طی دو هفته اخیر انتشار فیلم‌هایی از خشونت بی‌اندازه در فضای مجازی از مرکز استان گلستان باعث نگرانی مردم شده و در مقابل چهره بدی از مردمان این استان در ذهن‌ها متواتر کرده است. به گزارش ایسنا، در اردیبهشت‌ماه فیلمی منتشر شد که در آن تعدادی از اوباش در یکی از روستاهای گرگان با حمله به اعضای یک خانواده که مسافر بودند، یکی از آنان را با تبر به شکل جدی مصدوم و روانه بیمارستان کردند. اوباش علاوه بر مصدوم کردن پدر خانواده، به سمت دیگر اعضای این خانواده که در بین آنان زنان و کودکان نیز حضور داشتند، حمله‌ور شدند و دو نفر دیگر را هم مصدوم کردند. فیلم خشونت بار دوم، یک هفته بعد از این حادثه منتشر شد. در این فیلم دلخراش که در کمربندی گرگان حوالی خط زنگیان گرفته شده، نشان داده می‌شود که سرنشین یک دستگاه پژو پارس با راننده خودرو پژو آردی درگیر و با ضربات تبر او را از چند ناحیه پا، دست و کمر و سر مجروح می‌کند. در فیلم سوم که در شبکه‌های اجتماعی در حال بازنشر است، کشته شدن راننده یک دستگاه پراید در نزدیکی روستای هاشم‌آباد گرگان بر اثر اصابت گلوله اسلحه شکاری نشان می‌دهد که راننده در خودرو به قتل رسیده است. انتشار این فیلم‌ها در شبکه‌های اجتماعی موجب بروز التهاب و ترس مردم استان شده و روح و روان آنها را بر هم زده و آنها را نگران از ادامه داشتن این درگیری‌های خشونت بار کرده است. این روزها، گلستان که به نگارستان ایران و وحدت و آرامش معروف است، تحت شعاع این قدرت‌نمایی‌ها و عربده‌کشی‌ها قرار گرفته و مردم خواستار برخورد جدی با عوامل این اقدامات و اشد مجازات آنها هستند تا از تکرار چنین حوادثی جلوگیری شود.

دستگیری همه عوامل درگیری ها

معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مرکز گلستان در این باره گفت: بزرگترین اولویت ما برقراری آرامش و امنیت مردم است و هرگونه هنجارشکنی از چشم ما دور نمی‌ماند. مردم مطمئن باشند با اولویت و در سریع‌ترین زمان با هرگونه هنجارشکنی و برهم زدن نظم عمومی جامعه برخورد می‌کنیم. مسعود سلیمانی خاطرنشان کرد: در اتفاقاتی که متأسفانه طی چند روز گذشته در گرگان به وقوع پیوسته، در دقایق اولیه دستورات قضایی برای دستگیری عوامل و اذن ورود به منزل و مخفیگاه و کلیه اختیارات قانونی به ضابطین قضایی از جمله نیروی انتظامی داده شد. وی گفت: عوامل نیروی انتظامی همه عوامل درگیری‌های اخیر را دستگیر کردند و الان در بازداشت به سر می‌برند. سلیمانی تأکید کرد: موردی نداریم که هنجارشکنی رخ دهد و متهم به راحتی متواری و از دید ما مخفی باشد و بخواهد بعداً دوباره اقدامات خود را تکرار کند. ما در برخورد با این افراد کوچک‌ترین مسامحتی نداریم و شدیدترین و قاطع‌ترین برخوردها را خواهیم داشت و قطعاً آنها را از کاری که انجام داده‌اند، پشیمان خواهیم کرد. معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادسرای عمومی و انقلاب مرکز گلستان بیان کرد: برخورد قضایی با این افراد به گونه‌ای خواهد بود تا درس عبرتی برای دیگرانی که قصد چنین اقداماتی را دارند، شود. وی یادآور شد: با کمک دستگاه‌های فرهنگی، در محلاتی که در معرض خطر هستند، کلاس‌هایی را برای آموزش مهارت کنترل خشم تدارک دیدیم و از بهزیستی، اداره ورزش و جوانان و سازمان فرهنگی و ورزشی شهرداری درخواست شده که آسیب‌ها را شناسایی و برای برطرف کردن و یا کاهش آنها گام بردارند. سلیمانی بیان کرد: از این دستگاه‌ها خواسته شده که فعالیت خودشان را در محلات با برگزاری مسابقات ورزشی و... گسترش دهند تا جوانان اوقات فراغت خودشان را تحت الگوپذیری‌های منفی، به هنجارشکنی نپردازند.

