■  عظیم  قرنجیک

امروزه یکی از چالش های اساسی در جامعه ما  آسیب های اجتماعی و نحوه مقابله با آن می باشد. آسیب های اجتماعی و تنوّع و تعدّد و نسبیت آن را بسته به نوع جوامع، به عنوان پدیده هایی واقعی باید پذیرفت. البته نحوه برخورد با آن هم، قانونمندی خاص خود را داشته و بدین لحاظ هم قابلیت پیشگیری و کنترل دارد. البته این مولفه ی قابلیت پیشگیری و کنترل پذیر بودن در هر جامعه ای،  موکول به شناخت علمی ویژگی ها و قانونمندی های حاکم بر تحول آسیب ها در آن جامعه و بکارگیری یافته های علمی در فرآیند برنامه ریزی های اجتماعی دارد.میزان موفقیت هر جامعه ای در پیشگیری و کنترل آسیب های اجتماعی، معرف کارایی نظام اجتماعی و ذخیره دانایی و معرفت اندیشمندان و صاحب نظران و کارشناسان اعم از جامعه شناسان، روانشناسان و... در آن حوزه می باشد. امروزه در جامعه ما، اکثر مردم  از آسیب های اجتماعی نظیر اعتیاد، پرخاشگری، طلاق و تکدی گری، انواع بی بندوباری در روابط جنسی، دزدی و اختلاس، فساد و جنایت، کودک آزاری و کودک ربایی، خودکشی و خودسوزی و... آگاه بوده و از گسترش روزافزون آن به عنوان معضلات اجتماعی که ریشه های آن هم عمدتاً فقر و فرودستی، بیکاری و نااشتعالی است، بیمناکند و این وظیفه دولت و سایر ارگانهای تصمیم گیری  و نهادهای مدنی، بالاخص رسانه های گروهی و... در مقابله  صحیح با آسیب های اجتماعی را دوچندان می کند. روند رو به رشد آسیب های اجتماعی و نیروهای انسانی هرز رفته ناشی از آن،  نشان از بحران در نظام اجتماعی داشته و نمایانگر این مسئله است که نظام اجتماعی ناکارآمد، از مدیریت و ساماندهی نظم اجتماعی خود عاجز است. از منظری دیگر، هرگونه کوچک نمایی و کتمان آسیب های اجتماعی موجود در جامعه  و یا بزرگ نمایی و اغراق در این زمینه، موجبات اخلال در شناخت صحیح  این آسیب ها را فراهم خواهد کرد. در این راستا، نقش مطبوعات و یا رسانه ها، کانال ها و سایتهای مجازی و ... به عنوان حوزه های عمومی اطلاع رسانی و آگاهی بخش جامعه، از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. بدین جهت احساس نیاز به گفت و گو، تحمل افکار و اندیشه های خردورزانه طرف های گفت و شنود، احساس تعهد و مسئولیت طرفین در به ثمر رساندن موضوع، از جمله موضوعات مرتبط با آسیب های اجتماعی و وفاق و همدلی و تفاهم  و نهایتاً آمادگی برای پذیرش نتایج گفت و گو، از جمله شرایط جلوگیری از آسیب های اجتماعی است که می تواند با رعایت الزامات قانونی، در فضاهای مجازی به عنوان ارمغان عصر تکنولوژی نوین ارتباطات شکل گیرد.ما باید برای پیشگیری و کنترل آسیب های اجتماعی، شناختی از تنوع وگونه های مختلف آسیب های اجتماعی مبتلا به جامعه و ویژگی های آن و شرایط و عوامل عام و خاص موثر در پیدایش و تحول هر یک از آسیب های اجتماعی داشته باشیم، تا در پی راهکارها و در اندیشه آن باشیم که برای مقابله صحیح و قانونمند و پیشگیری و کنترل آنها، چه باید کرد ؟ و چه راهکارها و راهبردهایی می توان ارائه کرد ؟ما هنوز در جامعه خود، نهادهای مسئول مناسب و موثری برای بررسی، برنامه ریزی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی خود نداریم و ما هنوز پیمایش منطقه ای خاصی در جهت شناخت این پدیده های منفی مبتلابه جامعه، انجام نداده ایم تا که اقدامی عملی و علمی صورت داده باشیم و هیچ پژوهش موثر علمی، در جهت تولید ایده ها و داده های علمی و بکارگیری آنها در قالب برنامه ریزی های همه جانبه و با قابلیت اجرا  چه از طرف ارگانهای دولتی و چه از سوی نهادهای مردمی و بویژه نهادهای مدنی نداشته ایم.نهایتاً این که طرح صحیح مسائل و آسیب های اجتماعی در هر جامعه ای، موکول به شکل گیری نهادهای مدنی و رشد حوزه عمومی است.  فضایی که تحت آن، اصحاب فکر و اندیشه بتوانند آزادانه، خردمندانه و با پذیرش منطق گفت و گو، مسائل و آسیب های اجتماعی را مطرح و در پی حل این معضلات باشند.