آشنایی با شعر هایکو ژاپنی


شعر و ادب |

 

در ادبیات ژاپنی شعری هست که تاریخش به قرن دوازدهم می رسد و ما آن را هایکو haiku می دانیم، اما در اواخر قرن نوزدهم بود که اصطلاح «هایکو» عملا به هر یک از شعرهای این فاصله هفتصد ساله اطلاق شد. 

مختصات رسمی هایکوی ژاپنی، سه شرط دارد: 1. ایجاز و فشردگی: هایکو باید فقط مرکب از کلمات اصلی باشد و تقریبا سر جمع هفده هجا (طبق قواعد شمارش هجا در ژاپن). 2. احساس فصل: باید امکان این باشد که هایکو را در یکی از پنج فصل بگذاریم. (پنج فصل به این خاطر که در ژاپن، سال نو/ نوروز را اصالتا یک فصل به حساب می آورند. البته امروزه بسیاری از ما نزدیک به طبیعت زندگی نمی کنیم، بنابراین علائق گسترده تری را باید در هایکو نشان داد. برخی پژوهشگران مقوله «هایکوی بی فصل» یا «کارهای انسانی» را هم به آن افزودند. هایکوی غنایی درباره ماه و شکوفه گیلاس (ساکورا) عمومیت خود را حفظ کرده اند. اما هایکو مدت ها جایی هم برای موضوعات تیره ای مثل بی کسی، خانه به دوشی و بیماری داشته است. 3. کلمه قطع: که می توان آن را در آخر هر یک از سه سطر گذاشت که باید یک مکث زایا و یک حس انتظار پرسشگر را درباره چیزی بیافریند که شاید بعدا روی دهد. 

1

باد و بوران ناگهانی 

و پرنده کنار آب 

سفید می شود

«بوُسون»

2

دریا تاریک می شود

آواز مرغابیان وحشی

سفید کمرنگ است.

«باشو»

3

بازی دُرناها

پروازکنان تا ابرها

اولین برآمدن آفتاب سال.

«چی یو – نی»