مخابره چهره خشن از گلستان

رئیس پلیس آگاهی استان گلستان در خصوص حوادث اخیر گفت: جرائم خشن مسئله‌ای چندوجهی است که پلیس و قوه قضاییه دو وجه آن هستند ولی مابقی اضلاع آن را مردم، رسانه‌ها، مدارس، تربیت خانوادگی و بسیاری دیگر از مسائل شکل می‌دهد. اگر می‌خواهیم این اتفاقات را نداشته باشیم و یا به حداقل برسد، باید تمامی این اضلاع دست‌به‌دست هم بدهند.

مجتبی مروتی اظهار کرد: انتشار این ویدئوها برای گلستان بد شد و چهره خشنی از مردم این استان مخابره کرد و این مسئله می‌تواند در ورود گردشگر نیز تأثیرگذار باشد. وی با گلایه از کسانی که این فیلم‌ها را در فضای مجازی نشر دادند، گفت: این کار اصلاً کمکی به پلیس نکرده و حتی باعث شده کار دستگیری مجرمین سخت‌تر شود. از مردم درخواست داریم اگر به چنین فیلم‌هایی دسترسی دارند، آن را به کلانتری‌ها تحویل دهند تا تحت رسیدگی قرار بگیرد. رئیس پلیس آگاهی استان گلستان با اشاره به اینکه حمل سلاح سرد نامتعارف، ۶ ماه زندانی دارد، تصریح کرد: مردم استان ما به دلیل مراجعه به جنگل و انجام کار کشاورزی و دامداری، برخی‌ها تبر به همراه دارند و متأسفانه مواردی می‌شود که در زمان درگیری از آن استفاده می‌کنند. مروتی گفت: این جرائم قبلاً هم در استان وجود داشته ولی فضای مجازی قبلاً به این شکل وجود نداشته؛ الان که این جرائم در فضای مجازی بازنشر پیدا می‌کند، مردم فکر می‌کنند قبلاً این موارد نبوده است. متأسفانه مهارت کنترل خشم در جوانان ما خیلی پایین است و یک برخورد و نگاه چپ کردن، منجر به درگیری می‌شود.

علت وقوع جرائم خشن چیست؟

یک جامعه شناس اظهار کرد: بهتر است جهت بررسی پدیده خشونت در قدم اول تعریف واضح و روشنی از آن ارائه شود، چراکه ممکن است خشونت در دوره‌های زمانی و حتی بر مبنای نسبیت مکانی اشکال و ویژگی‌های متفاوتی به خود بگیرد؛ اگرچه در گذشته‌های دور و دوران ابتدایی حیات بشر و آغاز زندگی جمعی، شاید خشونت و توحش مصداق برتری و قدرت‌طلبی در برخی از جوامع بود اما در گذشت زمان به دلیل درک تبعات منفی خشونت، بشر سعی بر آن داشته که به‌صورت مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر زیست داشته باشند و قطعاً بزرگترین نشانه تمدن، انسانی است که خودخواه نباشد و همراه با همنوعان خود برای خوشبختی و امنیت جامعه تلاش کند. این در حالی است که متأسفانه بعد از گذشت هزاران سال از آغاز تمدن بشری، هنوز هم شاهد رفتارهای خشونت‌آمیز در جامعه هستیم که باید در کنار ریشه‌یابی و پیامدها، راهکارهای کنترل خشونت در جامعه مورد بررسی قرار بگیرد. در ادامه سعی بر آن دارم به‌صورت شفاف به پیامدها، ریشه و راهکارهای کنترل و کاهش خشونت در جامعه ایران و به تبع استان گلستان بپردازم. حسین جعفری خاطرنشان کرد: طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، «خشونت استفاده آگاهانه از زور، قدرت، تهدید و یا به‌کارگیری واقعه زور علیه خود، دیگری، گروه یا جماعت که نتیجه آن آسیب، مرگ یا زیان روانشناختی رشد نکردن و محرومیت است». در همین راستا نقض حقوق شهروندی، گسترش ناامنی، هرج‌ومرج، شیوع اضطراب و استرس در بین زنان و کودکان، ایجاد احساس ترس و نگرانی، توسعه‌نیافتگی، بی‌هنجاری و بی‌نظمی را می‌توان از اصلی‌ترین پیامدهای ترویج خشونت و رفتارهای خشن در جامعه دانست.وی گفت: متأسفانه این روزها شاهد رواج خشونت در میدان‌های اجتماعی و افزایش صعودی آن در جامعه هستیم و البته روایت‌ها، تصاویر و مستندات موجود از خشونت که در شبکه‌های اجتماعی نشر پیدا می‌کند تنها بخشی از واقعیت را نشان می‌دهند و بسیاری از رفتارهای خشونت‌آمیز از جمله کودک آزاری در منزل از دید عموم جامعه پنهان است. همچنین آسیب‌های اجتماعی و روانی همچون خشونت و پرخاشگری را می‌توان اصلی‌ترین مانع توسعه فرهنگی و اقتصادی در جامعه قلمداد کرد و قطعاً توسعه در تمامی جوانب آن در جامعه‌ای رخ خواهد داد که دارای کنشگرانی سالم و هنجارمند باشد.

