمینه اقتصادی، مددکاری و خانواده و حقوقی نیز بهره مند شوند. همچنین همراهی جمعی همسایگان و امنیت خاطر بیشتر در چنین آموزش هایی می تواند موجب افزایش حس تعلق خاطر بیشتر در شهروندان ساکن این محلات به ویژه مهاجران تازه وارد باشد که این موضوع در تقویت امنیت محله نقش دارد. با این وجود باید در نظر داشت که برخی از بافت های کم برخوردار شهری به واسطه وجود آسیب های اجتماعی بیشتر، دارای پیچیدگی هایی در اجرای چنین آموزش هایی هستند که موضوعات آن ها را با شرایط معمول متفاوت می سازد و کم توجهی به این مهم، می تواند مانعی بازدارنده در راه توانمندسازی شهروندان ساکن این بافت ها باشد. از سوی دیگر، سازمان فنی و حرفه ای تنها یکی از حلقه های زنجیر برای امکان ایجاد اشتغال است و به تنهایی متولی ایجاد شغل نیست. بنابراین آموزشها می باید در یک برنامه بین بخشی و معطوف به اشتغال دیده شوند و از این رو نیازسنجی و احصای رشته های مهارتی مبتنی بر علاقمندی یا وجود پیشینه و زمینه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی اهمیت ویژه ای در اثربخشی این آموزش ها خواهد داشت. تجربیات جهانی نشان می دهد که برقراری دوره های مهارتی فنی و حرفه ای یکی از تکنیکهای کم هزینه و اثربخش در برنامه های توسعه محلی است، مشروط بر این که سایر‌سازمانهای متولی نیز وظایف خود را در قالب اقدام مشترک، متعهدانه انجام دهند.

■ کارشناس  اقتصادی دفتر تسهیلگری وتوسعه محلی اوزینه وچناران