این جامعه شناس بیان کرد: نشر سریع اخبار، تصاویر و مستندات مربوط به خشونت در شبکه‌های اجتماعی، واکنش‌های گسترده کاربران در پی دارد و قطعاً ماحصل چنین واکنش‌ها و نگرانی‌ها باید برخورد قاطع و جدی دستگاه‌های قضائی و ذیربط با مجرمان و هنجارشکنان اصلی باشد. جعفری گفت: متعاقباً پس از مشخص شدن پیامدهای خشونت، باید ریشه‌های اصلی آن از منظر رویکردهای علمی در حوزه اجتماعی و روانشناسی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. پدیده خشونت می‌تواند ریشه‌های اجتماعی، اقتصادی، روانی و فردی، حقوقی، خانوادگی و اقتصادی داشته باشد که با توجه به گستردگی هریک از ریشه‌ها، به طور کلی به نحوه اثرگذاری هریک از موارد مذکور پرداخته می‌شود و همچنین مهم‌ترین راهکارهای کنترل و کاهش خشونت مورد بررسی قرار می‌گیرد. وی تصریح کرد: متعاقباً جامعه شناسان کلاسیک بیشتر اعتقاد دارند که خشونت و هر نابهنجاری ریشه‌های اجتماعی دارد؛ از منظر جامعه شناسان کلاسیک از جمله امیل دورکیم، ریشه تمامی رفتارهای فردی و روانی، مبنایی اجتماعی دارد و انسان برآیندی از ساختار اجتماعی است که در آن زیست کرده و پرورش می‌یابد و البته در نگاه جامعه شناسان معاصر، چنین پاردایمی رادیکال و همچنین تحکم ساختارها مورد نقد واقع شده است و برای افراد آزادی عمل بیشتری قائل هستند و کنش‌های فرد تابعی از ساختارهای موجود و ویژگی‌های فردی کنشگران است.

این جامعه شناس ادامه داد: از نگاهی دیگر، از آنجایی که آموزش و جامعه‌پذیری نقش مهمی در شکل‌گیری سبک رفتاری افراد دارد، عدم انتقال ارزش‌ها، هنجارها و باورهای صحیح به افراد در دوران کودکی و نوجوانی می‌تواند زمینه‌ساز رفتارهای نابهنجار در دوران جوانی و بزرگسالی شود. قطعاً یکی از نهادهای اصلی، مسئول و اثرگذار سازمان آموزش‌وپرورش است. با توجه به تجربه تدریس اینجانب در برخی از مدارس غیرانتفاعی شهر گرگان، معتقد هستم آموزش‌وپرورش استان گلستان در حوزه آموزش‌های رفتاری، کنترل خشونت و درونی کردن بسیاری از هنجارهای اجتماعی، برنامه‌ای کاربردی و اثرگذاری را تدوین و اجرایی نکرده است، این در حالی است که مدارس نقش کلیدی در شکل‌گیری شخصیت دانش آموزان ایفا می‌کنند.

جعفری بیان کرد: همچنین طبق نظریه فراگیری اجتماعی، عمومیت خشونت و نمایش دادن آن به اشکال تحقیر و توهین، تجاوز، ضرب‌وجرح، تخریب و قتل از جانب برخی از والدین، دوستان و افراد بزهکار، سبب گسترش رفتار تهاجمی در بین دیگر افراد جامعه و به خصوص نوجوانان شود. عمدتاً اگر خشونت همچون یک الگوی رفتاری عمومیت یابد امکان دارد به شیوه‌ای برای مقابله با تعارض و تنش‌های اجتماعی تبدیل شود. دامنه رویکردها و پارادایم‌های حوزه اجتماعی بسیار گسترده است اما می‌توان ماحصل تمامی رویکردها را به اینگونه عنوان کرد که رفتارهای انسان، برآیندی از محیطی است که در آن زیست می‌کند و عدم تبعیت از هنجارها و ارزش‌های اجتماعی که ریشه در مسائل آموزشی و جامعه‌پذیری دارد، اصلی‌ترین عامل برای شکل‌گیری خشونت در جامعه است. وی خاطرنشان کرد: البته بسیاری از ناکامی‌ها، نارضایتی‌ها و مشکلات خانوادگی و فردی ریشه در مسائل اقتصادی دارد و متأسفانه در چند سال اخیر با توجه با افزایش تورم، شکاف طبقاتی، بیکاری، افزایش مشکلات اقتصادی و عدم توانایی بخشی از مردم در رفع نیازهای زیستی، رفاهی و درمانی سبب گشت حس نارضایتی و ناکامی در بین مردم گسترش یابد و متعاقباً خشونت و پرخاشگری شاید یکی از شکل‌های واکنش به این همه مشکلات اقتصادی کمرشکن در جامعه باشد. وقتی پدری که برای کسب درآمدی حلال با طلوع افتاب از منزل بیرون می‌رود و پس از ساعت‌ها کار سخت و طاقت‌فرسا نتواند اصلی‌ترین نیازهای خانواده را تأمین کند، چگونه می‌تواند بدون استرس و با آرامش رفتار کند. بسیاری از خودکشی‌ها و خشونت‌های خانوادگی و تعارضات، ناشی از فقر و مشکلات اقتصادی است که یک پدر به‌عنوان نان آور خانه، توان و قدرت رفع و حل آن را ندارد؛ وقتی رسانه‌های جمعی به طور مثال برای تبلیغ یک روغن و یا دیگر مواد غذایی، زندگی و غذاهای اعیانی یک خانواده ایرانی را به نمایش می‌گذارند و درصورتی‌که بسیاری از خانواده‌ها ماه‌ها توان خرید یک عدد مرغ را ندارند، چگونه می‌توان مانع این همه احساس محرومیت نسبی و ناکامی مردم شد. جعفری گفت: از نگاهی دیگر روانشناسان، اصلی‌ترین عامل خشونت را تعارضات حل نشده، ناتوانی در کنترل حس تنفر بین طرفین، دوگانگی، ناتوانی در کنترل هیجانات و ناکامی‌های گذشته را اصلی‌ترین عامل خشونت می‌دانند که این مسئله نه به‌صورت مقطعی بلکه در گذر زمان و با استفاده از شیوه‌های مشاوره و آموزشی قابل حل و بهبود خواهد بود. متأسفانه پیامدهای خشونت به خصوص برای قربانیان حادثه تا سال‌های سال باقی خواهد ماند و متأسفانه بسیاری از این قربانیان کودکان و زنانی هستند که شرایط دادخواهی و مقاومت ندارند. ضرب‌وجرح، سوزاندن، کشیدن موها، بستن و زندانی کردن از مصادیق رنج آور خشونت است که امروز قربانیان بسیاری به خود اختصاص داده است و نهادهای ذیربط از جمله دستگاه قضائی، بیمارستان‌ها و سازمان بهزیستی نقش کلیدی می‌توانند در شناسایی و حمایت از قربانیان خشونت داشته باشند. این جامعه شناس یادآور شد: همچنین از منظر حقوقی، مسئله خشونت و گسترش جرائم خشن یکی از رنج آورترین مصادیق آسیب اجتماعی است که نیاز به توجه جدی از جانب دستگاه قضائی و قانونی دارد؛ قطعاً توجه به جنبه‌های اجتماعی جرائم خشن و برخورد قاطع و سریع با افراد بزهکاری که اقدام به رفتارهای خشونت‌آمیز به خصوص در فضاهای عمومی می‌کنند، نقش مهمی در کنترل و کاهش جرائم خشن در جامعه دارد. اگرچه نشر رفتارهای خشونت‌آمیز در فضای مجازی سبب تکدر خاطر می‌شود اما خوشبختانه به مدد شبکه‌های اجتماعی و ایجاد حساسیت در بین مردم و برخورد قاطع دستگاه قضائی تا حد زیادی می‌تواند مانع از بروز رفتارهای خشن شود. وی در پایان گفت: همان‌طور که گفته شد متأسفانه هر روز شاهد افزایش جرائم خشن در کشور و همچنین استان گلستان هستیم که این مسئله تبعات و پیامدهای منفی می‌تواند برای دیگر کنشگران جامعه داشته باشد و امیدواریم با تدابیر امنیتی و قضائی در کوتاه مدت، آموزش و فرهنگ‌سازی در بلندمدت و همچنین رفع مشکلات اجتماعی و اقتصادی خانواده‌ها، شاهد جامعه‌ای سالم و هنجارمند باشیم و این مهم را نباید فراموش کرد که آسیب‌های اجتماعی از جمله جرائم خشن، اصلی‌ترین مانع توسعه‌یافتگی جوامع هستند.